Wat hebben twee verschillende feestdagen op twee verschillende continenten met elkaar gemeen?
Eerst en vooral zijn beiden onderwerp van een, in toenemende mate, controverse, waarbij het bij de voor-en tegenstanders soms hard aan toegaat. Het zijn allebei rituelen die hun oorsprong vinden in een koloniaal verleden en die de dominantie van de blanke imperialistische supermachten onderstrepen. In een steeds wederkerend toneeltje wordt het koloniaal en imperialistisch verleden terug in leven geroepen, daarbij te kennen gevende dat de effecten en gevolgen van dat verleden nog steeds voelbaar en gewenst zijn. De begunstigden van deze imperialistische maatschappij geven hiermee aan dat ze deze situatie willen behouden door ze te eren. Ze beweren echter bij hoog en bij laag dat hun feesten niets met imperialisme en het daarmee gepaard gaande racisme te maken hebben.
“…is de ontkenning van de feiten minder beschamend?”
Bij Thanksgiving argumenteert men dat het hedentendage een familiefeest is. Een excuus om je vol te proppen met eten. Vanuit het gezichtspunt van de begunstigden zal dat inderdaad wel zo zijn. Tenslotte gaat niemand bewust volkerenmoord, verkrachting en foltering vieren of men moest wel heel erg gedegenereerd zijn. Maar is de ontkenning van de feiten minder beschamend?
Uiteraard kennen we allemaal wel min of meer het verhaal van de mythische eerste Thanksgiving in 1621 in Plymouth. De Wampanaog Indianen hadden de met hongerdood bedreigde pelgrims geholpen met het planten en oogsten van, het voor hen vreemde, voedsel. De eerste oogst was een succes en aldus werd een gezamelijke maaltijd genuttigd uit dankbaarheid. Hier klopt het verhaaltje al niet meer. Die gezamelijke maaltijd was eigenlijk gefabriceerd geweest door Abraham Lincoln die een pr stunt nodig had om de gemoederen te bedaren tijdens de burgeroorlog toen mensen verdeeld waren. Het was een mooi symbool van samenkomen maar helaas niet waar. Er werd wel een feestmaaltijd ingericht ter ere van de goede oogst maar de “wilden” werden niet uitgenodigd. Die zaten een eindje verder de nieuwe mensen te beschermen die heel nerveus op hun nieuwe omgeving reageerden.
“De pelgrims maakten zich meester van het nieuwe land en voerden slaven in die dat nieuwe land moesten bewerken. Wat een mooi gegeven voor een familiefeest in het teken van dankbaarheid toch?”
Wat wel plaatsvond was het sluiten van een overeenkomst tussen de Wampanaog en Engeland. Een overeenkomst dus tussen twee naties aangezien de pelgrims nog steeds onder toezicht stonden van de kroon, zo werd aan de Wampanoag verteld. Wie uiteindelijk het best bij deze overeenkomst vaarde weet onze moderne maatschappij ons te vertellen. Met het ritueel van Thanksgiving worden dus de kolonisten geëerd, de bezetters, de massamoordenaars, de dieven en de uitbuiters. Dit eerste jaar van de officiele Thanskgiving in 1621 bevond zich tenslotte middenin het imperialistische tijdperk. In 1619 waren ook de eerste zwarte slaven per boot gearriveerd. De pelgrims maakten zich meester van het nieuwe land en voerden slaven in die dat nieuwe land moesten bewerken. Wat een mooi gegeven voor een familiefeest in het teken van dankbaarheid toch?
In Europa was het niet veel anders. Dankzij de opkomst van het kapitalisme mocht Europa meedoen met de grote machten zoals China en Indië. Kapitalisme verschafte verschillende voordelen op technologisch, militair en economisch gebied. Dit leidde vooreerst tot een Europese dominantie op de wereldmarkt wat op zijn beurt weer leidde tot kolonialisme en imperialisme. Later zou Mark Twain nog in een Thanksgiving gedicht een uitval doen tegen Leopold II, Koning der Belgen en Massamoordenaar van Congolezen. En met dit zijn we beland bij België en Nederland en hun Zwarte Piet controverse.
“Racisme is hoogstnoodzakelijk wil je je imperialisme en kolonialisme een beetje kunnen verkopen bij de eigen bevolking. Je creëert gewoon “de andere” die je vervolgens ontmenselijkt”
Dit ritueel dat in de ogen van de rest van de wereld onmiskenbaar racistisch is, wordt door de Belgen en de Nederlanders, net zoals de Amerikanen met hun Thanksgiving, als onschuldig ervaren. Het is maar een kinderfeestje, zegt men, de intentie is helemaal niet racistisch. Niemand wil graag als racistisch bestempeld worden dus gaat men ontkennen dat het ritueel zelf racistisch is en wil men dit graag bewijzen aan de hand van het verleden. Sinterklaas, de baas van Zwarte Piet, was een patroonheilige van kinderen en werkte eerst helemaal alleen, niks geen knechten. Hij was een Griekse Bischop van Myra, het hedendaagse Turkije die heilig was verkaard vanwege zijn goede daden. Heeft toch niks met racisme te maken? Maar die goede oude Sinterklaas kreeg er mettertijd wel een paar knechten bij. De Zwarte Pieten verschenen in de 19e eeuw, net tijdens de koloniale periode, in een boekje van Jan Schenkman. Zwarte Piet was toen eerst een duivels figuur die de stoute kinderen met de roede afsloeg of hen in zijn jute zak stak. Wat er daarna met die kinderen in die zak gebeurde werd nooit echt duidelijk. Later veranderde de figuur van Zwarte Piet en werd hij de grappige, beetje domme en stuntelige helper van Sinterklaas. De zwarte stereotiepen zoals duivels en dom zijn dus in overvloed aanwezig. Denken we maar aan Rudyard Kipling (1865-1936) en zijn gedicht “Last van de blanke” waarin hij de relatie Meester- Knecht beschrijft en de “wilden” als half duivel, half kind. In Nederland sprak Zwarte Piet vroeger zelfs nog met een Surinaams accent. Suriname was natuurlijk de kolonie geweest van Nederland.
“Het feit dat Leopold II tussen de 10 en 15 miljoen Congolezen heeft vermoord en één van de meest gruwelijke en bloeddorstige heersers aller tijden was wordt niet onderwezen in de Europese scholen. Zwarte Piet ziet zwart omdat hij door de schoorsteen kruipt”
Racisme is hoogstnoodzakelijk wil je je imperialisme en kolonialisme een beetje kunnen verkopen bij de eigen bevolking. Je creëert gewoon “de andere” die je vervolgens ontmenselijkt. In de Verenigde Staten waren de zwarten zelfs geregistreerd als maar vier vijfde mens. Zodra “de andere” niet meer helemaal menselijk is staat de deur blijkbaar open voor volkerenmoord, uitbuiting, slavernij enzovoort.
Vroeger, vanwege uitgekiende propaganda campagnes zoals de Orientalistische scholen, waren de ideeën van kolonisatie en imperialisme gemeengoed. Het maakte deel gewoon deel uit van het culturele leven. Tegenwoordig ziet men in dat zoiets onaanvaardbaar is en wordt het koloniaal verleden dus krampachtig ontkend. Het feit dat Leopold II tussen de 10 en 15 miljoen Congolezen heeft vermoord en één van de meest gruwelijke en bloeddorstige heersers aller tijden was wordt niet onderwezen in de Europese scholen. Zwarte Piet ziet zwart omdat hij door de schoorsteen kruipt. Maar Sinterklaas kruipt toch ook door de schoorsteen en die ziet niet zwart? Ah ja, maar die is dan ook heilig, daar kan geen roetvlekje tegenop. Zijn wit paard, dat blijkbaar ook door de schoorsteen kruipt, want daar moet je toch steeds rapen en wortels voor leggen, deelt dan schijnbaar ook mee in die heiligheid. Alleen die arme knecht, die blijft maar zwart zien. Een duidelijk klasseverschil is er ieder geval wel bij dat hele Sinterklaas ritueel en net zoals vroeger kolonisatie normaal werd gevonden vinden wij dat nu ook normaal. Zullen we misschien ooit naar een maatschappij evolueren waarbij een systeem van klassen en gepriviligeerden iets is waar we ons moeten over schamen en krampachtig ontkennen?
“Het vasthouden aan imperialistische rituelen is een vorm van culturele kolonisatie. We zijn geen haar beter dan onze voorvaderen”
Echter, terwijl we zo druk bezig zijn met dit racisme en kolonialisme te ontkennen zien we ons genoodzaakt om de bezwaren van de afstammelingen van de Afrikaanse diaspora en de mensen van de Eerste Natie te negeren en net daardoor zijn we toch weer racistisch. Als je de kritiek van grote bevolkingsgroepen naast je neerlegt en hardnekkig vasthoudt aan je eigen visie en je eigen gepriviligeerde standpunt dan benadruk je de blanke suprematie, een systeem dat op structurele wijze blanke mensen een dominantie geeft op politiek, economisch, cultureel en sociaal gebied. Met andere woorden, racisme is geinstitutionaliseerd en het is de norm. Vanuit een gerprivileerde positie is het dus makkelijk om voorstander te zijn van racistische tradities. We zijn er gewoon blind voor en verschuilen ons achter onschuldigheid. Feit is, als niet-gepriviligeerden ons wijzen op het inherente racisme dan hebben we dat gewoon te aanvaarden. Tenslotte zijn zij de experten en ervaringsdeskundigen. Het vasthouden aan imperialistische rituelen is een vorm van culturele kolonisatie. We zijn geen haar beter dan onze voorvaderen.
Op dit moment lijkt de geschiedenis zich in elk geval op kleinere schaal te herhalen als je kijkt naar de contracten van banken en grote ondernemingen die de eigendommen en panden van mensen op “legale” manier stelen. Kapitalisme begint nu aan die maatschappij te vreten die het zelf gecreëerd had. Tegenwoordig is het ook de, overwegend blanke, middenklasse die bestolen wordt. Niets in vergelijking natuurlijk met een heel continent dat onder je neus wordt weggekaapt en waarbij elk verzet bloedig wordt onderdrukt.
Zullen de kapitalistische heersers ooit ook een feest hebben dat de ondergang van de eens welvarende middenklasse viert? Een grappig en ontroerend ritueel, de onschuld zelve?
http://www.doorbraak.eu/humor-zwarte-piet-de-verdediging-op-canadese-tv-zender/
