Vertrouwen speelt een sleutelrol in hoe mensen samenwerken, interageren en reageren op risico en onzekerheid. Net NU de nood aan vertrouwen hoog is door de onzekerheden die de coronapandemie meebrengt, dreigt de verschuiving naar meer telewerk dat vertrouwen ondermijnen.

Velen zijn dan ook bezorgd over die verandering. Wie op het sociale mediaplatform LinkedIn de termen ‘vertrouwen en telewerk’ intikt, krijgt maar liefst 70.000 zoekresultaten.

Bedrijven proberen op de beste manier om te gaan met deze grote verandering. Sommige zoeken nog naar de juiste manier om hun werknemers gerust te stellen dat ze hen vertrouwen. Andere bedrijven verscherpen net de controle. De achterliggende gedachte is dan dat telewerk het vertrouwen op de werkvloer ondermijnt. Maar in feite zijn er aanwijzingen dat telewerk ons onderlinge vertrouwen juist vergroot.

De drie pijlers van vertrouwen

In hun baanbrekende onderzoek naar vertrouwen in organisaties identificeerden professoren Roger Mayer, James Davis en David Schoorman drie pijlers die bepalen hoe we elkaars betrouwbaarheid inschatten: bekwaamheid (over de juiste vaardigheden beschikken), welwillendheid (goede bedoelingen hebben) en integriteit (aanvaardbare principes en waarden hebben).

Onze collectieve overstap op telewerk beïnvloedt elk van die pijlers. Telewerk leidde tot een hernieuwde waardering voor het verwerven van vaardigheden, zeker bij wie onder druk staat. We zitten in een situatie waarin we onze goede intenties gemakkelijker tonen. En tot slot het allerbelangrijkste: we zien duidelijker de uitingen van onze gedeelde waarden. Dat alles draagt juist bij tot een groeiend vertrouwen in elkaar.

Waardering voor vaardigheden

Laten we het eerst hebben over onze vaardigheden. Velen onder ons moesten overschakelen naar online lesgeven, virtueel adviseren, e-managen, online coachen en virtuele workshops. Dat brengt een nieuwe waardering mee voor de inspanning en toewijding die nodig waren om die nieuwe vaardigheden snel onder de knie te krijgen, in lastige omstandigheden.

Zelfs iets eenvoudigs als zien hoe de ander moeite doet om nieuwe software aan de praat te krijgen op zijn toestel, en tegelijk de meeting lopende te houden, geeft een grotere waardering voor zijn of haar ‘vakspecifieke kennis’. Velen onder ons hebben meer begrip voor elkaar als er iets de eerste of tweede keer mislukt. Dat ondermijnt niet noodzakelijk ons vertrouwen in de vaardigheden van onze collega’s.

Meer empathie

Dan is er welwillendheid, of het inschatten van de intenties van de anderen. Dat is virtueel zeker niet makkelijk? Toch wel. Als we iets hebben leren naar waarde schatten in deze moeilijke tijden, dan is het wel onze nood aan connectie – en het gevoel dat we ergens bij horen.

Met alle hindernissen op ons pad de laatste maanden, is gewoon ‘er zijn’ al een blijk van je goede bedoelingen naar je collega’s toe. Collega’s zitten in de meeting, al is dat dan van thuis uit, ondanks persoonlijke uitdagingen zoals thuisonderwijs voor hun kinderen of de zorg voor hun bejaarde ouders. Dat genereert vaak empathie en een gedeeld gevoel van wederzijdse goede bedoelingen.

Goedheid drijft boven

Ten slotte is er de kwestie van integriteit. We hebben het moeilijk om iemand te vertrouwen als die niet dezelfde waarden en principes deelt. Wanneer er minder interactie is met collega’s, is het moeilijker in te schatten en te interpreteren wat hun waarden zijn, en hoe hoog ze hun principes in het vaandel dragen.

Maar onze gezamenlijke inspanning om privé en werk in balans te blijven houden, maakt één ding duidelijk, en dat is dat we meer waarden gemeen hebben dan we vaak denken. Over het algemeen blijken we gezondheid belangrijker te vinden dan rijkdom, liefde en connectie belangrijker dan concurrentie en rivaliteit, het welzijn van onze familie en onze geliefden belangrijker dan persoonlijk gewin. We hopen liever dan dat we wanhopen en we bieden liever weerstand dan te berusten. Dat toonde ook de Nederlandse historicus Rutger Bregman aan, die miljonairs confronteerde met hun belastingontduiking op de top in Davos  in 2019. In zijn boek ‘De meeste mensen deugen’ brengt Bregmans hulde aan onze fatsoenlijke kant, ervan uitgaand dat de mens goed is van nature. En in moeilijke tijden en tijdens collectieve veranderingen drijft die goedheid meer boven dan anders.

Nationaal

De huidige omstandigheden bieden een nooit geziene kans. Tijdens onze virtuele meetings – met de camera’s aan of uit – hebben we elkaar onze kwetsbaarheid getoond, onze prioriteiten en  onze kernwaarden, wat in gewone kantooromstandigheden waarschijnlijk nooit gebeurd zou zijn.

Die gedeelde waarden aanboren kan een positief en langdurig effect hebben onze vertrouwensrelatie met onze collega’s. In breder perspectief blijkt vertrouwen steeds verder zoek te geraken op nationaal, institutioneel en organisatorisch niveau.

Maar in ons dagdagelijks leven, op persoonlijk vlak, hebben we de kans om sterkere vertrouwensbanden op te bouwen, die uiteindelijk zullen doordringen in onze organisaties, overheidsinstellingen en nationale structuren. COVID-19 bedreigde dat vertrouwen misschien, maar het virus heeft ons ook vele kansen gegeven om onze band te versterken. Dat mogen we niet uit het oog verliezen.

Deze opinie verscheen origineel op The Conversation.