Leonardo Tamayo Núñez (1941) of Tamayito, zoals hij in Cuba wordt genoemd, sloot zich op zijn vijftiende aan bij het toen nog piepkleine rebellenleger van Fidel Castro en Che Guevara. Daarna was hij jarenlang persoonlijke lijfwacht van Che.

Hij ging met Che mee naar Bolivia en was een van de drie Cubanen die deze poging tot guerrilla tegen de dictatuur overleefde. Che zelf en zijn andere medestrijdes werden standrechterlijk geëxecuteerd op 9 oktober 1967. In Bolivia is Tamayito nog steeds bekend als ‘Urbano’. Hij bleef daarna militair en bereikte de graad van kolonel. Na Bolivia was hij ook nog actief in Angola en Nicaragua. Sinds 2007 is hij gepensioneerd, maar blijft de wereld rondreizen om over Cuba te vertellen.

Urbano/Tamyito is sinds 15 september in België. Het is zijn eerste bezoek aan dit land.  Op woensdag 16 september was er even tijd voor een gesprek.

Waarom sloot jij je in 1957 op vijftienjarige leeftijd aan bij de rebellen van Fidel Castro?

“Over revolutie of communisme wist ik niet veel, maar de beestachtige manier waarop de soldaten van Batista[1] de mensen behandelden, deden mij en mijn vader besluiten om naar de bergen te trekken en ons bij het rebellenleger aan te sluiten. Bij onze eerste ontmoeting met Che vroeg hij aan mij: “Wat kom jij hier doen?” Waarop ik vrank antwoordde: “Hetzelfde als jij”.

“Na een tijdje werd ik in de groep opgenomen en kreeg ik mijn eerste opdracht: een boodschap van Che naar Fidel brengen. Anderen deden daar twee dagen over, terwijl ik dat in een halve dag deed. Vanaf dan nam Che me onder zijn hoede en leerde me lezen en schrijven.”

“Na de overwinning van 1959 bleef ik aan de zijde van Che. In 1961 vergezelde ik hem naar de Inter-Amerikaanse sociaal-economische conferentie in Punta del Este in Uruguay, waar Che de VS opriep om te stoppen met de contrarevolutionairen in Cuba te bewapenen, met te bombarderen en te proberen de leiders van de revolutie te doden.”

“In 1966 behoorde ik tot de mannen die met Che in Bolivia zouden gaan vechten. Che gaf 15 namen door van mensen die hij wou meenemen en andere leiders zoals Fidel en Raúl[2] moesten er nog drie andere namen aan toevoegen. Toen ze mij vroegen of ik bereid was om aan een internationale missie deel te nemen was mijn antwoord kort en bondig: Waar is het vliegtuig en wanneer vertrekken we?”

Hoe zou je Che karakteriseren?

“Che was zeer veeleisend, in de eerste plaats voor zichzelf en volgens hun mogelijkheden ook voor de mensen rond hem. Hij stond erg op discipline. Hij zei “Een gedisciplineerde soldaat is meer waard dan drie ongedisciplineerde soldaten” en had een afkeer van formalisme, leugens en fraude waartegen hij hard optrad. Hij wilde dat leiders voor ze gingen slapen vijf minuten nadachten over wat ze die dag verkeerd hadden gedaan om het ‘s anderendaags niet te herhalen. Che vond het ook erg belangrijk dat men studeerde. Hij gaf altijd les, zowel tijdens de guerrilla in Cuba als in Bolivia.”

Wat betekent Che vandaag voor jou, voor Cuba en de wereld?

“In mijn ogen is Che vandaag nog even actueel als destijds. Ik zie de omwentelingen in Latijns-Amerika en leiders als Evo Morales, Chávez, e.a. die allen door Che werden geïnspireerd. Volgens mij worden de dromen van Che vandaag meer en meer werkelijkheid: in Cuba, in Venezuela, in Bolivia, enzovoort. Heel Latijns-Amerika verenigt zich in organisaties als de ALBA en CELAC[3].”

Na de guerrilla in Bolivia trok Tamayito nog naar Angola (1975-1976) om er tegen het Zuid-Afrikaanse apartheidsleger te vechten en daarna naar Nicaragua (1986-1988) om er de sandinistische revolutie te steunen tegen de door de VS georganiseerde contra’s.

Tamayito is in België op uitnodiging van de organisatie Initiatief Cuba Socialista (ICS). ICS begeleidt hem voor een druk programma met onder meer ontmoetingen in het Europees parlement, bij de socialistische solidariteitsorganisatie FOS, conferenties op de universiteiten van Brussel en Leuven, ontmoetingen met vakbondsjongeren in Namen en Luik en een ontmoeting in een jeugdhuis in Mechelen.

Tijdens het solidariteitsfeest Che Presente op Manifiesta in Bredene is hij centrale gastspreker. Meer details over het leven van Tamayito aan de zijde van Che tijdens het interview (om 11 uur) en een informele ontmoeting (om 15 uur). ‘s Avonds leidt hij de film El Argentino in van Steven Soderbergh met Benicio del Toro in de hoofdrol. (Che Guevara was Argentijn, zie trailer hieronder).

[1] Fulgencio Batista (1901-1973) was de door de VS gesteunde dictator van Cuba sinds 1952, tot hij in 1959 door de guerrilla van Castro en Guevara van de macht werd verdreven.

[2] Raúl Castro (1931), broer van Fidel, huidig president van Cuba.

[3] De Alianza Bolivariana para los Pueblos de Nuestra América (Bolivariaanse Alliantie van de Volkeren van ons Amerika – ALBA), een nieuw samenwerkingsverband van Latijns-Amerikaanse staten zonder de VS en Canada, opgericht in 2004. De Comunidad de Estados Latinoamericanos y Caribeños (Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten – CELAC) bestaat sinds 2010.