Foto: BBTK
Analyse -

Symbooldossier Delhaize: sociale strijd wordt juridische strijd

Al zes weken zijn er protesten aan de gang tegen de overdracht van de 128 winkels van Delhaize aan zelfstandige ondernemers. Ook na tussenkomst van een bemiddelaar op 18 april blijft de dialoog muurvast. Veerle Verleyen (ACV Puls) , Jan Deweghe (BBTK) en Dorine Cordy (BBTK) leggen uit waarom zij de strijd tegen deze beslissing van Delhaize ook juridisch voeren. “Delhaize is een symbooldossier. Wat hier gebeurt, zal bepalend zijn voor andere bedrijven en sectoren.”

vrijdag 21 april 2023 09:28
Spread the love

 

Begin maart heeft Ahold Delhaize besloten haar 128 winkels in eigen beheer over te laten aan zelfstandige franchisenemers. De strategie dient de marktpositie te versterken. Tegelijkertijd leidt die strategie onvermijdelijk tot een verbrokkeling van de vakbonden en een zwakkere positie van werknemers.

Het is een patroon dat vakbonden in heel de retail-sector en daarbuiten herkennen. Dat de vakbonden naar het gerecht stappen, is logisch: wat op het spel staat zijn de fundamenten van het sociaal overlegmodel, de middelen die werknemers hebben om hun belangen te verdedigen.

De wet-Renault

Al zes weken zijn er protesten aan de gang tegen de overdracht van de 128 winkels van Delhaize aan zelfstandige ondernemers. Ook na tussenkomst van een bemiddelaar op 18 april blijft de dialoog muurvast.

Ahold Delhaize volhardt in haar plannen, een verplichting om mogelijke alternatieven met de vakbond te bespreken erkent het bedrijf niet. Volgens de vakbonden schendt dit het principe van de wet-Renault.

Foto: Katrien Demuynck

Die wet, die in 1997 ontstond, bepaalt dat bij collectief ontslag het bedrijf verplicht is in dialoog te treden met de vakbonden en hen voldoende te informeren zodat de vakbonden de kans hebben om alternatieven te bespreken en hopelijk ontslagen te vermijden. De wet verzekert de inspraak van de werknemers. ”

“Wat Ahold Delhaize nu probeert, is de wet-Renault omzeilen,” stelt Veerle Verleyen van de vakbond ACV Puls. “Dat doen ze door één juridische eenheid op te splitsen in verschillende juridische ondernemingen.” Het personeel wordt automatisch overgedragen aan zelfstandige franchisenemers.

Indien er na de overname in verschillende winkels ontslagen zouden vallen, kan niet langer gesproken worden over collectief ontslag, aangezien het voor de wet zelfstandige entiteiten zijn. Het bedrijf Ahold Delhaize is dan niet langer aansprakelijk.

Addertje onder het gras

Delhaize bevestigt stellig dat arbeidsvoorwaarden en lonen van de werknemers behouden blijven onder CAO 32bis. Deze collectieve arbeidsovereenkomst stelt dat bij de overgang van een onderneming de arbeidsovereenkomst volledig wordt overgedragen.

“Maar laten we daar eerlijk over zijn,” zegt Jan De Weghe van BBTK, “voor zelfstandige franchisenemers zijn die lonen en arbeidsvoorwaarden gewoon niet interessant. Je bent verplicht om het volledige personeel over te nemen, hetzelfde loon te betalen, de werkuren te respecteren en zelfs de functies te respecteren.”

“Hoe zelfstandig ben je dan nog? Vooral is het economisch niet rendabel. Verlieslatende winkels worden binnen Ahold Delhaize gecompenseerd door de winstgevende winkels: dat heft elkaar uiteindelijk op. Maar als zelfstandige moet jij erin slagen zo’n verlieslatende winkel winstgevend te maken. Dat is onmogelijk als je niets kan veranderen aan het personeelsbestand, de lonen, enzovoort.”

Foto: Jelle Goossens

Er zitten twee addertjes onder het gras die franchisenemers een uitweg bieden. Enerzijds kunnen zelfstandige winkels personeel aanwerven onder een ander paritair comité dan Delhaize, waar meer flexibiliteit bestaat qua werkuren en lonen.

‘Vogels voor de kat’

De tweede achterpoort is dat men zich enkel op CAO 32bis kan beroepen gedurende de directe periode onmiddellijk na de overname. Wanneer een jaar na datum ontslagen vallen, is het moeilijker te argumenteren dat deze ontslagen in het kader van de overname gebeuren.

“Ik wil vast geloven dat Delhaize bereid zou zijn die franchisenemers te sponsoren en tijdelijk het verlies door die lonen en arbeidsvoorwaarden te compenseren. Zo overbruggen ze een eerste periode en kunnen die franchisenemers zich inwerken. Maar dat kan Delhaize niet voor altijd doen. ”

“Bovenal kan het personeel er niets tegen in brengen wanneer na X aantal tijd ontslagen vallen,” verklaart Verleyen van ACV Puls. Zelfstandige winkels bezitten immers niet het nodige personeelsaantal om een ondernemingsraad te hebben.

Zodra het bedrijf Ahold Delhaize zich juridisch splitst in 128 kleinere filialen, is er geen vakbond meer om de belangen van het personeel te verdedigen. “Die werknemers worden vogels voor de kat.”

Personeel druppelsgewijs laten afvloeien

Ook op de centrale zetel van Delhaize zullen ontslagen vallen. “Veel administratieve en logistieke functies zijn niet meer nodig omdat de zelfstandige filialen die nu zelf moeten vervullen,” zegt De Weghe.

“Wat doet Delhaize echter? Ze laten de 280 ontslagen niet in één keer gebeuren, maar ze laten het personeel afvloeien over een periode langer dan 60 dagen. Daarmee omzeilen ze de wet-Renault.”

Door het druppelsgewijs vertrek kan Delhaize argumenteren dat het niet om een collectief ontslag gaat. Ze ontsnappen aan hun verplichting om met de vakbond in overleg te treden.

Geen geïsoleerd geval

De vakbonden zien deze manier van werken bij grote bedrijven steeds vaker gebeuren. In januari vertoonde een soortgelijk patroon zich bij de supermarktketen Mestdagh. Bijna gelijktijdig met de klacht tegen Delhaize, heeft BBTK een klacht ingediend tegen de bank ING.

“De aanleiding tot de strafklacht tegen ING is een personeelsbeleid dat steeds minder rekening houdt met de mensen,” aldus Dorine Cordy van BBTK.

Foto: Katrien Demuynck

“Al een hele tijd zijn er herstructureringen bezig in de financiële sector. Een aantal jaren geleden heeft ING een deel van haar kantoren overgedragen aan zelfstandige franchisenemers. Medewerkers kwamen onder een ander paritair comité terecht, er werden nieuwe CAO’s afgesloten.”

“Zoveel jaar na de herstructurering komt ING tot de vaststelling dat veel van die kantoren niet rendabel zijn. Personeel wordt ontslagen en met de bepalingen van CAO 32bis wordt geen rekening meer gehouden.”

Ook stakingsrecht zelf bedreigd

De laatste stok die verontruste werknemers achter de deur hebben, is het stakingsrecht. Ook dat recht staat nu op de helling. Op 31 maart 2023 vaardigde de Nederlandstalige Rechtbank van Eerste Aanleg te Brussel op verzoek van Delhaize een bevel uit, dat tussen 1 en 28 april 2023 piketten voor de winkels en depots van Delhaize NV en Delhome NV in Brussel, Vlaams-Brabant en Puurs verbiedt.

Op 19 april ontving ACV Puls een negatief vonnis op het beroep dat ze hiertegen indienden: het bevel blijft geldig. “Dat bevel heeft Delhaize echter via eenzijdig verzoek bekomen,” becommentarieert Verleyen.

“Dit betekent dat een rechter de hoogdringendheid erkent en Delhaize volledig gelijk geeft zonder de tegenpartij te horen. Werknemers hebben het recht eerst door de rechtbank gehoord te worden.”

“Bijzonder is dat deze verzoekschriften zijn ingediend bij verschillende rechtbanken, waarbij het zelfs gaat over winkels die niet eens tot het arrondissement van die rechtbank horen. Tot slot is dat verzoek ingediend voor een erg groot gebied en een lange periode. Dat is een zeer agressieve strategie, dit gaat verder dan wat we in het verleden gezien hebben.”

Symbooldossier

De stappen die bedrijven zoals Delhaize doorvoeren werden door het bedrijf juridisch zeer grondig voorbereid. Zo weten ze precies die wetten en structuren te omzeilen waarin de verdedigingspositie en onderhandelingsmarge van werknemers vervat zitten.

Wat hier onder druk staat, is het voortbestaan van de wederzijdse dialoog tussen werkgever en werknemer. “Ik vrees dat we het einde nog niet gezien hebben,” stelt Cordy. “Voor zulke bedrijven zijn het de cijfers die tellen en de winst. Dan zullen ze altijd strategieën hanteren tegen de belangen van het personeel.”

“Delhaize is een symbooldossier,” concludeert Verleyen. “Wat hier gebeurt, zal bepalend zijn voor andere bedrijven en sectoren.”

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!