Na de publicatie op 9 oktober van de Fiscal Monitor, een rapport van het IMF over de overheidsfinanciën van de lidstaten, ontstond twijfel over een voorstel om een belasting te heffen op spaargeld in de landen van de eurozone. In Le Figaro verscheen dezelfde dag een artikel waarin melding werd gemaakt van het idee van een eenmalige ‘superbelasting’ op kapitaal om de overheidsschuld te verminderen.

Naar aanleiding van dat artikel rapporteerde het internetmagazine Express.be dat het IMF groen licht geeft voor de maatregel. Ook volgens Monfinancier.com, een Franse investeerderswebsite, geef het IMF zijn zegen voor de invoering van de superbelasting en is het een kwestie van tijd voor die er komt. Beurs.com, een internetsite die berichtgeeft over financiele thema’s, waarschuwt zijn lezers dat het muntfonds 10 procent ‘van uw spaargeld wil afpakken’.

Maar wat staat er in het rapport zelf?

Fiscal Monitor: Taxing Times

Het gaat om een rapport van het IMF dat om de zes maanden verschijnt in de nasleep van de werelwijde financiële crisis. Het rapport maakt een analyse van de overheidsfinanciën van de lidstaten en beoordeelt ze, onder meer inzake de duurzaamheid van het belastingsstelsel.

Het recent gepubliceerde rapport behandelt de rol van belastingen in het versterken van de overheidsbudgetten. De fiscale kwetsbaarheid van de opkomende economieën en lage-inkomenslanden neemt toe volgens het rapport.

Daarnaast baren de aanhoudende hoge schuldratio’s (de staatsschuld in verhouding tot het bruto binnenlands product) in de geavanceerde economieën het IMF zorgen. Daarmee wordt bedoeld: de Verenigde Staten, Canada, de meeste Europese landen, Japan, de Aziatische tijgers (Hong Kong, Singapore, Zuid-Korea en Taiwan), Australië en Nieuw-Zeeland. De schuldratio’s stabiliseren in de meeste van die landen, maar het niveau blijft historisch hoog, aldus het IMF.

Een superbelasting op spaargeld?

Taxing Times stelt de vraag hoe de geavanceerde economieën via verhoogde belastingensinkomsten hun schuldratio omlaag kunnen halen. In dat kader wordt het idee geopperd om een eenmalige belasting te heffen op het spaartegeid van huishoudens. De berekening wordt gemaakt voor een steekproef van 15 landen uit de eurozone.

“De belastingsgraad die nodig is om de schuldratio van die landen terug te brengen tot het niveau van voor de crisis (eind 2007) is een heffing van rond de 10 procent op huishoudens met een positief netto vermogen”, aldus het IMF-rapport.

Het gaat om een hypothetische oplossing in een reeks van potentiële maatregelen voor schuldsanering. Het voorstel komt aan bod in de bespreking van de progressiviteit en rechtvaardigheid van de belastingssystemen in de geavanceerde economieën.

Het IMF stelt vast dat de progressiviteit van het systeem is afgenomen in de jaren 1980. Daarbij wordt gekeken naar de verhouding tussen directe belastingen (belastingen op inkomen, winst en vermogen) en indirecte belastingen (belastingen die inbegrepen zijn in de prijs van goederen en diensten, zoals btw en accijnzen).

Terwijl directe belastingen een meer herverdelend effect hebben, wordt steeds meer beroep gedaan op indirecte belastingen. In de geavanceerde economieën is de btw goed voor een derde van de totale belastingsinkomsten. Taxing Times geeft aan dat belastingen op eigendom en vermogen een grote bron van belastingsinkomsten kunnen bieden.

Naast het idee van de ‘superbelasting’ op spaargeld en andere mogelijke heffingen op eigendom en vermogen, lanceert het IMF nog twee ideeën: een belasting op de lonen en winsten van financiële instellingen – als alternatief voor een taks op financiële transacties – en een hervorming van het mondiaal belastingssysteem om multinationals te verplichten meer vennootschapsbelasting te betalen.

Opmerkelijk is dat het IMF zoekt naar oplossingen aan de zijde van de belastingsinkomsten. Traditioneel zet het fonds immers sterk in op bezuinigingsmaatregelen om overheidsfinanciën te saneren. Maar de ‘superbelasting’ op spaargeld en de andere geoppperde maatregelen betreffen vooralsnog ideëen en geen concrete plannen. Op de agenda van de IMF-top afgelopen weekend stonden dan ook andere thema’s centraal.

Jaarlijkse IMF-top te Washington

Van 11 tot 13 oktober kwamen in Washington ministers van financiën, centrale bankiers, leidinggevenden uit de privésector en academici samen voor de jaarlijkse bijeenkomst van het IMF en de Wereldbank. Die behandelen thema’s als de vooruitzichten voor de wereldeconomie, de internationale economische ontwikkelingen en het internationaal financieel systeem.

Hoewel de begrotingsstrijd tussen Republikeinen en Democraten in de Verenigde Staten tot grote bezorgdheid leidde onder de aanwezigen, werd er op de IMF-top weinig tijd en aandacht aan besteed. In het communiqué dat nadien werd uitgestuurd, kreeg de crisis in de Amerikaanse overheidsfinanciën één zin: “De Verenigde Staten moeten dringend maatregelen nemen om de fiscale onzekerheden op korte termijn aan te pakken.”

Besproken werd hoe het staat met de economische vooruitzichten van de verschillende lidstaten sinds de afgelopen zes maanden. Economisch herstel in de Verenigde Staten en Japan, de eurozone uit recessie en in sommige geavanceerde landen is zelfs sprake van economische groei. De groei in de opkomende markten en ontwikkelingslanden is getemperd, maar blijft goed voor het leeuwendeel van de wereldwijde economische groei.

“De grootste risico’s zijn weggenomen, maar de vooruitgang in het versterken van de economie en het stimuleren van herstel is onvoldoende”, zo concludeerde IMF-directeur Christine Lagarde.

Voor Europa geldt het advies dat het moet voortbouwen op de aanpak van zwakke banken en de vooruitgang richting één bankenunie. Verder moeten we volgens het IMF inspanningen leveren om de versnippering van de financiële markten tegen te gaan en blijven inzetten op hervormingen die onze concurrentiekracht versterken.

Een belasting op spaargelden?

Het idee van een belasting op spaargelden is geen primeur. In maart 2013 besloot de Cypriotische regering een eenmalige belasting van 20 procent te heffen op spaargelden boven de 100.000 euro. Deze taks kwam er als onderdeel van een reeks maatregelen om aan de bail-out voorwaarden van de Europese Unie en het IMF te voldoen. Cyprus moest in maart 5,8 miljard euro bijeen krijgen om de bail-out van 10 miljard te verzekeren en een bankroet te vermijden.

Aanvankelijk was er in Cyprus sprake van een belasting voor grote én kleine spaarders: 6,75 procent op spaartegoeden onder de 100.000 euro, 10 procent op bedragen daarboven. Maar vanwege de enorme volksprotesten werd de maatregel hervormd en bleven de kleine spaarders voorlopig gespaard.