Als we de reportage van Robin Ramaekers op het VRT journaal mochten geloven, is het werken als hulpverlener of reporter in Haïti vergelijkbaar met het werken in een oorlogszone. De kogels fluiten je om de oren, blauwhelmen moeten hulpverleners gewapenderhand beschermen en veldhospitalen worden platgebrand door de lokale bevolking. De realiteit blijkt enigszins anders te zijn.

Robin Ramaekers maakte niet zo maar een fout maar pleegde bedrog

Gisteren schreef ik op deze website een stuk over de zaak Robin Ramaekers. Op dat stuk kwamen heel wat reacties (onder het artikel, per mail, per telefoon). Mijn artikel kwam er als antwoord op de vele journalisten die het hele voorval minimaliseren en afdoen als een foutje.

De belangrijkste stelling in dat artikel was dat Ramaekers in zijn reportage niet zo maar een fout maakte maar bedrog pleegde. Nogal wat reacties op het artikel kwamen van journalisten die de zaak ‘alweer’ minimaliseerden of die op zijn minst vinden dat ik overdrijf.

Andere reacties die we kregen, geven echter meer duiding bij het voorval. Die duiding geeft aan dat het eigenlijk nog veel erger is dan ik dacht.
In het vorige artikel schreven we al dat er sinds de aardbeving nog geen meldingen zijn van hulpverleners of blauwhelmen die beschoten werden door Haïtianen, zoals in de reportage werd gesuggereerd. Nu melden verschillende bronnen dat de aanval op het kamp in Saint-Marc een zo goed als alleenstaand geval was. Er werden tientallen gelijkaardige veldhospitaaltjes gebouwd zonder incidenten, ook in Saint-Marc.

Dat geeft al een heel ander beeld van de situatie in Haïti. Het is dus niet zo dat in Haïti hulpverleners steevast worden belaagd en gestenigd door de lokale bevolking. Dat blijkt volgens die bronnen een zeer bijzonder geval te zijn, op een zeer specifiek moment op een zeer specifieke plaats.

De specifieke plaats

Saint-Marc zou een stad zijn waarvan het niet zo duidelijk is of het nu de overheden dan wel criminele bendes zijn die het er voor het zeggen hebben. Meer nog, soms is het niet duidelijk wie welke belangen verdedigt. Het zou bijvoorbeeld ook geen toeval zijn dat het in Saint-Marc was dat de opstand tegen de toenmalige president Aristide het hevigst was.

Verschillende bronnen geven dan ook aan dat het hen niet zou verbazen dat lokale politici of bendes geld eisten van de hulpverleners om het kamp te bouwen. Die hulpverleners zouden dat geweigerd hebben waardoor de bendes overgegaan zijn tot een aanval op het kamp om de hulpverleners te dwingen met geld over de brug te komen.

Die bronnen geven ook aan dat er op een andere plek in Saint-Marc een veldhospitaal werd gebouwd zonder dat dat tot problemen leidde.

Het specifieke moment

Het kamp in Saint Marc was één van de allereerste veldhospitalen die werden gebouwd in het kader van de cholera-epidemie. De lokale bevolking wist nauwelijks iets van de gevaren, gevolgen of preventieve maatregelen. Ze zagen wel dat er in hun stad al tal van mensen waren gestorven aan de zeer besmettelijke ziekte. Dat zou verklaren waarom de lokale maffia op de stilzwijgende steun van de lokale bevolking kon rekenen.

Sindsdien is er al heel wat informatie verstrekt over de ziekte, hoe ermee om te gaan en vooral hoe men preventieve maatregelen kan nemen. Die sensibiliseringscampagne verklaart voor een groot stuk waarom de tientallen andere centra zonder noemenswaardige problemen operationeel zijn.

Reportage met wel heel bittere nasmaak

Als je dat alles bij elkaar plaatst, dan krijgt de reportage van Ramaekers wel een zeer bittere nasmaak. Niet alleen werd ons voorgehouden alsof Haïtianen zouden schieten op hulpverleners, reporters en blauwhelmen. Nu blijkt dat de samenwerking tussen lokale bevolking en hulpverleners meestal normaal verloopt (wat niet wil zeggen zonder problemen). Het beeld dat we meekregen (ook zonder het verzonnen geweerschot) is dus helemaal niet representatief.

Diezelfde bronnen geven ook aan dat er dan weer wel een grote argwaan heerst tegenover de blauwhelmen. Die zijn daar immers al van voor de aardbeving en hebben een redelijk grote impact op het politieke spel in Haïti. Hun aanwezigheid wordt dus niet door iedereen geapprecieerd.

Zet Ramaekers zes maanden op het dossier Haïti

Ik kom dat alles te weten van achter mijn computer hier in Brussel. Helaas hebben we niet de middelen om dat alles te gaan checken, wat eigenlijk meer dan wenselijk zou zijn. Het zou volgens mij dan een ook goede zaak zijn indien Robin Ramaekers nu eens 6 maanden op het dossier Haïti zou worden gezet om dat hele verhaal uit te spitten. Dat zou men kunnen zien als een soort burgerdienst, zowel ten opzichte van Haïtianen als ten opzichte van de Vlaamse televisiekijker.

De hoofdredactie van de VRT zou hiermee ook een signaal geven aan haar kijkers en medewerkers; het signaal dat ze investeert in degelijke informatie en niet wil dat het Vlaamse medialandschap verglijdt tot de schrale vlakte die Nick Davies schetst; het signaal dat haar journalisten tijd en een ruimte krijgen om degelijk werk te verrichten en niet zo maar van de ene naar de andere plek op de wereld worden gestuurd zonder dat zich te kunnen inwerken in het onderwerp.

Ze zou ook het signaal geven dat mensen inderdaad fouten maken, zware fouten, maar dat niet wil zeggen dat je mensen daarom moet afschrijven (wat men nu impliciet wel doet).

Tegen angst helpt geen grapje

Ik wil uitdrukkelijk aangeven dat alle bronnen die me meer informatie doorgaven anoniem wensten te blijven. Ze willen anoniem blijven uit angst voor represailles van lokale overheden, maffia en onze Vlaamse media. Waardoor het me des te meer nodig lijkt dat dit onderwerp ten gronde wordt uitgezocht en mijn voorstel om Robin Ramaekers de kans te geven ons het volledige plaatje mee te geven echt geen grapje is, maar pure ernst.