In de strijd tegen de klimaatverandering is de grote ecologische voetafdruk van de veeteelt een grote hinderpaal, ook in België. Met meer dan 46 miljoen gekweekte varkens, koeien en kippen op onze kleine oppervlakte dringt een kleinere veestapel dringt zich op.
Enorme klimaatimpact
Opvallende conclusie in de UCL-studie Study on Livestock scenarios for Belgium in 2050 is dat de uitstoot van de Belgische vleessector veel hoger ligt dan de officiële cijfers doen vermoeden. De directe uitstoot van de sector in België bedroeg in 7538 kiloton in 2015, maar door de grote afhankelijkheid van geïmporteerd voeder bedraagt de werkelijke uitstoot 13.850 kiloton CO2-equivalent – bijna het dubbele.
Bovendien, zeggen de onderzoekers, is er ook een zware milieu-impact die verder gaat dan enkel het klimaat. De totale uitstoot van stikstof in de Belgische veeteelt bedroeg in datzelfde jaar 280 kiloton, 37 procent meer dan de limiet van 8,6 kilogram per persoon per jaar. Van die uitstoot is 67 procent afkomstig van de rundveesector, 25 procent van de varkenssector en 8 procent van de pluimveesector. Stikstof kan via mest bijdragen aan het ‘uitspoelen’ van nitraten in grond- en oppervlaktewater, met algenbloei tot gevolg.
“Het huidige model werkt niet: niet voor de boeren, niet voor klimaat en niet voor het milieu”, zegt Philippe Baret, hoogleraar agro-ecologie aan de faculteit bio-ingenieurswetenschappen van de UCL. “Ondanks subsidies voor de veesector neemt het aantal veehouders jaar na jaar af en zien we een tendens naar schaalvergroting. De Belgische veeteelt is gericht op export en is sterk afhankelijk van geïmporteerd voeder. Daardoor ligt de echte uitstoot van de sector tweemaal hoger dan de directe emissies die ons land optekent.”
Toekomstscenario
Op vraag van milieuorganisatie Greenpeace ontwikkelde het team van Baret verschillende toekomstscenario’s voor de veesector. Als we – zoals in het meest ambitieuze scenario op het vlak van klimaat en milieu – de veestapel afstemmen op volledig ecologische landbouw die zelfvoorzienend is qua veevoeder, dan daalt de Belgische vleesproductie met 83 procent. De broeikasgasuitstoot neemt in dat geval af met 58 procent, de uitstoot van stikstof met 50 procent, en de impact op de biodiversiteit met 76 procent. In dat scenario zijn gemiddeld 30 gram dierlijke eiwitten per dag per persoon beschikbaar. Dat is voldoende als ze worden aangevuld met ongeveer dezelfde hoeveelheid plantaardige eiwitten.
Uit de UCL-studie blijkt de enorme milieuwinst van een aanzienlijk kleinere veestapel voor ons land, maar het is geen “groene spielerei”, zegt Greenpeace. “Het laatste IPCC-rapport legt ons systemische veranderingen van een ongekende omvang op, ook in de landbouw. Dit soort scenario’s zullen we moeten volgen om de gigantische uitdaging van de klimaatverandering het hoofd te bieden”, zegt Sébastien Snoeck, expert Duurzame landbouw en veeteelt bij Greenpeace België.
“Deze transitie moet wel aandacht hebben voor de penibele situatie waarin heel wat Belgische veehouders zich vandaag bevinden. Er is overheidssteun nodig om te verhinderen dat de veehouders in een schuldenspiraal belanden, en dat een schaalvergroting ten koste van de familiale veebedrijven zich doorzet. De subsidies, ook in het kader van het Europese landbouwbeleid, moeten gaan naar boeren die de natuur actief herstellen en beschermen.”
