De financiering van het hoger onderwijs in Vlaanderen is een oud zeer. Al jaren vragen onze universiteiten en hogescholen voor meer werkingsmiddelen, en al jaren protesteren studenten tegen de onderfinanciering van het hoger onderwijs. Tevergeefs. De nieuwe Vlaamse regering denkt echter een oplossing gevonden te hebben voor dit probleem door universiteiten en hogescholen meer vrijheid te geven om zelf middelen te verwerven.

Vrij vertaald: door de inschrijvingsgelden te verhogen. De cijfers die circuleren variëren, maar algemeen wordt aangenomen dat ze zullen stijgen tot €1.072 per jaar. Dat is om en bij €400 per jaar meer dan studenten vandaag betalen om te gaan studeren aan een Vlaamse hogeschool of universiteit.

Op het eerste gezicht lijkt dit vrij logisch: er is te weinig geld, en in tijden van besparing is het moeilijk extra middelen vrij te maken voor hoger onderwijs. Een overheid die in harde tijden inspanningen vraagt van iedereen, kan dus ook van studenten vragen om meer geld uit te geven aan hun studies. In ieder geval, dat is het verhaal dat we dagelijks te horen krijgen via allerlei kanalen, gaande van de nieuwe Vlaamse regering tot de meeste media. Maar klopt dat verhaal wel?

De eerste vragen rijzen wanneer we kijken naar de manier waarop de regering-Bourgeois deze zaak heeft aangepakt. Ze werd geconfronteerd met een hoger onderwijs dat snakte naar extra middelen. In plaats van extra middelen te geven, werd besloten om de dotatie voor het hoger onderwijs te verlagen met €100 miljoen, een beslissing waardoor die onderwijsinstellingen net met een groter geldtekort komen te zitten. Op die manier verplicht de Vlaamse regering onze universiteiten en hogescholen om hun inschrijvingsgelden te verhogen, zonder daar zelf de directe verantwoordelijkheid voor te willen dragen.

Deze manier van handelen toont dat het hier veeleer gaat om een politieke dan om een pragmatische keuze, één waarbij men probeert om ons democratisch onderwijsstelsel te ondergraven. Door de inschrijvingsgelden te verhogen tot boven de €1.000, wordt de deur opgezet voor veel grotere verhogingen.

Dit gebeurde bijvoorbeeld in 2010 in het Verenigd Koninkrijk, waar in één klap de jaarlijkse inschrijvingsgelden verhoogd werden van £3.000 naar £12.000 per jaar (omgerekend +- €15.000 per jaar) zonder enige studentenraadpleging. Om die drastische verhoging op te vangen, werd er een uitgebreid systeem van studieleningen op poten gezet.

Niet per toeval beginnen nu ook in Vlaanderen stemmen te weerklinken die pleiten voor een stelsel van studieleningen, de een al wat beter geformuleerd dan de ander. Een vaak aangehaald argument is dat ons huidige systeem omgekeerd herverdelend werkt omdat families met een hoger inkomen evenveel betalen als families met een lager inkomen. 

Geïmpliceerd wordt dat een hoger inschrijvingsgeld meer rijkdom goed zou herverdelen. Hoe dat dan zou moeten gebeuren, is mij echter een raadsel: rijkere gezinnen kunnen een hoger inschrijvingsgeld met gemak betalen, armere niet. Als we een systeem van studieleningen zouden hebben, zouden armere studenten al opgezadeld zitten met een grote schuldenlast, terwijl het voor de rijkere studenten helemaal niets uitmaakt, want zij hoeven geen studielening aan te gaan.

Het is dan ook moeilijk om niet te concluderen dat de weg waar deze Vlaamse regering op ingeslagen is, onrechtvaardig is. Dit is geen logisch of goed beleid dat tot doel heeft zoveel mogelijk mensen gelijke kansen te bieden. Wat we hier zien, is een politieke keuze om ons hoger onderwijs meer elitair en minder pluralistisch te maken.

En dat zou er dan weer toe leiden dat ons onderwijssysteem sociale ongelijkheden bestendigt, in plaats van afbreekt. Hoe kan iemand een volwaardig leven leiden, als hij zijn volwassen leven al moet beginnen met torenhoge schulden, enkel en alleen omdat hij niet in een rijke familie geboren werd? Het is een kortzichtige beslissing die op de lange termijn ons maatschappelijke weefsel (helaas) zwaar zou kunnen aantasten.

Daarom is het van cruciaal belang dat we ons organiseren. Wij, de studenten van vandaag, moeten onze stem laten horen om de studenten van morgen, onze eigen kinderen nota bene, de kansen te geven die wij nog nét gekregen hebben. Daarom moeten we brieven schrijven naar instanties, organisaties oprichten, betogingen organiseren, protestliederen componeren en proberen om gehoor te vinden in het maatschappelijk debat. Als we willen dat onze maatschappij erop vooruitgaat, moeten we nu samenwerken, want dit is in het belang van iedereen. Wij studenten, mogen ons niet laten temmen.