Overstroming van de Dender op de grens Denderleeuw - Liedekerke
Opinie, Nieuws, Milieu, België, Klimaatbeleid, Opinie, Rivieren, Duurzame landbouw, Biodiversiteit, Wateroverlast, Overstromingen, Milieubeleid, Insijpeling, Waterlopen, Vlaamse Milieu Maatschappij, Erosie, Meanderen -

Stop overstromingen door natuur- en klimaatbeleid

“Op twee dagen heeft het evenveel geregend als in een hele maand”, zei weerman Frank Deboosere in het avondnieuws op Eén op zaterdag 13 november. De overstromingen en hun ellende zijn volgens mij niet het gevolg van natuurlijke grillen, zoals minister van Leefmilieu, Joke Schauvliege (CD&V), zegt.

maandag 15 november 2010 12:55
Spread the love

Het is het gevolg van een kortzichtig beleid dat al jaren geen rekening houdt met de natuur. En als we geen doortastende maatregelen op verschillende niveaus nemen, kan het nog veel erger worden voor onze kleinkinderen. Veel erger.

Stop de verharding

Vlaanderen heeft na Monaco en Vaticaanstad de grootste verharde oppervlakte per vierkante meter ter wereld. Gebouwen, opritten, parkings, industrieterreinen, … ze zorgen allemaal voor een slechtere insijpeling van hemelwater in de bodem.

Meanderende beken kunnen veel water vasthouden. Maar de voorbije decennia werden ze rechtgetrokken. De overheid verstevigde de oevers met beton of schanskorven (korven in metaalgaas gevuld met zware stenen).

Houtwallen rond akkers kunnen ook water bufferen en erosie tegengaan. Maar ook zij moesten er aan geloven. De gemechaniseerde landbouw wou grote akkers zonder hindernissen voor zijn tractoren. De neerslag moest zo snel mogelijk weg naar de rivieren.

Bossen houden regenwater vast, naast vele andere goede eigenschappen. Maar Vlaanderen ontbost meer dan 1,5 voetbalveld per dag, liet de Vereniging Bos in Vlaanderen onlangs weten.

Waar vroeger veel regen viel, vond het overtollige water zijn weg naar natuurlijke overstromingsgebieden. Deze gebieden zijn op vele plaatsen verkaveld voor woningen en industrie. Uiteraard zijn ze het gemakkelijkst slachtoffer van overstromingen.

Stop klimaatverandering

Voorspellingen van o.a. UCL-professor Jean-Pascal van Ypersele blijken te kloppen. Door de opwarming van de aarde krijgen we in België drogere en warmere zomers. Met minder neerslag en dus verdroging, wat erg nadelig is voor de landbouw. En nattere, veel nattere herfst- en wintermaanden.

De klimaatmodellen van de Vlaamse Milieu Maatschappij voegen daaraan toe: “Het zeeniveau aan de Vlaamse kust kan deze eeuw nog stijgen met 20 tot 200 cm.”

Die twee meter kunnen een veelvoud worden als er een springtij en een hevige storm plaats vindt. Wat dan kan gebeuren, vat de Amerikaanse hoogleraar Peter Ward gevat samen: “België zal zelf niet verzuipen, maar jullie zullen wel miljoenen Nederlanders moeten opvangen”.

Lange tijd hebben klimaatsceptici, dikwijls betaald door oliemaatschappijen, twijfel kunnen zaaien. Dat was handig voor politici om zich achter te verstoppen. Nu is zowat iedereen er van overtuigd: de opwarming van de aarde is een feit en ze is vooral het gevolg van menselijk handelen.

Meer veiligheid én natuur

Laten we het roer omgooien en weer leren leven met de natuur. Die kan een schitterende buffer zijn tegen overstromingen. Als ingenieurs samenwerken met (rivier)ecologen, kunnen ze echte win-winsituaties creëren.

We kunnen beken en rivieren opnieuw laten meanderen. Ze krijgen hun oorspronkelijke natuurlijke oevers terug. Zo zal het waterpeil minder snel stijgen. Vissen en waterplanten komen bovendien terug. Het water wordt weer zuiverder en het is ter beschikking voor drinkwater, landbouw en industrie.

Laten we het voorbeeld van het gecontroleerd overstromingsgebied Kruibeke vermenigvuldigen. Bij de recente overlast is een dijk van dit gebied doorgestoken om te vermijden dat de overvolle Barbierbeek tientallen woningen onder water zou zetten. Het gebied biedt ook meer kansen aan de natuur. Dagelijks vloeit er water in en uit. En er ontstaat een erg waardevol ecosysteem waarin veel planten en dieren zich thuis voelen.

Deze aanpak gaat het verlies van soorten heel efficiënt tegen. Het is dus winst voor de biodiversiteit. Dankzij milieuwetenschappers beseffen we steeds beter dat mensen die verscheidenheid nodig hebben voor de landbouw en voor de ontwikkeling van geneesmiddelen bijvoorbeeld.

Met onze huizenbouw in de woonkernen kunnen we de verharding tegengaan. Door bij (ver)nieuwbouw te kiezen voor groene daken. Die bestaan uit levende planten die goed bestand zijn tegen wind, hitte, vorst en uitdroging. Ze zorgen voor een tragere afvoer van hemelwater. Ze zuiveren bovendien de lucht. Ze isoleren tegen warmte, koude én geluid. De dakbekleding gaat langer mee.

We hebben het hoogst aantal wegenkilometers in verhouding tot onze oppervlakte. En we blijven investeren in meer beton voor wegen. Zo’n 3 miljard euro voor het bij referendum weggestemde BAM-tracé in Antwerpen. Daarvoor moet het Sint-Annabos gekapt worden, bijna 100 ha groot.

Zou dat geld bijvoorbeeld niet beter gebruikt worden voor maatregelen tegen overstromingen? Is een moratorium op de verdere verharding van Vlaanderen geen eerste maatregel? Leren de overstromingen niet dat genoeg echt genoeg is?

Een doortastend klimaatbeleid

Recente studies toonden het aan: Vlaanderen verbruikt meer fossiele energie dan andere industrielanden. Die energie verandert het klimaat en is dus mee verantwoordelijk voor de overstromingen. De enkele windmolens en de zonnedaken in Vlaanderen hebben nog lang niet voor een ommekeer gezorgd.

Ook om overstromingen te vermijden, moeten we dus inzetten op energiebesparing én ontwikkeling van alternatieve energie. Die inzet kan zoals Duitsland ons leert vele broodnodige jobs opleveren in de bouwsector en elders.

Straks komt de volgende klimaattop bijeen in het Mexicaanse Cancún. Zal België daar als Europees voorzitter zorgen voor een beter resultaat dan in Kopenhagen? De slachtoffers van de overstromingen niet alleen in België, maar ook in Pakistan, China en elders mogen het hopen.

Kortom

De hulpdiensten hebben de voorbije dagen schitterend werk geleverd in moeilijke omstandigheden. De Vlaamse Milieu Maatschappij heeft ons tijdig verwittigd.

Maar er is meer nodig, als we zoveel menselijke ellende willen vermijden. We moeten naar de oorzaken gaan van de wateroverlast. De verharding en de klimaatverandering aanpakken. Door dat te doen, kunnen we meteen zorgen voor meer biodiversiteit en kunnen we de opwarming van de aarde afremmen. Als de overstromingen daartoe aansporen, hebben ze ook een goed kant.

Hugo Van Dienderen

Hugo Van Dienderen is gewezen volksvertegenwoordiger voor Groen! en is momenteel voorzitter van Groen!Plus.

take down
the paywall
steun ons nu!