Een week lang hebben twee politieagentes van het DVI-team voor slachtofferidentificatie, een archeologe verbonden aan de universiteit van Bradford in Groot-Brittannië en dertig Burundese arbeiders op en rond het voormalige militaire kerkhof gegraven naar de resten van mwami Ntare V, de laatste koning van Burundi.

Hun werk is tevergeefs geweest. Het lichaam of wat na veertig jaar ervan overblijft, is onvindbaar gebleken. Op basis van de verklaring van ooggetuigen zijn op de begraafplaats verscheidene potentiële vindplaatsen afgegraven, maar een lijk van een man van 25 – zo oud was de mwami toen soldaten hem in april 1972 doodschoten – is niet geïdentificeerd.

Heel die tijd was de Leuvense deskundige Jean-Jacques Cassiman met zijn medewerkers stand-by om in geval de delvers een skelet blootlegden dat mogelijk van de mwami afkomstig was, stalen te nemen. Eenmaal terug thuis hadden ze dan door middel van een DNA-test uit kunnen maken of de gevonden resten wel degelijk van Ntare V zijn. 

Dat zouden ze gedaan hebben door vergelijking met wangschraapsel van zijn halfzus en wat ze uit het graf van zijn moeder bovengehaald hebben. Dat onderzoek blijft nu noodzakelijkerwijs achterwege.

Het kan dat er geen definitief punt achter de opgravingen staat. Ze waren uiteindelijk het initiatief van de Burundese regering, zij het dat België de operatie financiert. Mocht de Burundese minister van Cultuur het besluit nemen om door te gaan met de zoektocht, dan dienen de stalen die Cassiman genomen heeft, misschien ooit nog eens. Maar onder dit verblijf in Burundi trekken de Belgen woensdag een streep.

Ntares lijk opsporen en hem een officiële herbegrafenis geven, is een stap in het moeizame proces om anders om te gaan met het verleden dan dat tot dusver in Burundi gebruikelijk geweest is. De mwami is op 29 april 1972 vermoord, binnenkort net veertig jaar geleden. Het leger, dat bij de afzetting van Ntare zes jaar daarvoor de macht gegrepen had, was toen een Tutsi-bolwerk en kreeg in die periode te maken met aanvallen van gewapende Hutu.

1972 is een van de gewelddadigste jaren in de met bloed geschreven geschiedenis van Burundi. Het zou mooi zijn mocht ooit een passage daaruit op een waarheidsgetrouwe manier geschreven worden. Maar voorlopig heeft het dus niet mogen zijn. Mwami Ntare heeft zijn geheim niet prijsgegeven.

Guy Poppe

Guy Poppe is oud-radiojournalist voor de VRT, waar hij zich specialiseerde in Afrika. Hij publiceerde onlangs bij uitgeverij EPO het boek ‘De moord op Rwagasore. De Burundese Lumumba’ over een erg weinig bekende episode uit de turbulente geschiedenis van Burundi, tot 1 juli 1962 een VN-mandaatgebied van België in de regio van de Grote Meren van Centraal-Afrika.