U Gent Filosoof Maarten Boudry grijpt consequent elk platform aan om sussend en wat betuttelend de klimaatspijbelaars toe te spreken. Als student aan de U Gent kan ik moeilijk toekijken hoe deze filosoof het ene concept na het andere verbasterd, in dit korte stuk zet ik alvast een aantal punten op de i. Paniek is onnodig, schrijft hij in open brief op trouw.nl, want de oplossingen voor het klimaatvraagstuk ligt in wachten! Wachten op technologie en vooruitgang. Stil maar, wacht maar, …

“Klimaatopwarming wordt wellicht een van de grootste uitdagingen van de komende eeuw, maar het is niet het einde van de wereld, en ook niet van de mensheid. Homo sapiens is het meest adaptieve dier dat ooit op de planeet heeft rondgelopen. Nu al leven veel mensen op plaatsen die zonder moderne technologie (airco, irrigatie, centrale verwarming) onleefbaar zouden zijn.” 

Het is inderdaad de bedoeling dat we ook in de volgende eeuwen op het oppervlakte kunnen blijven rondlopen, en niet door een oncontroleerbare atmosferische opwarming gedwongen worden tot onder diezelfde oppervlakte overleven. Ja er is technologie om lucht de zuiveren, maar ik adem liever gratis die zuivere lucht. Als we niet nu, ja nu, stoppen met CO2 toevoegen in de atmosfeer zal deze onherroepelijk blijven wegbranden. Kort samengevat, als mens zijn we naakt in de wereld geworpen, hierdoor zijn we in staat tot menselijkheid.

“Laten we ook niet vergeten dat de natuur geen enkele harmonie of evenwicht vertoont, en door niets of niemand bestuurd wordt.”

De causaliteit tussen klimaatopwarming en menselijke CO2-uitstoot is wetenschappelijk bewezen. Maarten Boudry feliciteert de klimaatbetogers met hun wetenschappelijke inzichten maar betuttelt daarna diezelfde wetenschap. Als deze filosoof Heraclitus citeert bespreekt hij diens antieke uitspraken uit de context. Heraclitus wist niet eens van tektonische platen af: Panta Rhei betekend “alles vloeit” en verklaart dat alles in de natuur beweegt of in beweging is gebracht. Heraclitus begreep dat er krachten zijn waar de mens geen vat op heeft zoals je ziet in vuur en waterstroming, maar dankzij de wetenschap is inzicht op die krachten er vandaag wel. Het is dat inzicht die het klimaatprobleem duidelijk maakt want het is wel degelijk de mens die het klimaat vandaag stuurt. Door de massaproductie van CO2 na de industriële revolutie is de temperatuur indrukwekkend snel gaan stijgen en dit heeft impact op alle levende en niet levende zaken. De natuur vloeit vandaag niet meer, ze raast steeds harder en harder.

“Een andere belangrijke kanttekening betreft de enorme zegeningen die fossiele brandstoffen betekenden voor de mensheid. Het menselijk leven vóór de industriële revolutie was, zoals de filosoof Thomas Hobbes het beschreef: ‘eenzaam, armoedig, afschuwelijk, beestachtig en kort’.”

Ook hier is deze filosoof foutief in context geplaatst. Hobbes schreef dit over een leven buiten de civilisatie, een leven in de wilde natuur. Hij schreef dit omdat de mensen dan wel natuurlijk (vrij) willen leven maar zichzelf beperken tot civilisatie omdat dit makkelijker en veiliger is. Hobbes had het niet over de introductie van fossiele brandstoffen in deze civilisatie, noch over de gewenste maatschappijvorm, noch over het effect van klimaatverandering op alle leven. Hij claimde enkel dat civilisatie beter is dan de negatie van civilisatie.

Wie echter claimt dat onze huidige civilisatie niet eenzaam, armoedig, afschuwelijk, beestachtig en/of kort kan zijn erkent de realiteit en statistieken niet. De zelfmoordcijfers, ook bij de jeugd, zijn torenhoog. Bijna 1/5 Vlamingen neemt antidepressiva. Burn-out verlamt de economie. Om over de prevalentie (seksueel) misbruik binnen en buiten het gezin nog maar te zwijgen. Het is duidelijk dat technologie ons leven makkelijker maakte, maar antropologen zijn het er anderzijds ook over eens dat de gemeenschapsvorm die de jager-verzamelaar had resulteert in mensen die veel gelukkiger in het leven staan dan wij dat vaak zijn, ook al is er warm water.

“Roken is een schadelijke en kankerverwekkende activiteit die de levensverwachting sterk verlaagt en voor de roker geen enkel voordeel biedt. Een rookverslaafde kan van vandaag op morgen stoppen, zonder enig nadeel, maar onze beschaving kan niet van vandaag op morgen olie en steenkool afschaffen.”

Eerst en vooral, roken is een ernstige verslaving met levensbedreigende gevolgen, het is niet dat het enkel een rationele keuze is om al dan niet te roken. Twee, het plan heet ‘overschakelen en uitdoven’ zodat we de transitie doen op manieren van stroomproductie die én de welvaart in stand houden én ook ons klimaat. Ik wil graag zuivere lucht ademen, minder geluidsvervuiling, meer respect voor onze menselijke natuur bereiken. Dat kan niet terwijl we stikken in uitlaatgassen. Dat kan niet terwijl de natuur onze civilisatievorm onder druk zet.

“Fossiele brandstoffen hebben zelfs onze impact op het milieu verkleind, omdat we niet langer bossen hoefden te kappen om ons warm te houden, en ook niet langer op walvissen hoefden te jagen om ons ’s nachts (met lampolie) te verlichten.”

Geen enkele klimaatactivist schreeuwt ‘brand de boel plat!’ want ook dat is slecht voor het milieu. Waar we om vragen is om politiek die vooruitgang te realiseren die gebaseerd is op wetenschappelijke innovatie, en helaas is dat wel iets anders dan een pleidooi voor nog meer fossiele brandstoffen. De elektrische trein heeft de stoomtrein vervangen, net zoals de gloeilamp de lampenolie overbodig maakte. Het zou enkel logisch zijn dat we ook kiezen voor die overgang in de rest van onze industrie, voor ons wagenpark, voor onze manier van verwarmen. Die technologie bestaat nu al, manieren om ook in de toekomst onbegrensd te kunnen blijven genieten via hernieuwbare energie geproduceerd op onze Vlaamse grond. Dat onbegrensde en schaamteloze genieten kan echter niet als we ‘vooruitgaan’ door onszelf te blijven binden aan fossiele brandstoffen: olie uit louche landen die ook politiek een kostprijs kent. Ons klimaat en ons leefklimaat zijn toch die transitie waard?

“CO2 is ook geen ‘vervuiling’ of ‘vergiftiging’, zoals jullie schrijven. Niet alleen is CO2 volkomen veilig om in te ademen, het is ook voedsel voor planten. Wisten jullie dat onze planeet al decennia aan het vergroenen is, dankzij de recordhoeveelheden CO2 die we in de atmosfeer stootten? Ook dat is wetenschap.”

Ja, meer groen en minder poolkapijs, alsook globaal veel minder vormen van diversiteit binnen dat groen. Er zijn nu al 80% minder insecten: babyvoer voor de vogels die hierdoor uitsterven, maar dat is voor meneer Boudry geen probleem. Hij vervangt het vogelengezang wel door technologie. Kleine zwarte doosjes verborgen in bomen die repliceren wat nu een pure vorm van symfonische poëzie is. Ons ecosysteem valt uit elkaar en we zoeken oplossingen in technologie, alsof afgeleid worden met een app een stap vooruit is op vogelengezang.

“De natuur ontbindt nog steeds haar duivels, maar we zijn veel beter tegen haar gewapend. Daarom hebben mensen in arme landen eerst en vooral economische ontwikkeling en betaalbare energie nodig. Dat komt vandaag helaas nog steeds neer op fossiele brandstoffen, want steenkool is een spotgoedkope en betrouwbare energiebron. Industrialisering en economische groei vormen de beste manier om je te wapenen tegen natuurgeweld, of die nu veroorzaakt is door klimaatopwarming of niet.”

We zoeken allemaal naar manieren om CO2 neutraal door het leven te gaan, behalve als je in een arm land woont? Leest als: wij rijken hoeven helemaal niets te doen, want de armen doen het ook niet. Maarten Boudry in al zijn wijsheid en geloof in de wetenschap kan zich geen toekomst voorstellen zonder rokende machines. Waarom zou die nieuwe wereldeconomie uitgebouwd moeten worden op fossiele brandstoffen in plaats van onmiddellijk in te zetten op iets zonder transport-, milieu- en delfkosten zoals zonne- en windenergie? Wij willen CO2 toch ook kwijt, waarom zouden andere landen dit dan ook niet willen? Alle mensen willen ademen.

“Laat je niet wijsmaken dat het klimaat puur een kwestie van politieke wil is. Anders was het echt al lang opgelost (zoals met het gat in de ozonlaag destijds, dat werd opgelost door een wereldwijd verbod op drijfgassen).”

Ik hoop dat hij beseft dat het gat in de ozonlaag niet “opgelost” is? Het is deel van dat klimaatprobleem. Het gebrek aan politieke wil of urgentie om ons klimaat te redden is net de reden waarom die klimaatbetogers op straat komen. De weg vooruit is de weg die we willen en de manier hoe is natuurlijk een kwestie van politieke wil. Zo kan je geen klimaatdoelen halen als je de slacht van rood vlees of vliegtuigen blijft subsidiëren. Je kan geen elektrische auto’s promoten als geen enkele minister er eentje koopt. Is een politicus geen voorbeeld?

Filosofen die enkel de fouten van het verleden blijven promoten hebben ook geen vernieuwende oplossingen. Mensen die week na week op straat komen en politici oproepen om het beter te doen, dat zorgt pas voor vooruitgang.