De Vlaamse Sociale Bescherming (VSB) is een Vlaamse laag op de federale sociale zekerheid. Ze omvat tegemoetkomingen voor meer dan 300.000 zwaar zorgbehoevenden – zoals de Vlaamse zorgverzekering, het basisondersteuningsbudget voor mensen met een handicap, de tegemoetkoming hulp aan bejaarden, de mobiliteitshulpmiddelen – maar ook een aantal andere elementen die de toegang tot zorgverlening bepalen. Vlaams minister van Welzijn Beke voert – bijna 20 jaar na de invoering van de Vlaamse zorgverzekering – enkele veranderingen door via een wijzigingsdecreet dat morgen ter stemming voorligt in de plenaire van het Vlaams Parlement.

Minder toegang

Het wijzigingsdecreet beperkt de toegang tot de Vlaamse Sociale Bescherming voor nieuwkomers. Wie zorgbehoevend is en een tegemoetkoming wil krijgen, moet binnenkort voldoen aan de inburgeringsplicht en moet bovenop alle andere voorwaarden (zoals bijdragen betaald hebben) voortaan ook 10 jaar in ons land wonen, waarvan vijf onafgebroken. Dat is dubbel zo lang als tot nog toe het geval was.

Pas na vijf jaar betalen van de volledige premie (54 euro/jaar) hebben nieuwkomers recht op de verminderde zorgpremie (27 euro/jaar), maar nog steeds zonder recht te openen op het zorgbudget. Heel concreet betekent dit dat men de drempel verhoogt voor mensen met een laag inkomen om zelfs maar te kunnen beginnen bijdragen en rechten opbouwen. Samen met het hogere kostenplaatje van een inburgeringstraject, is dit een duidelijke stap richting eerste en tweederangsburgers. De Vlaamse Regering stelt hier bovendien ideologische principes boven verzekeringsprincipes (wie bijdraagt heeft recht op sociale rechten).

Minder rechten

Maar ook in waar mensen recht op hebben wordt gesnoeid. Eerder al wezen we op andere aanpassingen die ingrijpen op waar burgers in Vlaanderen recht op hebben. De geplande hervorming van het zorgbudget voor ouderen bijvoorbeeld, die voor de zwakste groepen kan oplopen tot een verlies van 261 euro per maand of meer dan 3.000 euro per jaar. Maar ook de nieuwe dossiertaks die de minister wil instellen, een bedrag van 75 euro om beroep aan te tekenen tegen een beslissing omtrent je tegemoetkoming, betekent voor veel mensen een extra drempel om te krijgen waar ze recht op hebben.

Stagnerend budget

Reeds aan het begin van deze legislatuur werd duidelijk dat de financiering van het systeem via de zorgpremie onder druk staat. Om alle zorgnoden te kunnen inlossen zijn meer middelen nodig. Eerdere berekeningen wezen op een tekort van 4 miljard euro op legislatuurbasis. Op jaarbasis (met de cijfers voor de noden van thuiszorg erbij gerekend) is 840 miljoen euro nodig. Het gaat om noden in de geestelijke gezondheidszorg en in de thuiszorg, over het optrekken van de personeelsnormen in de ouderenzorg en het oplossen van de wachtlijsten voor zorgbudgetten. Het decreet pakt deze onderfinanciering niet aan en bespaart zelfs, via de nieuwe maatregelen in het decreet, op de zorg voor de meest kwetsbare zorgbehoevenden.

Voor het Vlaams ABVV is een goed vangnet essentieel voor een solidaire samenleving. Onze sociale bescherming, moet – in ruil voor sociaal geïnde bijdragen – iedereen gepast beschermen waar nodig. Niet exclusief maar inclusief, met bereikbare rechten en een financiering die de reële noden dekt.