Het aantal arbeidsmigranten binnen Latijns-Amerika steeg in de periode 2011-2016 van 3,2 miljoen naar 4,3 miljoen.

Veel arbeidsmigranten hebben geen geldige papieren, belanden vaak in de informele economie en hebben weinig sociale bescherming, zegt de Colombiaanse sociologe Denis Rojas, die bij de Latijns-Amerikaanse Raad voor Sociale Wetenschappen (Clacso) in Buenos Aires werkt. “Een groot aantal van hen is het slachtoffer van misbruik, uitbuiting en discriminatie.”

Zwartwerk

Juliana (niet haar echte naam), een 35-jarige Peruaanse die in Argentinië woont, werkte vijf jaar als huishoudster om haar universiteitsstudies te betalen – in het zwart. “Dat was toen het enige werk dat buitenlanders zonder contacten en zonder nodige documenten konden vinden. Er was toen geen migratiewet zoals nu, het was zeer moeilijk iets beters te vinden.” Nu is ze bijna advocate.

Pilar, een 34-jarige Colombiaanse, woont al acht jaar in Brazilië. Zoals zoveel migranten vond ze alleen werk waarvoor ze overgekwalificeerd is. Ze heeft een universitair diploma maar belandde in een hotel, zonder contract of arbeidsrechten.

Ze kwam naar Brazilië omdat hoger onderwijs in Colombia duur is terwijl het openbare onderwijs in Brazilië gratis is. Voor veel Colombiaanse studenten is Brazilië een paradijs. “Veel jonge Latijns-Amerikaanse migranten in Rio de Janeiro belanden uiteindelijk in de toeristische sector. De eerste jaren had ik geen werkvergunning en nam ik aan wat ik kon krijgen. Ik werkte meer dan acht uur, met nauwelijks een dag rust, en ze betaalden me minder dan het minimumloon.”

Goedkope arbeidskrachten

In Brazilië en Argentinië werken veel Bolivianen in clandestiene textielateliers, bijna in slavernij.

“Niet alleen gaan ze met onze natuurlijke hulpbronnen aan de haal, we leveren ook nog eens arbeidskrachten, zware uitgebuite arbeidskrachten”, zegt Julio Fuentes, voorzitter van Clate, die overheidsvakbonden in zeventien Latijns-Amerikaanse landen groepeert.

Armoede in Latijns-Amerika of Afrika komt rijke landen en hun multinationals goed uit. “Het levert hen een dubbel voordeel op: natuurlijke hulpbronnen en goedkope arbeidskrachten.”

Muur tussen de VS en Mexico

De verharding van de migratiepolitiek van de VS en het dreigement om een muur te bouwen op de grens met Mexico baren Fuentes zorgen. “Geen enkele muur zal mensen afremmen die de armoede proberen te ontvluchten.

“De Latijns-Amerikanen die een beter leven in Noord-Amerika willen opbouwen, ondernemen een verschrikkelijke reis, die velen het leven kost. Wie wel aankomt, komt in de slechtste banen terecht, met de laagste lonen en de meest precaire arbeidsomstandigheden.

“Ze leveren een enorme bijdrage aan de Noord-Amerikaanse economie en toch slagen ze er niet in volwaardige burgers te worden en moeten ze als illegalen blijven leven.”

150 miljoen arbeidsmigranten

Van de 232 miljoen migranten die de wereld in 2013 telde, waren er 150 miljoen arbeidsmigranten, volgens cijfers van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). De globalisering, de demografische veranderingen, de conflicten, de ongelijkheid en de klimaatverandering zullen steeds meer mensen de grens over drijven op zoek naar werk en zekerheid, verwacht de ILO.

De Aziatische migranten zijn de grootste groep, gevolgd door de Afrikanen en Latijns-Amerikanen.

De VS ontvangen de meeste migranten. Volgens gegevens uit 2015 leven daar 45 miljoen mensen die uit een ander land afkomstig zijn, 14 procent van zijn totale bevolking. Bijna de helft van de migranten in de VS (21 miljoen) komt uit Latijns-Amerika.

In Spanje wonen bijna 1,3 miljoen arbeidsmigranten uit Zuid-Amerika.