“Excelleren” in het economische, “haalbaarheid” op het sociale

Je ziet het al in de verwezenlijkingen uit het verleden die worden opgesomd. Stuk voor stuk gaan ze over identiteit of economie. Voor de partijen die deze tekst ondertekenen is het sociale noch een verwezenlijking uit het verleden, noch een ambitie voor de toekomst.

Overal waar het over het economische gaat, moet er “geëxcelleerd” worden. Waar het gaat over sociale doelstellingen primeert de “haalbaarheid”. Zo moet onderwijs in functie staan van de beste presteerders en krijgt het streven naar gelijke onderwijskansen enkel dedain. Het kamperen aan de schoolpoort, zodat wie daar de middelen en de tijd toe heeft zich kan verzekeren van een plekje, wordt opnieuw ingevoerd. Inclusief onderwijs kan alleen als het “haalbaar” wordt geacht.

Wachtlijsten in de zorg worden “zoveel als mogelijk” weggewerkt en hier en daar krijgt Welzijn wat extra budget. Van excelleren is er hier echter duidelijk geen sprake. Gemeenten die meer willen doen dan het opgelegde minimum op het vlak van sociale woningen, zullen hiervoor geen middelen krijgen. En vergroening moet zeker niet rekenen op “over-subsidiëring”.

Ook het sociale Europa wordt ten grave gedragen. Europa moet zich volgens de nota vooral bezighouden met het economische. In de strijd voor een sociaal Europa zullen we niet op deze Vlaamse Regeringen moeten rekenen.

Individuele verantwoordelijkheid voor iedereen, behalve voor bedrijven

Het voor wat hoort wat – verhaal keert ook terug. De problemen op de arbeidsmarkt die beschreven worden zijn die van de bedrijven, niet die van de werknemers. Alles staat louter in functie van het terugdringen van de krapte op de vacaturemarkt en van individuele verantwoordelijkheid. Want men moet “zoveel mogelijk mensen warm maken voor een job”. Over werkbaar werk, een goed loon of discriminatie geen woord.

Ook op de andere beleidsdomeinen geldt dit principe: Individuen moeten kansen grijpen en verantwoordelijk zijn en de gemeenschap niet in de steek laten. Bedrijven moeten alleen kansen krijgen.

Klimaatambities opgedoekt

Er komen geen nieuwe klimaatambities, zoveel is duidelijk. De essentie van de klimaattransitie, namelijk hoe we de kosten en baten ervan verdelen tussen gezinnen en bedrijven, wordt doodgezwegen. Men zal de energiefactuur “bewaken”, maar dan wel hetzelfde voor gezinnen en bedrijven. Vergeet dus dat er een eerlijkere verdeling komt van de factuur. De rechtvaardige energietransitie zal geen breekpunt zijn voor de volgende Vlaamse regering.

Er komt geen betonstop, enkel een “bouwshift”. De woonbonus verdwijnt, ten voordele van wie een nieuw huis kan kopen. Vervuilende wagens worden duurder en schonere goedkoper. Wie veel geld te erven of te schenken heeft om dat proper wonen en rijden te betalen, zal bovendien via fiscale hervormingen minder belastingen moeten betalen. Wie dat geld niet heeft …

Eerste- en tweederangs burgerschap wordt een feit?

Extra verontrustend is de manier waarop de startnota een aanzet geeft voor het installeren van eerste- en tweederangsburgers. Sociale bescherming is pas een recht na vijf jaar wettig verblijf én dan nog enkel voor wie “zich ten volle bekennen tot en inschakelen in onze Vlaamse gemeenschap”. Ook kinderen zijn niet langer gelijk. Er komt een wachtperiode voor het recht op kinderbijslag en een lagere kinderbijslag voor kinderen in het buitenland.

Om een sociale woning te krijgen moet je voortaan mensen voorlaten “die een voldoende sterke en duurzame band met de gemeente kunnen aantonen”. Wie deelneemt aan een inburgeringstraject, zal hiervoor moeten betalen en een participatieverklaring moeten ondertekenen.

Inleveren ten voordele van de economie

Nieuwe besparingen worden nu reeds aangekondigd. Deze staan in functie van het realiseren van een ‘turbo op het economisch groeipotentieel’. Controle door de overheid wordt dan weer teruggeschroefd wanneer het over economische zaken gaat. Hervormingen bij de overheid staan in het teken van besparingen in plaats van slagkracht of kwaliteit: digitalisering, een kerntakendebat, een aanval op het ambtenarenstatuut.

Als sluitstuk wordt opnieuw het primaat van de politiek bovengehaald, in combinatie met het voorbereiden van een “Institutionele paradigmashift” via een interne Vlaamse staatshervorming. Uit de vorige legislatuur weten we waar dit toe leidt: het uithollen van de rol van het middenveld en het vrij spel geven aan politieke en economische lobbyisten, onder het mom van onafhankelijk bestuur. Over de rol van het sociaal overleg opnieuw geen woord. Hoe zal men dan een draagvlak creëren voor deze hervormingen?

Nota focust niet op de problemen van de mensen

Zoals te verwachten viel krijgen we met een verderzetting van de verliezende Zweedse coalitie meer van hetzelfde, foute recept. De nota waarover de deelnemende partijen gaan onderhandelen, focust niet op de problemen van de mensen, maar op die van het geld. Werkbaar werk, een eerlijke fiscaliteit, een goed loon, een rechtvaardige verdeling van de klimaatfactuur, de onbeantwoorde noden in de zorg, discriminatie, … er wordt niet of nauwelijks met een woord over gerept. Meer nog, het sociale wordt ondergeschikt gemaakt aan de economische doelstellingen. Steevast lees je daarover “dat we nog wel zullen zien wat er kan”, maar excelleren op sociaal vlak is alvast geen ambitie. Een aantal maatregelen sturen daarentegen aan op het installeren van een systeem met eerste- en tweederangs Vlamingen, waarbij de tweede groep zich overal dubbel zo hard zal moeten bewijzen om eenvoudige algemene rechten te bekomen.

Te vermoeden valt dat er in de “Vlaamse canon” die men wil opstellen om onze identiteit te onderbouwen, de hoofdstukken over sociale geschiedenis blanco zullen blijven.