Naast het Kielpark en de Groenplaats, was het Moorkensplein in Borgerhout een van de drie Antwerpse pleinen waar honderd mensen, al zittend op anderhalve meter afstand, samenkwamen tegen racisme. Sarah El Massaoudi van Samenlevingsopbouw Antwerpen stad, BOEH! en Kif Kif vroeg aan het Borgerhoutse districtshuis, achter een groot spandoek waarop ‘Jeugd Tegen Racisme’ te lezen stond, om stilte.

Internationale dag tegen racisme in het Kielpark, Antwerpen. Foto: Salim

Internationale dag tegen racisme in het Kielpark, Antwerpen. Foto: Salim

Internationale dag tegen racisme op de Groenplaats, Antwerpen. Foto: Stef Arends

En toen begon het. Op alle drie de pleinen werd de manifestatie ingeluid met een gedicht van woordkunstenaar Amina Belôrf, over de moord op de Amerikaan George Floyd. “Hij had het recht niet om drie keer te ademen en zijn longen gevuld met lucht te krijgen. Er is vandaag … een man … nadat hij … om lucht, hij had het recht niet … hij was zwart.”

Gisteren op Internationale Dag Tegen Racisme werd de actie in Antwerpen ingeluid met een gedicht van woordkunstenaar Amina Belôrf over de moord op George Floyd. Een beeld uit Borgerhout. pic.twitter.com/Ltp8qqAVzn

— DeWereldMorgen.be (@dewereldmorgen) March 22, 2021

Poëtische kracht bundelt de energie

De actie duurde in totaal één uur en was rijkelijk gevuld met krachtige, poëtische boodschappen die theatermaakster Nyira Hens met een tekst vanuit het Platform 21/03 aan elkaar verbond. Ze verwees naar de grote Black Lives Matter-protestacties in de zomer van 2020, tegen het racisme dat inherent en structureel bij de politie én in onze bredere samenleving aanwezig is.

“Al jaren pleiten middenveldorganisaties en activisten voor praktijktesten op de arbeidsmarkt. Onderzoek wijst uit dat discriminatie hierdoor aanzienlijk daalt. Waar wachten wij nog op?”, vraagt Hens verontwaardigd. Ook het hoofddoekenverbod komt aan bod. “Nu worden gesluierde moslima’s de toegang ontzegd tot onderwijs, botsen ze op meervoudige discriminatie op de arbeidsmarkt en staat hun zelfbeschikkingsrecht zwaar onder druk.”

‘Hoofddoekenverbod op de schop!’ #InternationaleDagTegenRacisme #platform2103 pic.twitter.com/6safFZS6N7

— DeWereldMorgen.be (@dewereldmorgen) March 22, 2021

Ook woordkunstenaar Anissa Boujdaini vertelt in haar gedicht Rupi Kaur, de koningen en ik hoe zij naar onze samenleving en onze stad kijkt. “Mag iedereen in Antwerpen werkelijk stralen?” Vluchten voor geweld, vervolging of klimaatverandering en daarna buigen of breken, eindeloos inburgeren en een oneindige berg aan voorwaarden om erkend te worden als volwaardige medeburger. Het gaat over Sanda Dia, de brand in Bilzen, het afrukken van hoofddoeken in Bergen …

“Het zijn maar enkele voorbeelden van de steeds stijgende racistische haatmisdrijven in ons land. De alarmfase is al lang bereikt. We moeten nù opstaan en zeggen dat het genoeg is geweest. Tot hier en niet verder”, besluit Hens strijdvaardig.

‘We zijn het beu, we zijn het zat, geen racisme in onze stad!’ #InternationaleDagTegenRacisme #platform2103 pic.twitter.com/imTt9DwkBa

— DeWereldMorgen.be (@dewereldmorgen) March 22, 2021

Of rechtvaardigheid ooit heeft bestaan? Dat is de vraag die woordkunstenaar Sefora Sam zich vervolgens terecht stelt. “Why do words like justice even exist, when the world has built to serve?”

Tot slot brengt ook stadsdichter Seckou Ouologuem zijn gedicht Geduld, waarna Hens zijn woorden mooi aanvult. “Seckou, je hebt gelijk. Wij maken dingen mogelijk. Dat hebben we het voorbije jaar nog maar eens laten zien.”

‘Coronahelden’

Er wordt kritiek geuit op het vage beleid, waarin de zogenaamde ‘coronahelden’ niet beloond worden. “Wie blijft de ziekenhuizen kuisen en wie blijft het vuilnis ophalen? Wie blijft er dag in dag uit aan de band produceren? Al deze zaken en meer, dat zijn essentiële beroepen. Het zijn ook de beroepen en de sectoren waar de meeste mensen van kleur werken, het zijn de beroepen met de laagste lonen en het zwaarste werk.”

El Massaoudi wijst erop dat er nog steeds geen structurele maatregelen gekoppeld worden aan het feit dat deze coronahelden geen gelijke toegang krijgen tot de arbeidsmarkt en geen eerlijke lonen ontvangen. “Heel veel mensen van kleur, mensen met een migratieachtergrond en mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie werken in de zorg en doen de uitvoerende jobs. En dan zien we dat het stopt bij klappen. Dat willen we niet, we willen structurele oplossingen.

Een luide ‘nee’ tegen racisme

“Geen holle woorden en vage actieplannen”, eindigt theatermaakster Hens sterk, “maar krachtig en duidelijk: “Nee tegen racisme!”

Na de voordracht van woordkunstenaar Hind Eljadid, waarin moedige woorden als “Laat het ongehoorde niet langer onderduiken, in kannen en kruiken want dat, dat is gelogen” sterk weerklonken, stond iedereen recht van zijn stoel, sommigen de vuist gebald in de lucht, tegen racisme.

Met gebalde vuist in de lucht tegen racisme. Foto: Karin Schuitema

Met gebalde vuist in de lucht tegen racisme. Foto: Steven Verryt

Ook werd er opgeroepen tot justice for all, voor alle slachtoffers van politiegeweld. #JusticeForMehdi #JusticeForAdil #JusticeForIbrahima #JusticeForIlias #InternationaleDagTegenRacisme pic.twitter.com/ZyY7bEut0d

— DeWereldMorgen.be (@dewereldmorgen) March 22, 2021

Eindigen deden we met Jaouad Alloul, die na zijn ontroerende performance een positieve en aanmoedigende boodschap liet klinken: “Als je onrecht ziet, zeg er iets over, want anders hou je het mee in stand. Jullie zijn mooi, probeer jullie liefde de wereld in te sturen!”

Performer Jaouad Alloul. Foto: Steven Verryt

Wereldwijde manifestaties, en ook Antwerpen stond duidelijk recht

“Honderd mensen op één plein ten opzichte van honderdduizenden op een nationale betoging is natuurlijk anders, daarom hebben we echt nagedacht over de organisatie en de symboliek. We hebben stilgestaan bij racisme en zijn er dan letterlijk tegen opgestaan”, zegt co-organisator El Massaoudi. “Vandaag was een mooie dag om onze energie te bundelen en de kracht te tonen van mensen die samen willen strijden tegen racisme.”

Ook co-organisator Sarah Scheepers, die mee instond voor de actie in het Kielpark, klonk enthousiast na de betoging. “Alles is heel goed verlopen. Jongeren uit de buurt, die ook dat racisme beleven maar niet noodzakelijk op een zondag de trein nemen om in Brussel te betogen, waren er vandaag ook bij.” “Door lokaal te werk te gaan was er veel vertrouwen. Veel jongeren hebben zich ook opgegeven om te vrijwilligen”, voegt El Massaoudi toe.

Scheepers gaat verder dat actie en samenkomen broodnodig is. “Het loopt de spuigaten uit. De eisen die we stellen zijn belangrijk, daar verenigen we ons rond, maar de boodschap van dit jaar kwam daar nog bovenop.”

“Het geweld, de haatzaaierij en extreemrechts nemen toe. Het is echt aan de alarmbel trekken. Je ziet dat ook wereldwijd, er zijn veel meer acties dan andere jaren. We krijgen foto’s binnen uit kleine dorpjes in de VS, tot New York en Tokyo. Er zijn honderden acties, dat is magnifiek. Verrechtsing is natuurlijk meer dan enkel racisme, maar racisme is echt een heel belangrijk project van extreemrechts. En daarom moeten we die twee verbinden en er tegen opstaan.”

Platform 21/03 verenigd rond zes gedeelde eisen inzake racisme en discriminatie

De acties over heel het land werden georganiseerd door Platform 21/03, een samenwerking tussen ruim meer dan 150 Vlaamse en Franstalige middenveldorganisaties rond zes gedeelde eisen inzake dekolonisering, praktijktesten, de hoofddoek, vluchtelingenopvang, de vreemdelingenwet en etnische profilering bij de politie.

“Als het gaat over structureel racisme, gaat het over de zovele systemen in onze samenleving waarin het ingeworteld zit. En dat er sturing moet komen van bovenaf”, zegt El Massaoudi. “Neem nu praktijktesten. In sommige steden is er een opmars bezig, terwijl ze daar in andere steden totaal niet mee bezig zijn. Dan ontstaat er een onevenwicht en is er geen duidelijk, gewestelijk kader met een goede organisatie.”

“Het zijn zes duidelijke eisen, waaraan verschillende organisaties hebben meegewerkt. Om ervoor te zorgen dat de verschillende kruispunten waarop mensen zich bevinden worden meegenomen, proberen we een soort van kapstok te vinden waar heel veel zaken onder geplaatst kunnen worden. Als het bijvoorbeeld over dekolonisering gaat, moeten we het hebben over de herverdeling van macht en het losbreken van het koloniale, heteronormatieve, westerse superioriteitsdenken.”

Klimaatbeweging x Antiracismebeweging x Feministische beweging

Op internationale dag tegen racisme werd ook de sociale media van Greenpeace overgenomen door verschillende antiracistische activisten.

“Niet alleen wereldwijd worden mensen in het Zuiden disproportioneel harder getroffen door klimaatverandering, ze worden bij aankomst hier het kop van jut. Het is echt één grote keten van factoren, je kunt die niet zomaar los van elkaar zien.”

“Nadat we in 2019 zagen dat tijdens de antiracismebetoging in Brussel tegelijkertijd ook de klimaatbetoging in de Wetstraat plaatsvond, zijn we gaan samenwerken. Ook verschillende groepjes afgevaardigden van de vrouwen*beweging Collecti.e.f 8 maars kwamen naar de actie. Die kruisbewegingen zijn nodig en worden nu ook gemaakt”, concludeert Scheepers.

Afsluiten doen we met een laatste boodschap van Scheepers: “Iedereen kan aansluiten bij Platform 21/03. We zijn een platform van organisaties en activisten en we kunnen de helpende handen van iedereen gebruiken!”