Gisteren trapte een 70.000 man/vrouw sterke betoging in Brussel de nieuwe golf van sociaal protest op gang. Op 31 mei komen de overheidsvakbonden op straat en op 24 juni staakt het ABVV. Een volgende betoging op 29 september en de algemene staking van 7 oktober vormen (voorlopig) het sluitstuk. De grote vraag is nu waar we deze warme lente en hete nazomer willen zien eindigen? Het antwoord is hopelijk simpel: bij een echte overwinning.

Afgefloten voor het einde

Betogen kan goed zijn voor de moraal en staken is bij wijlen een welgekomen afwisseling op de dagelijkse sleur. Maar uiteindelijk dienen al deze acties maar één doel: we staken om te kraken.

En kraken deed het in september 2014. Het was de week van Lux Leaks. Brussel leek even te klein voor de ellelange stoet van Noord naar Zuid. Zo uitbundig en veelkleurig de overgrote meerderheid van de betogers de dag beleefden, zo ondoordacht koelden enkele tientallen dokwerkers hun woede. Eerst op enkele jongeren in de Anneessenswijk, daarna op een reeks ongelukkige auto’s tussen het Zuidstation en de Hallepoort, en tenslotte op de Brusselse politie. Ze kregen hiervoor, onterecht, de wind van voren van hun eigen vakbondsleiding. Het is een probleem als een van de meest strijdbare en ervaren militantengroepen (zie de richtlijn Bolkenstein) zich laat vangen aan een contraproductieve woede-uitbarsting. Het is een nog groter probleem als het de syndicale leiding ontbreekt aan het inzicht en vermogen om met zo’n groep strategisch en tactisch het beste uit de strijdmomenten te halen.

Kort terzijde, gisteren ging het nog veel meer dan anderhalf jaar terug over een mediatiek opgeklopt (en geprovoceerd) relletje. Zelfs dan stelt zich de vraag wat het nut er van is om steeds weer toe te geven aan de druk hier afstand van te nemen.

Uiteindelijk deerden de spectaculaire vlammenfoto’s het bilan van de betoging in 2014 niet echt.  Een sympathieke marketingjongen en een dozijn crowdfunders bezorgden Abdeslam (de elektricien) z’n auto terug. Maar nog voor de aanslag van 7 januari 2015 op de redactie van Charlie Hebdo, had het gewring van de CD&V rond de taxshift  bubbels geblazen in het vakbondsverzet.

De vakbondstop was voor het eerst in zeer lange tijd van de partij geweest met een echt actieprogramma. Maar daarna verwaterde het perspectief. Op die manier floot ze zelf de heenmatch af, lang voor het einde.

Gelukkig waren er Hart Boven Hard en Tout Autre Chose om het vuur enigszins brandende te houden, met zeker ook dit jaar een manifestatie met een opmerkelijk sterke opkomst.

De krakende staten van Europa

Ondertussen kraken de Belgische regering en haar besparingspolitiek opnieuw. Ondanks de veelvuldig aangegrepen bliksemafleiders: vluchtelingen, terreur, radicalisering en buitenlandse interventie.

De laatste weken wordt duidelijk dat de Europese besparingspolitiek werkelijk alles ondergraven heeft. Zelfs de mogelijkheden voor een wankel regime om bij twijfel met de spierballen te rollen. Het leger, de luchtvaartpolitie en de cipiers morren allemaal bij gebrek aan middelen.

In die context lanceren de bonden een nieuw actieprogramma. Moet het gezegd dat de discussie over de doelen en perspectieven in deze situatie echt belangrijk is?

Van de twee sociaaldemocratische partijen herinneren we ons dat ze het au fond niet helemaal oneens zijn met de gevoerde besparingspolitiek. De PS doet in Brussel en Wallonië duchtig verder met het geknabbel en gebabbel. John Crombez gaf tijdens een recent Griekenlanddebat ruiterlijk toe dat hij net zoals Alexis Tsipras het memorandum van de Europese Commissie, de ECB en het IMF zou ondertekend hebben. In Zuid-Europa wil zo een statement wel iets zeggen. Ondanks een opgemerkte stap naar links gaat een echte confrontatie met de neoliberale besparingspolitiek hem te ver.

Bij de groenen meer van datzelfde. Groen, bij monde van Kristof Calvo, liet het niet na de oproep van enkele ‘topmanagers’ te steunen. In wezen een vraag om meer ‘goed bestuur’ met een ecologisch randje, niet om fundamentele verandering. Iedereen kan duidelijk zien dat er meer aan de hand is dan falende bestuurders. Eender welke regering heeft de Europese besparingsdogma’s als een molensteen om de nek hangen. Zelfs als ze het er mee eens zijn, dreigen ze onder dat gewicht te bezwijken. Op zo’n momenten is er geen andere echte progressieve politiek mogelijk dan die aan ‘de zijlijn’. Er is meer durf en verbeeldingskracht nodig dan het simpele idee dat het enige wat ontbreekt een enkele groene minister is. Om Calvo te parafraseren: f*ck toch de postjes.

Nieuwe tijden, nieuw verzet, nieuwe perspectieven?

De realiteit is dat na de landen van Zuid-Europa en na Ierland, de besparingsdrift ook de Europese kernlanden heeft aangetast. Na Duitsland, Nederland en Frankrijk beginnen we ook hier te voelen wat een permanente kaasschaaf teweeg brengt. Niet enkel in de portefeuille, maar ook in de harten van de mensen.

Want waar de schaarste toeneemt, spelen de concurrentie en het onbehagen op. Voor mensen op zoek naar macht en meer macht, loont het meer dan ooit de moeite om ‘de anderen’ voor te stellen als een zeer slechte buur: iemand die geniet van iets wat jij niet hebt of krijgt (de werkloze, de vluchteling, de nieuwkomer, de Griek, de bruggepensioneerde, de Waal, de ambtenaar, …). Op exact deze manier speelde het Vlaams Blok het klaar om een grote brok van de historische arbeidersbasis van de sociaaldemocratie weg te kapen. N-VA ging op dat elan verder en brak via het kartel en dan het begoochel met Vlaamse autonomie de christendemocratie open. In die zijn vormen beide partijen een blok (wat recente peilingen bevestigen).

Willen de progressieve krachten in dit land echt iets veranderen, is dat de lat waar we over moeten. Echte politiek-sociale dijkbreuken, om echt dingen te kunnen veranderen.

Dat wil iets zeggen voor de komende maanden. Zien we de acties als een oefening in obstructie en politieke druk? Om dan hopelijk wat beter in de volgende onderhandelingen te stappen, stiekem hopend dat de volgende stembusslag wat meevalt en resulteert in een bevriende minister hier en daar? In dat geval komen we nergens. Het is belangrijk te weten dat dit de visie is van heel wat vakbondstoppers, bevriende politici (van hen en van ons) en zelfs heel wat van de brave burgers die zich herkennen in Hart boven Hard. Ook hier is het devies niet TINA maar TIA (there is an alternative).

De tweede helft van deze match tegen de verdeelde, wankele regeringen in ons land moet dienen om hun politieke basis te ondermijnen (door mensen te overtuigen van andere prioriteiten); ze moet dienen om de TIA-beweging verder op te bouwen en de dragende krachten zoals de vakbonden (maar ook anderen) definitief te herpolitiseren en te vernieuwen; ze moet dienen om terrein terug te winnen. Iets anders is tijdverlies. We staken om te kraken.