Tevens zijn de verdedigers van de afslanking van de staat en het verder privatiseren vooral de verdedigers van de rijkste laag van de bevolking. Het doordrijven van deze principes zorgt voor een steeds grotere kloof tussen rijk en arm (kijk maar naar de VS en het VK).

En dat een crisis vaak gebruikt wordt om een harde neoliberale agenda door te drukken, is mooi uiteengezet in het schitterende boek van Noami Klein. Het is dus belangrijk dat er een krachtige tegenbeweging is tegen dit marktdenken dat vooral sociale en ecologische puinhopen nalaat. Het is belangrijk dat we een aantal vragen stellen over welk soort economie, welk soort samenleving we willen en dus niet zomaar de mantra van de ‘markten’ volgen.

Krampachtig vasthouden aan idee van stijgende koopkracht?

Anderzijds ben ik het niet eens met de vakbonden voor zover ze weigeren te praten over het opschuiven van de pensioenleeftijd, of voor zover ze krampachtig vasthouden aan het idee van de stijgende koopkracht. De samenleving verandert, dus is het logisch dat we ook ons welvaartsmodel (uit de jaren zestig) durven herbekijken.

Altijd meer verdienen en dus een steeds grotere ecologische voetafdruk creëren, is geen duurzame weg. Hier heb ik de indruk dat de vakbonden mee het systeem van overconsumptie, overproductie en de bijbehorende milieuschade in stand houden.

“Vakbonden houden mee het systeem van overconsumptie, overproductie en de bijbehorende milieuschade in stand”

Zelf geloof ik dat we moeten beseffen dat het onmogelijk is de ‘taart’ voort te laten groeien. Maar dat we vooral moeten nadenken over het eerlijker verdelen van de ‘taart’. Dat wil zeggen dat we arbeid anders kunnen verdelen. Je kan meer mensen werk aanbieden met een veralgemeende 30-urenweek. Tegelijk moeten we dan bereid zijn in te leveren op inkomen (en te winnen op levenskwaliteit).

Strijd tegen armoede verdient veel meer aandacht dan strijd behoud AA-rating

En voor alle duidelijkheid, ik heb het niet over de 15 procent van de Belgen die nauwelijks rondkomen, de strijd tegen armoede verdient veel meer aandacht dan de strijd voor het behoud van een AA-rating. Ik heb het ook niet enkel over de 10 procent rijksten die nu vaak de zwarte piet krijgen toegeschoven. Natuurlijk moeten de mistoestanden daar worden aangepakt. Maar laat ons toch ook vooral naar onszelf kijken.

Er is een grote groep mensen die een eigen huis en een spaarpotje hebben. Gezinnen met goedgevulde koelkasten (waarvan af en toe een deel in de vuilnisbak verdwijnt), mensen die regelmatig een vliegtuigreis maken en die kopen waar ze zin in hebben. Het gaat dus ook over vele arbeiders en bedienden die (mede dankzij de vakbonden) de voorbije dertig jaar een steeds grotere welvaart hebben, en het nu vanzelfsprekend vinden dat deze verworven (en niet-duurzame) levensstandaard eeuwig kan blijven duren.

Vanuit ethisch standpunt is het niet te verdedigen dat onze levensstijl zorgt voor armoede op andere plaatsen in de wereld én tegelijk de toekomst van onze kleinkinderen op het spel zet. Als we bereid zijn daar iets aan te doen, zullen wij (de gemiddelde welstellende westerling) moeten inleveren.

“Vanuit ethisch standpunt is het niet te verdedigen dat onze levensstijl zorgt voor armoede op andere plaatsen in de wereld én tegelijk de toekomst van onze kleinkinderen op het spel zet. Als we bereid zijn daar iets aan te doen, zullen wij moeten inleveren”

We hebben de grenzen van wat de planeet aan kan al lang overschreden en krijgen de rekening gepresenteerd. De discussie van vakbonden en werkgevers gaat echter om wat we moeten doen om onze levensstijl te bewaren. Die verwoestende levensstijl in vraag stellen, doet geen van beiden.

Wat soort wereld willen we eigenlijk en zijn we bereid daarvoor iets op te geven?

Wat ga ik doen maandag? Niet staken, maar ook geen activiteiten uitvoeren waarmee ik geld verdien. Ik ben uitgenodigd om in de Vooruit in Gent het gesprek aan te gaan met voor- en tegenstanders van staken. Daar willen ze van de stakingsdag een dialoogdag maken.

Daarbij hoop ik het gesprek wat in de richting van de bredere vragen te sturen. Dus nog een tip voor maandag, je kan kankeren op de bedrijven en de regering, of je kan kankeren op de stakers, maar je zou ook met andere mensen een gesprek kunnen aangaan. Wat soort wereld willen we nu eigenlijk en ben ik bereid daarvoor iets op te geven (of er iets aan bij te dragen)?

Steven Vromman

Steven Vromman is vooral bekend geworden als ‘lowimpactman’ met zijn acties om onze ecologische voetafdruk te verminderen.