Het zou blijk geven van inzicht en moed moesten de spoorvakbonden (eindelijk) de hand reiken aan wie zij soms verfoeien: de jongere met migratieachtergrond die nogal eens rond vervoerbewijzen met hen in de clinch gaan.
Dat er agressie is op treinen geeft het onbehaaglijk gevoel alsof criminelen, ingehuurd door het nationaalsocialisme onder leiding van de SS politieke gevangenen, joden, Roma en Sinti mogen ineenslaan. Zo erg is het natuurlijk niet, en de vergelijking gaat niet op, behalve dat criminelen, straat- en treincriminaliteit altijd rechts ter beschikking staan of voor hen loopjongen spelen.
De 9 jongeren die in Vilvoorde op de locale trein stappen hadden niet als doel een treinbegeleider te agresseren, het is er wel van gekomen. De discussie komt soms te vlug, de sociale controle werkt omgekeerd zowel bij de jongeren als andere reizigers, en wat/wie kalmerend moet werken komt er niet toe of missen effect. Dat de jongeren opgespoord, in heroriëntatie of herstelbemiddeling en uitzicht gegeven worden.
Maar er is meer, en een blik op de leeftijdsverdeling van het spoorwegpersoneel maakt dat onmiddellijk duidelijk.
Er bestaat een structurele aversie bij de aanwervingsdiensten en misschien ook de vakbonden tegen de gekleurde medemens, tegen het aannemen van personeel met migratieachtergrond bij het spoor, zoals bij De Lijn tot voor een tiental jaar. Wie het jonge en nog mager in aantal zijnde nieuwe begeleidingspersoneel observeert kan daar niet langs kijken. Daarbij komt dat tussen 30 en 50 jaar er praktisch geen personeel in dienst is, dus de generatie die mee de opbouw van de diverse samenleving hebben meegemaakt zijn praktisch totaal afwezig en enkel wit. Enkel de 50-plussers, die bijna de helft van het nmbs-personeel uitmaken, zijn massaal aanwezig met niet altijd adequate antwoorden op de gewijzigde bevolkingssamenstelling, zonder hen dat kwalijk te nemen.
Wel hebben De Croo (de vader) en Dehaene boter op hun hoofd omdat zij als minister van verkeer eind de negentiger jaren politiek de ondergang van de spoorwegen hebben georganiseerd, tot de snelheidstreinen ze opnieuw in de lift gestoken hebben. Het desastreuze politieke en –personeelsbeleid weerspiegelt zich in de extreem a-typische leeftijdsopbouw tussen 30 en 50 jaar, naast de post de enige van de openbare diensten die zulk een beeld geeft. Voor de leeftijdsverdeling 15-64 jaar in alle sectoren, zie BuG 173.
Maar meteen wordt ook duidelijk dat de spoorwegen (en de post) de komende decennia onafwendbaar het terrein worden waar de (ver)nieuw(d)e samenleving vorm zal krijgen en zichtbaar worden. En dit zal opgaan voor alle ‘uniform’beroepen, politie, gevangenisbewakers, brandweer enz. Méér dan in welke andere sectoren ook zullen het de Marokkaanse jongens zijn die hun natuurlijke dienstbaarheid, hun spontane charme en hun aangeboren talent voor bemiddeling uitdrukken en zichtbaar maken. Wie er anders over denkt of z’ vooroordeel laat prevaleren op deze toekomstschets zal door de geschiedenis ingehaald worden.
Jan Hertogen, socioloog.
