Het wetenschapsbeleid is grotendeels opgesplitst en in handen van de taalgemeenschappen gevallen. Toch gaat jaarlijks federaal nog 500 miljoen naar wetenschapsbeleid: ruimtevaart, KMI, opvang buitenlandse studenten… 100 miljoen daarvan gaat naar nationale onderzoeksprogramma’s. Daarmee worden onder meer de succesrijke interuniversitaire attractiepolen of IUAP’s gefinancierd. Zo’n 550 onderzoekers in 44 netwerken van Vlaamse, Franstalige en Europese universiteiten, hebben op die manier een baan.
IUAP’s zijn excellentienetwerken in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Dat gaat van onderzoek naar kanker en alzheimer tot archeologische projecten. Elk netwerk bestaat uit minstens vier partners en 3 verschillende instellingen om zo “de kritische massa te vergroten en de internationale positie te versterken”. Internationale autoriteiten juichen het werk van de IUAP’s toe. En toch… ook de IUAP’s zijn in communautair vaarwater verzeild geraakt. Gezond verstand blijkt dan geen leidraad meer.
Gevolg: op 31 december loopt voor de meeste van hen het contract af zonder vooruitzicht op mogelijke verlenging. In de nota van “koninklijk verduidelijker” Bart De Wever verdwenen de IUAP’s geruisloos, zonder één woord toelichting, naar de gemeenschappen. En dat was ook zo in de nota-Vande Lanotte.
Weinig wijst erop dat de programma’s bij een verdere regionalisering worden verder gezet. Integendeel. Philippe Mettens, voorzitter van het Federaal Wetenschapsbeleid: “Er zullen minder middelen voorhanden zijn en op termijn zal hoogstaand wetenschappelijk onderzoek in netwerkverband, de essentie zelf van het programma, verdwijnen.”
Twee jaar geleden al zag de universitaire wereld het gevaar voor de IUAP’s opdoemen. Toen tekenden bijna 12.000 onderzoekers daartegen een petitie. Vorige zomer kwamen ook de universiteitsrectoren, het Vlaamse FWO en haar Franstalige tegenhanger FNRS in het verweer. In november luidden de belangrijkste academici van het land nogmaals en dringend de alarmbel.
Ze schreven in een open brief: “De politieke wereld stimuleert de onderzoekers sterk om internationaal te denken en te publiceren. Diezelfde politieke wereld ontneemt hen nu, door het onderzoek op taalbasis te splitsen en zo de schaal te verkleinen, een van de belangrijkste middelen om dat waar te maken.”
Vier maand later is er nog altijd geen perspectief. De tijd om voor 2012 nog projecten op te zetten en/of uit te bouwen, is te krap geworden. Al die toponderzoekers moeten nu beginnen uitkijken naar een andere job. Goed bestuur?
Niet in onze Naam vraagt aan de regering van lopende zaken onmiddellijk maatregelen te nemen. Aan de onderhandelaars vraagt Niet in onze naam wetenschappelijk onderzoek als federale materie te behouden en te verstevigen. Want wetenschap kent geen grenzen.
