Militaire confrontaties en ongelijkheid baren zorgen

De spanningen lopen in Mozambique de laatste maanden hoog op tussen regeringspartij FRELIMO en oppositiepartij RENAMO. De onderhandelingen over de betwiste verkiezingsuitslagen van vorig jaar falen terwijl de gewelddadige confrontaties stijgen. Meer dan 2000 Mozambikanen zijn het land al ontvlucht. Toch zwijgt de officiële pers in alle talen. Het IMF is bezorgd dat de stijgende ongelijkheid in het land de confrontaties nog zal vergroten.

 Woensdag 20 januari raakte Manuel Bissopo, de secretaris generaal van RENAMO, zwaar gewond na een schietpartij. Twee mannen namen zijn auto onder vuur met AK47’s. Hoewel Bissopo gewond was aan zijn arm, been en buik en de banden van zijn auto lek geschoten waren, slaagde hij erin naar het RENAMO-kantoor te rijden. Van daar werd hij naar het ziekenhuis gebracht. Een van zijn bodyguards die samen met hem in de auto zat, verloor het leven.

Ondertussen stijgen de spanningen in de provincie Tete. Al meer dan 2000 inwoners van de provincie vluchtten naar buurland Malawi om te ontsnappen aan het geweld tussen RENAMO en FRELIMO. Volgens getuigenissen vallen regeringstroepen dorpen aan en steken ze huizen in brand waar oppositieleden zich zouden schuilhouden.

De Mozambikaanse vluchtelingen in Malawi worden onder andere opgevangen door UNHCR, maar de situatie is schrijnend. Vooral water, voedsel, beschutting tegen de weersomstandigheden en sanitaire voorzieningen zijn redenen tot bezorgdheid.

Persstilte

“Sinds enkele maanden is er persstilte in Mozambique over de militaire spanningen”, vertelt FOS-medewerker Ton Rulkens, die het voedselzekerheidsprogramma in Mozambique coördineert. “De enige manier om aan betrouwbare info te komen is via buitenlandse websites. Ook vorig jaar, toen er in de provincie Manica militaire spanningen waren, zweeg de pers. Alles wat ik erover weet, hoorde ik via contacten ter plaatse. De Mozambikaanse overheid (FRELIMO) schakelde toen huursoldaten uit Angola en Zimbabwe in om RENAMO te bevechten.”

Onzekere toekomst

Ton maakt zich zorgen over wat nog komen zal. “Een belangrijke vraag die ik mezelf stel, is wat er terecht gekomen is van de beloften van de nieuwe president Nyusi om te strijden voor vrede”, zegt hij. “Ik kan alleen maar concluderen dat zijn macht binnen FRELIMO beperkt is en dat er krachtige fracties zijn die door willen gaan met de oude strategie, meer bepaald RENAMO uitschakelen met militaire middelen. Het vermoorden van de leider van RENAMO, Dlakama, staat zeer zeker nog op het menu.”

IMF waarschuwt

Ondanks de positieve groeicijfers is de inkomensongelijkheid in het land toegenomen. Volgens het IMF zijn maar weinig landen zo ongelijk als Mozambique. In een rapport dat gepubliceerd werd op 14 januari, waarschuwt het IMF dat de ongelijkheid in het land voor toenemende politieke spanningen zou kunnen zorgen, vooral omdat de ongelijkheid ook een geografische dimensie heeft.

In het zuiden, waar de regeringspartij FRELIMO de controle heeft, liggen de inkomens beduidend hoger dan in het noorden, waar RENAMO de touwtjes in handen heeft. RENAMO dreigde onlangs dat ze de noordelijke provincies onafhankelijk wilde maken, maar die bevatten tegelijk de meeste natuurlijke rijkdommen in Mozambique. Dat zou kunnen leiden tot verhoogde spanningen en potentieel zelfs een nieuwe burgeroorlog.

Onderzoek naar ongelijkheid in Mozambique

Uit onderzoek* blijkt dat de ongelijkheid in Mozambique de laatste zes jaar verdubbelde. De rijkste 20 procent van de Mozambikaanse bevolking spendeert 14 keer meer dan de armste 20 procent. Zes jaar geleden was dat nog zeven keer meer.

Het onderzoek geeft ook aan dat de helft van de Mozambikanen op minder dan 1 dollar per dag leeft en dat vooral in de noordelijke provincies. In Zambezia geeft de gemiddelde Mozambikaan 0.82 dollar per dag uit en in Nampula 0.88 dollar.

Andere frappante cijfers:

56% van de families heeft een mobiele telefoon, terwijl maar 52% een bed heeft.
10% van de families heeft zonnepanelen en 6% een computer.

Analfabetisme is gedaald van 50% naar 45%, maar vrouwen doen het slechter dan mannen: 58% bij vrouwen en 30% bij mannen. Opvallend is dat bij de groep van 15- tot 19-jarigen 29% analfabeet is, terwijl maar 13% niet naar school gegaan is.

*Survey van het Inquérito ao Orçamento Familiar, 30 december 2015

27 januari 2016
Auteur: Naomi De Bruyne
Contact: Ann.verbeke@fos-socsol.be