Zes jaar geleden doken de eerste gemeenschapstuinen op in Spanje. De laatste tweeënhalf jaar zit het fenomeen echt in de lijft. Alleen al in de regio Madrid zijn er meer dan twintig. Ze worden beheerd door buurtverenigingen, universiteiten, milieuverenigingen en zelfs het stadsbestuur. Veel wijkverenigingen die ontstaan zijn in het zog van de 15M-protestbeweging, spelen daarin een belangrijke rol.
“Door de crisis waarin we ons bevinden zien we een ander model ontstaan”, zegt José Luis Fernández, verantwoordelijke moestuinen van de Regionale Federatie van Buurtverenigingen in Madrid, die 260 organisaties groepeert.
Autonoom beheer
“Van fundamenteel belang is dat we de moestuin autonoom mogen beheren”, zegt Jorge, een van de drijvende krachten achter El Caminito, een gemeenschapstuintje in het centrum van de Zuid-Spaanse stad Málaga. “Het is pure participatieve democratie.”
Het stadsbestuur stelde vorig jaar tijdelijk een braakliggend terrein van 100 vierkante meter ter beschikking. De bewoners plantten er bomen en zaaiden groenten zoals tomaten, erwten, maïs, avocado en broccoli.
Ongeveer vijftien dertigers werken rechtstreeks mee. Ze bewerken de moestuin en beleggen vergaderingen. Daarnaast zijn er nog heel wat anderen, ook kinderen en ouderen, die een handje toesteken.
Wettelijk niet in orde
Fernández pleit voor een juridisch kader, want nu is 85 procent van de moestuinen wettelijk niet in orde, vaak omdat ze zonder toestemming openbaar domein inpalmen.
“De stadsmoestuinen recupereren niet alleen ongebruikte ruimte, het zijn ook ontmoetingsplaatsen, sociale centra in openlucht die bepaalde waarden voorstaan.” Volgens Fernández zijn de gemeentebesturen niet tegen de gemeenschapstuinen gekant, alleen ontbreekt het vaak aan politieke moed en is men bang dat de tuinen de aanzet geven tot een burgerbeweging.
“De stadsmoestuinen tonen dat alternatieve methodes op lokaal niveau mogelijk zijn”, zegt sociologe Esther Vivas van het Studiecentrum voor sociale bewegingen van de Universiteit Pompeu Fabra in Barcelona.
Door de economische crisis voert de regering zware besparingen door. Een kwart van de actieve bevolking zit zonder werk. Volgens Unicef dreigt voor 8 tot 26 procent van de Spaanse kinderen de armoede, een situatie die in Europa alleen in Bulgarije en Roemenië voorkomt.
