Reportage, Nieuws, Europa, Economie, Vakbonden, Werkgelegenheid, Spanje, Mijnwerkers, Vakbondsstrijd, Steenkool, PP, PSOE, Xstrata, Rajoy, CCOO, Hunosa, Maria Luisa, Langreo, Asturië, Grondstoffenhandel, Avelino Martinez, José Luis Villares Suárez, Maria Teresa Mallada de Castro - Miriamizq

Spaanse mijnwerkers stellen ultimatum aan regering-Rajoy

donderdag 13 september 2012 17:30

“De mijnen moeten dicht, want het geld is op”. Met dat voorwendsel schrapte Madrid dit voorjaar tweederde van de subsidies aan de sector

De besparing hoort bij het uithongeringsbudget van de regering-Rajoy. Met de beslissing schendt Rajoy eerdere afspraken. De mijnwerkersbonden stellen de regering een ultimatum: tegen 14 september moet er een datum voor onderhandelingen zijn, of er komen nieuwe massale mijnwerkersprotesten.

LANGREO, in de Noord-Spaanse provincie Asturië – Heet is het hier de afgelopen maanden geweest. Zelfs in het immer groene Asturië is het gras dit jaar dor. Het heeft hier vooral figuurlijk gestoven. Je ziet het overal. Aan de zwartgeblakerde plekken op de snelweg: sporen van blokkades en brandende autobanden. Aan de ordewoorden die op de muren van fabrieken zijn gespoten.

Het begon dit voorjaar met ‘29M’, de algemene staking van 29 maart tegen de rechtse, zeg maar ultrarechtse regering van Mariano Rajoy (PP). Daags nadien op 30 maart zou premier Rajoy een eerste uithongeringsbudget door het parlement jagen, met voor 27 miljard euro besparingen (in juli deed Rajoy er nog eens 65 miljard euro besparingen bovenop).

De besparingen troffen ook de steenkoolindustrie. Premier Rajoy besliste tweederde van de subsidies aan de mijnen te schrappen. “Onze mensen reageerden woedend”, zegt Avelino Martinez, “want het gevolg van die beslissing zou zijn dat er voor einde 2012 nog mijnen zouden moeten sluiten”.

Avelino, kort kroeshaar, rock’n roll op zijn T-shirt, is hoofdvakbondsafgevaardigde voor de Comisiones Obreras (CCOO) in de Maria Luisa-mijn in Langreo. Hij ontvangt ons in het vakbondslokaal van de mijn. Er hangt een portret van Che Guevara aan de muur. In een hoek staat een schild van gegalvaniseerd staal. “Eigen fabrikaat”, glimlacht Avelino, “tegen de rubberkogels van de politie”.

Ook José Luis Villares Suárez, bij de CCOO de vakbondssecretaris voor de hele sector, is naar de Maria Luisa-mijn gekomen. Daarvoor heeft hij zijn overvolle agenda door elkaar moeten gooien. “Vanaf de jaren negentig vechten we voor de jobs in de mijnen en de reconversie van de mijnbekkens”, zegt José Luis.

“De meeste mijnen werken met verlies. De staat past verliezen met subsidies bij. Nà 2018 mag dat niet meer van Europa. De steenkoolindustrie moet dus herstructureren. Daarom hebben we met de ondernemers en de vorige regeringen verscheidene nationale plannen opgesteld voor de sector. Het meest recente loopt tot eind 2012.”

“Door subsidies te schrappen, veegde de regering-Rajoy eenzijdig dat plan van tafel. Dat konden we niet laten gebeuren”. In mei 2012 volgden vier stakingsdagen, alle mijnen lagen plat. “Maar de mijnwerkers wilden verder gaan”, zegt Avelino, “hier en daar kwamen er sit-ins in de ondergrond. Dat leidde tot een staking van onbepaalde duur. Die hebben we 57 dagen volgehouden”.

Geparachuteerd door Rajoy

Alles tesamen werken er nog 8.000 mijnwerkers in de Spaanse steenkoolmijnen, met bekkens in Andalusië in Zuid-Spanje en in de provincies Leon en Asturië in het noorden. Buiten Asturië zijn vooral privémijnen actief. In Asturië biedt het staatsmijnbedrijf HUNOSA aan 1.800 mensen werk in tien mijnen.

Vijfentwintig jaar geleden werkten er bij HUNOSA nog 25.000 mensen. Er is daar dus al hard in de werkgelegenheid gesneden. Maria Luisa is een kleine mijn van HUNOSA, er werken nog 250 mensen. HUNOSA zit in een moeilijk parket. De opeenvolgende regeringen hebben er altijd hun vertrouwelingen geparachuteerd, ongeacht of de socialisten van de PSOE of rechts met de PP in Madrid de wacht uitmaakten.

Premier Rajoy zette de traditie enthoesiast voort. Hij dropte zijn partijgenote Maria Teresa Mallada de Castro aan de top van HUNOSA, ze zit er nu de raad van bestuur voor. Een sleutelfunctie in Rajoy’s aanval tegen de sector. Want als HUNOSA plooit, valt voor Rajoy de sterkste vijand weg.

Mevrouw Mallada kwijt zich van haar taak. Je zou van deze bazin verwachten dat ze het belang van haar onderneming en haar personeel verdedigt. Maar Mallada doet het tegengestelde. Ze accepteert dat HUNOSA zonder subsidies verdergaat. Ze versnelt met andere woorden de liquidatie van dit overheidsbedrijf. Kranten en televisie nemen de argumenten van het regeringskamp klakkeloos over. Naar de tegenargumenten van de mijnwerkers werd niet gevraagd.

“Maar dat er geen geld meer is, is een leugen”, zegt CCOO-secretaris Villares Suarez, “de regering heeft wèl miljarden gevonden voor de banken en om een firma die tol heft op snelwegen in leven te houden.”

In de media zijn de mijnwerkersprotesten zwart gemaakt. De tv-reportages focusten op sensatie: blokkades op de snelwegen, gevechten met de politie. De politierepressie was hard. “Tijdens vorige mobilisaties ging het er ook hevig aan toe”, zegt Avelino, “maar nu kregen we vooral met nieuwe politietechnieken te maken”.

In de mijngemeenten krioelde het van mobiele politieteams die auto’s tegenhielden en de passagiers ficheerden. Maria Luisa was één van de mijnen waar er zelfs special forces patrouilleerden. Vermoedelijk van de paramilitaire Guardia Civil.

José Luis Villares Sùarez: “Er komen processen. Zo’n 130 mijnwerkers zullen waarschijnlijk voor de rechter moeten verschijnen. Sommige kameraden zijn aangeklaagd omdat ze geschoten zouden hebben op de politiehelikopters vanwaaruit met rubberkogels werd geschoten. Een absurde beschuldiging. Ikzelf ben aangeklaagd voor ordeverstoring en blokkering van de openbare weg. Er staan ons boetes van 300 tot 30.000 euro te wachten”.

Maar het geheime wapen van de mijnwerkers is nog altijd niet gevonden. De beide vakbondsmensen vertellen het met enige glundering. Het is een toestel om terug te schieten naar de politie met … golfballen!

Lobby van de importeurs

Rajoy en zijn regering gaven nog geen duimbreed aan de mijnwerkers toe. Waarom zijn ze zo onverzettelijk? De vakbondsmensen van de Comisiones Obreras hebben meerdere verklaringen. Secretaris Villares Suárez: “Ze willen snel af van de mijnindustrie, èn van de mijnwerkers, de vakbondsgevaardigden en de vakbonden als zodanig”.

Politiek staan de twee kampen lijnrecht tegenover elkaar: de ultraliberale Partido Popular tegenover arbeidersgemeenschappen met socialistische en communistische decennia-oude tradities.

Terloops: tot op vandaag lopen sommige PP-politici hoog op met dictator Franco (uitgerekend de man die in 1934 een opstand van de Asturische mijnwerkers bloedig neersloeg). Avelino Martinez en zijn vakbondssecretaris zien ook machtige economische lobbies achter de politiek van de regering. Zij bepleiten de belangen van grote grondstoffenhandelaars. Die hebben er belang bij dat Spanje geen steenkool meer produceert en enkel nog steenkool wordt ingevoerd.

“De energieproducenten importeren nu 85 procent van de steenkool die ze nodig hebben voor de centrales”, zegt Avelino, “en ze betalen een redelijke prijs dankzij het feit dat er nog relatief goedkope Spaanse steenkool is. Maar op de dag dat er geen Spaanse steenkool meer wordt geproduceerd, krijgen de importeurs een monopolie. Dan zullen ze hun prijs onmiddellijk vertwee- of verdrievoudigen. Iedereen zal dat voelen. In heel Spanje”.

Vlakbij de steenkoolmijnen van Asturië ligt een goede graadmeter: El Mus, de haven van Gijon. In juli 2012 komt uit dat daar al meer dan 150.000 ton ingevoerde steenkool ligt opgeslagen. Volgens een lokale krant is de vracht ingevoerd door Goldman Sachs, één van ‘s werelds grootste banken én sinds lang een grondstoffenspeculant, “die de steenkool via termijncontracten en dus met grote winst in Europa wil verkopen”.^[1]

Het nieuws schokte de mijngemeenten. Net op dat moment waren de mijnwerkers 400 kilometer, de hele afstand naar Madrid aan het marcheren, waar ze op 11 juli door de bevolking van de hoofdstad triomfantelijk werden onthaald.

Avelino Martinez: “Ze doen ons ook geloven dat ingevoerde steenkool minder vervuilend zou zijn. Maar ze vertellen er niet bij dat die steenkool met schepen wordt aangevoerd en hier per truck naar de centrales wordt vervoerd. De pollutie van al die transporten rekenen ze niet mee.”

De mijnvalleien sterven

De vakbonden zijn klaar om de mijnwerkers opnieuw te mobiliseren. “Het gaat hier niet om de jobs in Maria Luisa of van HUNOSA alleen”, zegt Avelino, “voor ons geen onderscheid tussen de jobs in het overheidsbedrijf HUNOSA en de privé-ondernemingen. We vechten voor alle jobs in de hele mijnsector en daarrond”.

Als je alles meerekent, dreigen al gauw 30.000 kostwinners hun inkomen te verliezen. Tegenover elke job in de mijnen staan immers minstens drie jobs bij de onderaannemers, de leveranciers en alle bedrijven, klein of groot, die van de steenkoolindustrie leven. De provincie Asturië heeft op het eerste gezicht nog veel zware industrie.

In Avilès bijvoorbeeld aan de kust draaien enorme zink- en staalfabrieken van Xstrata en ArcelorMittal. “Maar vergis je niet”, zegt Avelino, “de steenkoolmijnen blijven hier de ruggengraat van de economie. Als de mijnen sluiten, veranderen hele valleien in een sociale woestenij”.

Er is in het verleden veel in reconversie geïnvesteerd, om werkgelegenheid te scheppen voor ex-mijnwerkers. “Hoe het komt, weet ik niet”, zegt José Luis, “maar daarvan blijven enkel kmo’s over. De meeste grote ondernemingen die met reconversiegeld zijn gestart, hebben het niet lang uitgehouden”. Dat is voor deze vakbondsmensen een reden te meer om de laatste fase van de omschakeling tot 2018 en daarna rigoureus te plannen.

De mijnwerkersbonden hebben de regering intussen een ultimatum gesteld: als zij tegen 14 september niet toont dat ze wil onderhandelen, leggen de bonden nieuwe massamobilisaties vast.^[2]

“Dit jaar mag in de mijnen geen enkele job verloren gaan, dat is het dringendste punt”, zegt José Luis Villares Suárez. Maar de onderhandelingen moeten ook uitmonden in een nieuw nationaal plan voor de steenkoolindustrie, van 2013 tot 2018 èn daarna. “Dat plan moet de mijnregio’s garanties bieden voor de toekomst”.