Wat was uw functie binnen de Mars?

Ik was vooral verantwoordelijk voor de juridische kant van de zaak, de aanvragen bij de politie en de juridische correspondentie. Maar daarnaast ook activiteiten organiseren en mobiliseren. Nu is de bedoeling dat de mensen die deze twee weken aan de mars hebben meegedaan ook een coördinerende functie op zich gaan nemen.

Welke organisaties hebben meegewerkt aan de Solidariteitsmars?

We hebben bewust gekozen om iedereen die meedoet te vragen om dit in individuele naam te doen, omdat we niet wilden dat bepaalde organisaties de mars zouden recupereren in eigen naam. Het idee van de mars is eigenlijk om een basis te creëren van mensen zonder papieren, van migranten, ex-sans papiers, asielzoekers, etc, en dat zij formuleren wat voor een actie ze willen voeren en zichzelf gaan sturctureren.

Zodat er eigenlijk een organisatie ontstaat uit deze mars?

Ja, eigenlijk een soort collectief. Gisteren hebben we een ‘Assemblée de migrantes’ gehad en daar zijn verschillende mensen uit verschillende steden op afgekomen en die we de afgelopen 2 weken ontmoet hebben. Het plan is om in eerste plaats lokale bureaus op te richten in iedere stad. Vooral in Antwerpen is er enorm veel intresse. Daar is het ook hard nodig. In Leuven, Luik en Gent zijn er ook veel geïnteresseerde mensen. Iedereen moet nu de taak op zich nemen om ook in andere plaatsen in Belgie mensen proberen te mobiliseren. En vanuit die lokale bureaus kunnen dan nationale vergaderingen ontstaan met als uiteindelijk doel de creatie van een nationaal bureau/netwerk/collectief. Zodat er op nationaal niveau een soort coördinerende functie ontstaat. En dat de verschillende steden elkaar kunnen ondersteunen.

Zijn dat dan vooral acties die zouden bedacht worden in lokale bureaus of kunnen sans papiers daar dan ook terecht voor hulp?

Het is vooral gericht op politiek werk. Dat is ook een van de ideeën van de mars: hoe kunnen we meer solidariteit  creëren, ook vooral hier in Brussel. We hebben een mooi voorbeeld gezien in St Niklaas van VLOS, een organisatie die bijna volledig gefinancieerd wordt door donaties en particulieren. Dit bestaat helemaal niet in Brussel, terwijl hier heel veel sans papiers zijn. Er zijn ook een aantal van de sans papiers die geen huis hebben en dus op straat leven. Dan rijst de vraag: ‘hoe kunnen we die mensen concreet ondersteunen of iets voor hen organiseren?’ Er zijn ook ideeën voor bezettingen. Dat is ook een idee voor het collectief in Brussel, om een onafhankelijk bureau te maken via een bezetting. Nu worden ze altijd ontvangen door organisaties die hun lokalen ter beschikking stellen.

Wat is het voordeel van een onafhankelijk bureau voor en door sans papiers?

Dit zou dan een permanente ontmoetingsplaats kunnen zijn en dus niet punctueel. Als er de laatste tijd acties waren, waren er soms wrijvingen, omdat sommige mensen vonden dat de organisaties niet ondersteunend genoeg waren. Net zoals de idee van de mars moet de basis gevormd worden door de migranten zelf. Het eisenpakket moet niet gedetermineerd worden door de organisaties. Het idee is dat de organisaties dan later aansluiten, zodat ze een ondersteunende rol kunnen opnemen en zich gepushd voelen om zich uit te spreken over een bepaalde kwestie. Bijvoorbeeld de vakbonden die zich over klandestiene arbeiders meer zouden kunnen uitspreken.

Dus het belangrijkste van zo een bureau is dat ze dan een plek hebben waar ze kunnen samenkomen?

Ja, bovendien zijn ze dan onafhankelijk en kunnen ze acties organiseren. Er is bij veel sans papiers veel paranoia. Bijvoorbeeld dat bepaalde organisaties geld ontvangen door sociale projecten met ze te doen… Door een onhankelijk bureau zouden ze volledig autonoom kunnen agiteren.

Terug naar de mars, hoeveel mensen hebben hele mars meegelopen?

Een kleine vijftigtal. In weekenden zijn er dat wel meer, omdat sommige sans papiers ook werken om te overleven. Qua ontmoetingen zitten we wel op een honderdtal personen. Dat is hoopgevend.

Wat zijn de belangrijkste doelen van de mars?

Het voornaamste objectief was om terug een nationale beweging op gang te krijgen nadat dit in 2009, met de regalisatiecampagne, een beetje ineen was gestort. Op dat gebied is het vrij succesvol, omdat veel steden nu plannen hebben en vergaderingen gaan organiseren. Ten tweede: nagaan hoe we meer concrete solidariteit kunnen bieden en niet afhankelijk hoeven te zijn van VZW’s en organisaties. Tot slot willen we ook een bepaalde visibiliteit geven aan de sans papiers. Tijdens de eerste dag in Brussel hebben we redelijk wat media-aandacht gehad, ook al is het niet volledig correct geformuleerd in sommige media. We hebben ook een voetbalmatch georganiseerd samen met het Kidsparlement.
Een ander doel is om na te denken hoe we de politieke strijd breder kunnen trekken. Een interessant gegeven is ook dat we een aantal organisaties hebben ontmoet die vooral caritatief werk doen, die ook hebben beseft dat ze een rol hebben in bepaald politiek werk, en zich ook als dusdanig  uit te spreken. Ook al is dit soms moeilijk, omdat ze bijv. wel contact hebben met OCMW, maar er is wel een bepaalde bereidheid.

Om wat voor een soort caritatieve organisaties gaat dit?

Bijvoorbeeld VLOS in St Niklaas. Zij zeggen ook dat ze de mensen zelf meer moeten motiveren om mee te komen naar vergaderingen etc. Het zal al een hele stap vooruit zijn wanneer organisaties zelf een bepaalde mobiliserende rol kunnen spelen.

Wat was er niet helemaal correct geformuleerd in de media met de start van de Solidariteitsmars in Brussel?

Er is in bepaalde media voornamelijk gesproken over het feit dat de betoging vooral door mannen georganiseerd werd, terwijl er op die betoging ook enorm veel vrouwen waren. Vooral veel Afrikaanse vrouwen met hun kinderen. De mensen die twee weken hebben gestapt zijn voornamelijk mannen, dat is een feit. We hebben nagedacht of we daar pro-actief iets aan moeten doen. Aan de ene kant is het moeilijker om vrouwen te mobiliseren, want ze zijn vaker gebonden aan kinderen of werk. Misschien speelt ook een culturele factor mee, dat het een beetje intimiderend is voor bepaalde vrouwen om met een hele groep mannen mee te gaan stappen, en dat het ook nog eens fysiek zwaar is. Anderzijds hebben we ook veel ontmoetingen gehad met vrouwen die zonder papieren zijn. Dus het was wel een beetje spijtig dat alleen maar daarop de nadruk werd gelegd.

Zijn er dingen die jullie veranderd zouden willen zien aan het beleid van Maggie De Block?

Vanmiddag hebben we een werkatelier gedaan over gesloten centra en stijgende repressie. Op dat vlak is er wel iets frappants: de uitwijzingen zijn enerzijds enorm gestegen in 2012, ik denk dat ze verdubbeld zijn ivm het jaar daarvoor en er wordt veel meer op vrijwillige terugkeer ingezet, terwijl de context anderzijds veel te weinig in rekening wordt gebracht. Mensen willen niet terug. Dit kan zijn om persoonlijke redenen, maar ook gewoon omwille van de situatie in het moederland. Kijk naar vorig jaar: mensen terugsturen naar Afghanistan of Irak, dat is gewoon ondenkbaar. Voor een Belg wordt negatief reisadvies gegeven, maar voor bijv. een jonge jongen die al zes jaar in Belgie woont, die bovendien geïntergeerd is (zoals we dat graag zeggen), die moet dan zomaar op zijn eentje terugkeren..

En natuurlijk dat er enorm veel regularisatievoorwaarden zijn en dat er veel minder positieve toekenningen zijn. Zo zijn er haast ook bijna geen toekenningen om medische redenen die positief beantwoord worden. In 2012 zijn de asielaanvragen in Europa enorm gestegen, als gevolg van de drama’s in Syrie, Libië, etc. De oorlogen waar Europa ook aan mee heeft gewerkt, terwijl het aantal asielaanvragen in Belgie gedaald is.

Ik vind het wel goed dat staatssecretaris De Block heeft gereageerd op de hele kwestie over dringende medische hulp in Antwerpen, dat ze niet akkoord is dat mensen een contract voor vrijwillige terugkeer moeten ondertekenen als voorwaarde om dringende medische hulp te krijgen.

Waar ging die medische hulp kwestie in Antwerpen precies over?

In Antwerpen had Liesbeth Homans (N-VA), voorzitter van het OCMW-Antwerpen, de toekenning van dringende medische hulp aan een contract van vrijwillige terugkeer verbonden. Met als gevolg dat mensen met aids, zwangere vrouwen, hepetitus C geen dringende medische hulp meer kregen en dus eigenlijk ten dode opgeschreven waren. Maggie De Block heeft daar wel tegen gereageerd dat ze niet akkoord was. En natuurlijk heeft de oppositie in Antwerpen toen een positieve uitspraak kunnen afdwingen. Er was namelijk een wet uit 1968 of 1964, die zulke zaken verbied: iedereen heeft recht op gezondheidszorg.

Maar in het algemeen is het zo dat wanneer de Dienst Vreemdelingenzaken een positieve toekenning geeft aan iemand, dat het kabinet-De Block de postieve antwoorden blokkeert. En dan komt dienst Vreemdelingenzaken af met de argumentering dat er één klein ziekenhuis is waar 50 mensen kunnen worden verzorgdwaar ze naartoe kunnen gaan voor medicatie, terwijl ze ook goed genoeg weten dat daar voor die mensen helemaal geen toegang is. Dat is de ganse hypocrisie van dit beleid. Bovendien wordt de economische crisis, de economische problemen en de stijgende werkloosheid afgewenteld als een probleem van de migranten: dat zij onze jobs afnemen, profiteren van de sociale voorzieningen, terwijl we goed genoeg weten dat bijvoorbeeld fiscale fraude voor veel meer tekorten zorgt.

Dus op dat vlak willen we het graag in een breder kader trekken, want de ganse beweging voor 2009, voor de economische crisis, was in een totaal andere context. Wat we bijvoorbeeld belangrijk vinden is om de contacten met de vakbonden steeds meer aan te gaan, om die brede context (stijgend racisme en discriminatie op de arbeidsmarkt) beter te situeren. Belgie scoort enorm slecht op dat vlak als je het vergelijkt met andere Europese landen.

Wat hopen jullie dat er binnen 5 jaar bereikt is?

Ik denk dat de meeste mensen die aan de mars meedoen willen bereiken dat er papieren komen voor iedereen, of vrij verkeer van personen in het algemeen. Dus dat wij, als Europeaan, niet meer recht hebben om te gaan waar we willen dan een Afrikaan of een Arabier etc. Maar zoiets moet ook meer op Europees niveau gedragen worden.

Ik denk dat we in de eerste plaats het steeds strenger beleid van de laatste jaren moeten terugdraaien. In de tweede plaats pleiten we voor meer sociale rechten voor iedereen, toegang tot de arbeidsmarkt en onderwijs. Zo hebben we bijvoorbeeld tijdens de mars ook aangeklaagd dat de Nederlandse lessen niet meer mogelijk zijn voor mensen zonder papieren.

Nederlandse lessen voor sans papiers was eerst wel mogelijk?

Ja, voor 2011 hadden mensen zonder papieren toegang tot Nederlandse lessen. Aan franstalige kant bestaat dit nog altijd. Sinds 2011 heeft Pascal Smet beslist om de voorwaarde op te leggen dat je een verblijfsvergunning moet hebben. We hebben ook gemerkt dat er enorm veel scholen zijn die nog wel mensen inschrijven zonder papieren, maar deze mensen kunnen dan geen certificaat ontvangen. Het is wel spijtig dat op de dag dat je geregulariseerd bent, dat je dan geen certificaat kan voorleggen dat je op een bepaald niveau Nederlands kent om bijvoorbeeld je kinderen te kunnen inschrijven in een Nederlandstalige school in Brussel.

Dus eigenlijk het beleid terugdraaien om nog tot een betere situatie te komen van voor 1974, toen de migratiestop werd ingevoerd. Je ziet in de statistieken ook dat meer dan 50 procent van de migranten niet meer in hun gastland blijven, verder migreren of terugkeren naar hun land. Dat was eigenlijk de dynamiek die er toen was: je kon gemakkelijk terugkeren. Omdat ze wisten: wanneer het in moederland niet gaat, kunnen ze terugkeren naar Europa. Dat is nu een dynamiek die helemaal is geblokkeerd. Omdat mensen zoiets hebben van: eenmaal dat je hier bent, zeker zonder papieren, en ook al heb je die droom om terug te keren, is het risico gewoon te groot omdat je niet kan terugkeren, of je moet weer clandestien beginnen migreren…