In het rapport klaagt Amnesty International de talloze mensenrechtenschendingen aan die de National Intelligence and Security Service (NISS) in Soedan al jaren begaat.

Het gaat daarbij om willekeurige arrestaties, incommunicado opsluitingen, foltering, buitengerechtelijke executies en verdwijningen van tegenstanders van de regering.

Angst als wapen

“De NISS heerst in Soedan. Zijn voornaamste wapen is angst. Door de wijdverspreide aanvallen van de veiligheidsdienst moeten critici van de regering voortdurend vrezen voor arrestatie, intimidatie of erger. De Soedanese autoriteiten proberen politieke tegenstanders en mensenrechtenactivisten brutaal het zwijgen op te leggen met geweld en intimidatie.”

“De agenten van de NISS profiteren van de totale straffeloosheid voor mensenrechtenschendingen die heerst in het land en blijven ze plegen”, schrijft Amnesty in het nieuwste rapport.

Volgens AI-cijfers werden in de eerste helft van 2010 ten minste 34 personen gearresteerd door de NISS, onder wie journalisten, mensenrechtenactivisten en studenten.

Zijn er politieke spanningen in het land, dan neemt ook het aantal arrestaties drastisch toe. Dat was onder meer zo in mei 2008 toen de JEM, een gewapende rebellengroepering uit Darfour, de hoofdstad Khartoem aanviel, en in juli 2008 toen het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag een arrestatiebevel tegen president Omar Al Bashir uitvaardigde en opnieuw na de verkiezingen van april 2010.

Referendum van 2011

In het licht van het referendum over de status van Zuid-Soedan, dat volgens het vredesakkoord tussen de regering en de zuidelijke rebellen van SPLM in de loop van 2011 zal worden gehouden, vrezen vele mensenrechtenactivisten dat het opnieuw tot een opstoot zal komen van mensenrechtenschendingen.

De kans is namelijk vrij groot dat een meerderheid van de bevolking in het zuiden voor autonomie zal kiezen. De belangrijkste oliebronnen van Soedan liggen in het zuiden en de regering wil die inkomsten niet graag verliezen.

Agenten van de NISS gebruiken systematisch intimidatie en verschillende vormen van mishandeling, waaronder foltering, tegen aanhangers van de politieke oppositie, studenten en mensenrechtenactivisten. Ook het personeel van nationale en internationale NGO’s zien de agenten veeleer als een bedreiging voor de overheid.

Aanval op Khartoem door rebellen

Het nieuwste Amnesty-rapport over Soedan is gebaseerd op onderzoek uitgevoerd tussen mei 2008 en juni 2010. Dit gebeurde naar aanleiding van de aanval van de rebellenbeweging Justice and Equality Movement (JEM) uit de westelijke regio Darfour op de steden Omdurman en Khartoem op 10 mei 2008. Dat was de eerste keer dat het aanslepende conflict in Darfour direct oversloeg naar het machtscentrum.

Het regime van president Al Bashir sloeg als reactie op deze gewapende aanval bijzonder hard terug en verhoogde de repressie tegen iedereen die enige kritiek op de regering had laten horen. 

Het rapport van Amnesty International heeft betrekking op de mensenrechtenschendingen begaan door de NISS voornamelijk in Khartoem en in Darfour. Amnesty International baseert haar rapport op verklaringen van getuigen en overlevenden van de mensenrechtenschendingen en op de gepubliceerde of aan het hoofdkantoor van Amnesty in Londen bezorgde informatie van particulieren en NGO’s.

De informatie, met inbegrip van de getuigenissen, werd verzameld tijdens een onderzoeksmissie in Oeganda (2010) en het oosten van Tsjaad (2009). Sinds 2006 heeft Amnesty International geen toestemming meer gekregen van de Soedanese autoriteiten om Soedan te bezoeken in het kader van een onderzoeksmissie.

Documentatie van foltermethoden

Het rapport ‘Agents of Fear’ documenteert de verschillende foltermethoden die worden gebruikt door de NISS: gevangenen slaan en schoppen terwijl ze ondersteboven hangen, hen elektrische schokken toedienen, slaap onthouden, slaan met een zweep of met loden buizen.

Op 20 maart 2009 werd Ahmed Ali Mohamed Osman, een arts die ook bekend is als Ahmed Sardop, gearresteerd door NISS-agenten in de hoofdstad Khartoem. Hij had zich op het internet kritisch uitgelaten over het besluit van de regering om internationale humanitaire organisaties uit Soedan te zetten. Ook over de verkrachtingen in de door burgeroorlog verscheurde regio Darfour had hij kritische opmerkingen gemaakt.

“Ik hing over een stoel en de NISS-agenten hielden me bij de armen en voeten vast. Ze sloegen me op de rug, benen en armen met iets wat leek op een elektrische kabel”, vertelde hij aan onderzoekers van Amnesty International.

“Ze schopten me in het kruis terwijl ze me ondervroegen over mijn webartikel over de verkrachtingen in Darfour.” Ahmed Sardop diende een klacht in bij de politie en werd onderzocht door een arts die de beschuldigingen van foltering bevestigde. Een paar dagen later kreeg hij doodsbedreigingen via de telefoon: “Binnenkort zullen we je wel weten te vinden en zullen we je vermoorden.” Ahmed Sardop leeft nu in ballingschap.

Ook de families van het slachtoffer worden vaak bedreigd en geïntimideerd door de NISS-agenten om zo de emotionele druk te verhogen. Vrouwen werden in hechtenis lastiggevallen, geïntimideerd en aangerand door de agenten.

Journalisten onder druk van censuur

Sinds de presidents- en parlementsverkiezingen van april 2010 heeft de NISS de onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting opnieuw opgevoerd. Zo is de censuur verscherpt bij de pers, vooral door journalisten onder druk te zetten om over bepaalde gevoelige materies niet te berichten.

NISS-agenten bezoeken de kantoren van kranten en drukkerijen elke dag om ze te controleren op eventuele regeringsonvriendelijke bijdragen. Kranten van de oppositie werden al verboden of stopten zelf met uitgeven uit protest tegen de censuur. Sommige journalisten zijn volledig willekeurig gearresteerd en opgesloten in de gevangenis.

Op 15 mei 2010 werd Abuzar Al Amin, de hoofdredacteur van Rai Al Shaab, een krant uitgegeven door de Popular Congress Party, bij hem thuis gearresteerd. Hij werd meegenomen naar een gevangenis onder de controle van de NISS. Daar werd hij ondervraagd over zijn journalistieke werk. Hij werd geslagen en geschopt en kreeg bovendien elektrische schokken toegediend over zijn hele lichaam.

National Security Act

NISS-agenten blijven profiteren van de uitgebreide bevoegdheden die ze hebben op het vlak van arrestatie en detentie. Dankzij de National Security Act, die in 2010 werd goedgekeurd, hebben ze ook immuniteit voor alle overtredingen die ze tijdens hun dienst begaan.

“De National Security Act moet worden hervormd zodat agenten niet langer uitgebreide arrestatie- en detentiebevoegdheden hebben. Alle immuniteit moeten worden opgeheven”, aldus de aanbevelingen van Amnesty International. “Beschuldigingen van mensenrechtenschendingen moeten snel en grondig worden onderzocht. De verantwoordelijken moeten worden vervolgd en de slachtoffers vergoed. Zonder deze hervormingen zullen de agenten van de Soedanese NISS altijd agenten van angst blijven”.