De socialistische vakbond Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV) publiceert op 10 januari 2023 zijn jaarlijkse Sociaal-Economische Barometer, een reality check waarin met cijfers van nationale en internationale instellingen een eerlijke analyse wordt gemaakt van de stand van het land: over economie en welvaart, arbeidskwaliteit, duurzaam samen leven, welzijn en sociale bescherming.
abvv.be
Het ABVV erkent dat sommige bedrijven in moeilijkheden door de crisis steun kunnen gebruiken. Het catastrofisme van de werkgeversfederaties over de algemene toestand van de ondernemingen is echter gebaseerd op een eenzijdige en onvolledige weergave van de feiten.
Belgische ondernemingen worden qua ‘loonkosten’ veel meer gesubsidieerd dan in de buurlanden. Dit zijn overheidssubsidies die keer op keer niet in aanmerking worden genomen bij de loonvergelijking met deze landen, zoals die door de Loonnormwet van 26 juli 19961 (en aangepast op 19 maart 2017) werd vastgelegd.
Belgische koopkracht gaat er sinds de financiële crisis vanaf 2009 niet op vooruit
In 2023 staan de gezinnen ten gevolge van de energiecrisis nog meer onder druk. De reële lonen (na aftrek van inflatie!) zijn sinds de financiële crisis slechts een fractie gestegen, dit in tegenstelling tot onze buurlanden.
Belgische winstmarges tegenover NL, DU, FR. Tabel: abvv.be
Alleen de automatische loonindexering geeft nog een gedeeltelijke bescherming tegen dit aanzienlijke koopkrachtverlies. De automatische indexatie blijft daarom voor het ABVV essentieel. Het koopkrachtverlies valt immers niet te relativeren.
Lage en middelhoge inkomens worden door deze crisis zwaar getroffen. Het proportioneel aandeel van de energiekosten in het totale gezinsbudget is aanzienlijk groter bij lage inkomens dan bij hoge inkomens. Het aantal mensen dat daarom beroep moet doen op de OCMW’s voor voedselhulp, geneesmiddelen … blijft stijgen.
De overheid liet de voorbije jaren na maatregelen te nemen om de energieprijzen te verlagen in overeenstemming met wat in onze buurlanden gebeurt. Dit helpt niet om de inflatie te beheersen.
Belgische werknemers krijgen al jaren niet waar ze recht op hebben
De Loonnormwet van 1996 is volgens het ABVV de grote boosdoener en moet dus hervormd worden.
Procentueel aandeel energiekosten in gezinsuitgaven volgens inkomensklasse. Tabel: abvv.be
Cijfers van o.a. de OESO2 en Statbel3 over het groter wordend verschil tussen productiviteit en lonen, en de daling van het loonaandeel in onze economie én een stijging van het winstaandeel, bevestigen de analyse van het ABVV.
Veel bedrijven hebben voldoende reserves opgebouwd
Tevens wijst het ABVV erop dat veel bedrijven voldoende reserves hebben opgebouwd om deze crisis te overbruggen. Die reserves hebben ze te danken aan de jarenlange productiviteit van hun werknemers. Een ‘competitiviteitsprobleem’ stelt zich voor deze bedrijven niet.
Bovendien stijgen de gemiddelde winstmarges van de bedrijven naar een historisch hoog niveau en blijft het aantal faillissementen zeer laag. Bij dit alles mag bovendien niet de explosie aan loonsubsidies voor Belgische bedrijven vergeten worden.
80% werkgelegenheid zinloos zonder arbeidskwaliteit
Het cijfer van 80% werkgelegenheidsgraad lijkt wel een obsessie voor de beleidsvoerders in de federale regering. Dit is volgens het ABVV een verkeerde aanpak. Eerder moet er worden gestreefd naar de creatie van kwaliteitsvolle banen en naar arbeidskwaliteit op het werk.
Omgerekend naar voltijdse banen is de werkgelegenheidsgraad in BE en NL dezelfde. Tabel: abvv.be
Het aantal langdurig zieken en mensen dat door burn-out thuis zit, bewijzen dat de huidig beleid niet ‘werkt’. Streven naar een percentage van 80% werkgelelegenheid zonder deze kwaliteit te garanderen betekent alleen maar dat meer mensen massaal terug aan de slag moeten in net dezelfde omstandigheden die naar langdurige ziekten en burn-out leidt.
Landen met een hoge syndicalisatiegraad kennen het laagste aandeel lage lonen.
Het ABVV wijst er daarenboven op dat gemeten naar het aantal voltijdse equivalenten, België in feite een iets hogere werkgelegenheidsgraad heeft dan Nederland dat toch vaak als voorbeeld wordt gesteld.
De Belgische sociale zekerheid is een belangrijke sociale stabilisator maar is verre van perfect. Het overgrote deel van de sociale toelagen ligt nog altijd onder de armoedegrens.
Het aantal langdurig zieken en burn-outs blijft onrustwekkend stijgen. Tabel: abvv.be
Het ABVV noemt het schandalig dat werkgevers deze tekortkomingen niet solidair willen dichten, zoals de vakbonden moesten vaststellen bij de onderhandelingen over de verdeling van de welvaartsenveloppe4.
Alle cijfers van internationale instellingen als het IMF en de Wereldbank bewijzen het. Landen met een hoge syndicalisatiegraad kennen het laagste aandeel lage lonen. Syndicale vrijheden moeten gegarandeerd blijven om onze samenleving vooruit te laten komen.
Oproep aan regering en werkgevers
Met de publicatie van zijn sociaal-economische barometer doet het ABVV meteen ook een oproep aan werkgevers en regering.
De werkgeversorganisaties moeten stoppen met hun onheilstijdingen over de beweerde ongunstige concurrentiepositie van de ondernemingen tegenover hun concurrenten in het buitenland. De sociaal-economische barometer toont aan dat die beweringen niet kloppen.
Zij moeten ook stoppen met hun aanvallen op het systeem van de loonindexering, dat ze met de vakbonden in de bedrijfssectoren hebben onderhandeld. Met hun onjuiste beweringen brengen ze het sociaal overleg in diskrediet.
De oliemaatschappijen boeren zoals steeds tijdens crisissen zeer goed… Tabel: abvv.be
Het ABVV nodigt de werkgeversorganisaties daarom uit om het sociaal overleg alle kansen te geven. Op korte termijn betekent dat afspraken over correcte loonsverhogingen in de bedrijven, een betere vergoeding van vervoerskosten en het behoud van landingsbanen5 en eindeloopbaanregelingen voor werknemers in moeilijkheden wegens zwaar werk en/of lange loopbanen.
Het ABVV vraagt tevens een eerlijk debat over competitiviteit en over een herziening van de Loonnormwet van 1996. De Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) tikte de federale regering hierover reeds op de vingers, net omdat deze wet in zijn huidige vorm vrije loononderhandelingen verhindert.
De regering heeft tot op vandaag niet gereageerd op dit negatief advies, maar het feit dat ze voortdurend beroep doet op de kunstgreep van consumptiecheques bewijst trouwens dat ze ook wel inziet dat deze wet niet ‘werkt’.
Notes:
1 Deze Wet heeft als officiële doelstelling een stijging van de lonen in de privésector niet sneller te laten gebeuren dan in de buurlanden. In 2017 werd dit mechanisme nog versterkt. De indicatieve loonmarge werd een wettelijk maximum. Omdat onze buurlanden gelijkaardige mechanismen inzetten betekent dit dat de lonen door deze Wet voortdurend onder druk staan. In de praktijk komt deze Wet er op neer dat zelfs in de bedrijven die het goed doen niet vrij mag worden onderhandeld over loonnormen. Bovendien wordt bij de berekening van deze loonnorm geen enkele rekening gehouden met de loonsubsidies die Belgische bedrijven krijgen en die aanzienlijk hoger zijn dan in de buurlanden.
2 De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling werd oorspronkelijk opgericht in 1947 om de middelen van het Marshallplan van de VS te beheren. Sinds 1961 kunnen ook niet-Europese staten lid worden. In totaal zijn 38 landen lid. Met de uitzondering van Colombia, Costa Rica, Hongarije, Mexico, Polen, Slowakije en Tsjechië zijn het allemaal hoge inkomenslanden.
3 De overheidsdienst Algemene Directie Statistiek verzamelt gegevens van gezinnen en bedrijven die door andere organisaties worden gebruikt voor analyse en onderzoek.
4 Dit is het bedrag dat bovenop de indexering van de sociale uitkeringen moet worden afgesproken om koopkracht en levenskwaliteit van de lagere inkomens te garanderen.
5 55-plussers met minimum 20 jaar beroepservaring kunnen halftijds of vier vijfde verder werken en krijgen als compensatie voor loonverlies een verhoogd tijdskrediet, zonder verlies van pensioenrechten.
