Een voor een komen we terug uit vakantie. En hernemen we het werk. Terugblikkend op een natte zomer, althans in België. Met op het netvlies gebrand toch vooral die twee catastrofes die de jongeren deze zomer zo zwaar hebben getroffen:  de schietpartij in Noorwegen en de ravage op  Pukkelpop.  Dat bovenop heel wat andere treurnis: de hongersnood in de hoorn van Afrika, de rellen in het Verenigd Koninkrijk, de aanhoudende speculatie tegen landen, het Europese onvermogen om die te beantwoorden, het politieke gekrakeel in Washington, de recente bomaanslag tegen de Verenigde Naties in Nigeria, de verwoestingen die de zomerorkanen weer aanrichtten, de zware tol die de Libische bevolking heeft moeten betalen voor de roep naar democratie, de agressieve reactie van de Syrische regering op de volkopstanden…

Voor het overige kunnen we alleen maar vaststellen dat politiek, syndicaal en sociaaleconomisch de uitdagingen van vóór het zomerverlof niet zijn verdwenen. Ze dienen zich in alle scherpte opnieuw aan. In deze laatste bijdrage op de ACV zomerblog zetten we ze allemaal nog even kort op een rijtje.

Double dip?

Internationaal blijft er het gevaar van de “double dip”. Zeker als landen, onder druk van de financiële markten of de politieke rechterzijde,  al te bruusk en onbezonnen, synchroon aan het saneren slaan. Zelfs Christine Lagarde, de nieuwe baas van het IMF, heeft er al een paar keer voor moeten waarschuwen. Ook zij pleit voor positieve impulsen voor de economie en de werkgelegenheid.

Met doorheen die discussies ook de vraag hoe we de almacht van de ratingbureaus kunnen terugschroeven. Hun macht lijkt toe te nemen naarmate hun ongeloofwaardigheid stijgt. Standaard & Poor’s lijkt zelfs vrij makkelijk weg te komen met een  misser van zegge en schrijve 2.000 miljard dollar bij de rating van het Amerikaanse overheidspapier. En anders dan in het eerste anderhalf jaar na het uitbreken van de financiële crisis, is er ook geen begin van intergouvernementeel antwoord. De G20 lijkt op apegapen te liggen. 

Euro(pa) siddert en beeft

Europa heeft doorheen de zomer aan crisismanagement moeten blijven doen. Maar slaagt er vooralsnog niet in een adequaat en coherent antwoord te formuleren. Het is al een vooruitgang dat de taks op de financiële transacties opgang maakt in de politieke  agenda’s.  De eurobonds blijven echter op een hardnekkig ‘Nein’ stoten. 

Bij het begin van de zomer heeft Europa in het kader van de middellangetermijnstrategie ‘Europa 2020’ een reeks aanbevelingen gestuurd naar de Lidstaten en naar de eurozone in zijn geheel. Die lijstjes  waren  vooral uitgetekend door de haviken van de Ecofin-filière. Wat er duidelijk aan te zien was. En  nu ligt in alle lidstaten  de vraag voor hoe ze die lijstjes  de komende maanden beantwoorden. 

Tegen eind juni had ook het zesdelig pakket van Europese wetgevingsinitiatieven voor de coördinatie van het economisch beleid (het zogenaamde sixpack voor economic governance) zijn beslag moeten krijgen, maar het Europese parlement en de Europese Raad zijn er niet uitgeraakt. Dat dossier ligt dus in september opnieuw voor.  Als onderdeel van een ruimer vraagstuk: hoe kunnen we de aanhoudende speculatiegolven coherent beantwoorden, en vermijden dat de euro slagzij maakt. 

Er zijn er die hardop beginnen speculeren dat de eurozone uiteenspat.  In de ene variant dat een of meerdere van de zuiderse landen er uit stappen. In de andere variant dat Duitsland een eigen (wissel)koers gaat varen. Terwijl niet de verzwakking van Europa het antwoord moet zijn, maar de versterking van de Europa, mits uiteraard voldoende evenwicht tussen de economische, sociale en ecologische beleidsdoelstellingen. Met de Europese vakbeweging gaan we dat nog eens opnieuw kunnen stellen op een nieuwe Europese betoging, op 17 september, in Wroclaw deze keer.

Tijd voor een nieuwe regering

En nationaal blijft dé onmiddellijke uitdaging bij uitstek uiteraard de vorming van een nieuwe federale regering.  Met zijn drie belangrijke, sterk verweven opdrachten:  een nieuwe staatshervorming , de sanering van de openbare financiën en een vernieuwd sociaaleconomisch beleid. 

In  juli heeft Di Rupo zijn nek uitgestoken met zijn formateursnota.   Met daarin een reeks bijzonder pijnlijke maatregelen naar de werknemers en de niet-actieven. Wat ons heeft verplicht scherp te reageren, met het oog op serieuze bijsturingen.  Inmiddels zijn de formatiebesprekingen volop bezig, ditmaal zonder N-VA, dat de zijlijn verkoos.  Bij de andere partijen lijkt het besef doorgedrongen dat we ons naar de financiële markten niet langer kunnen permitteren om met vuur te blijven spelen. Dat we voortgang moeten maken met de opmaak van de begroting 2012, dat we een aantal sociaaleconomische beleidsdossiers niet voor ons uit kunnen blijven schuiven. 

Begin oktober ergens zou dit zijn beslag moeten krijgen. We blijven die onderhandelingen waakzaam opvolgen. Om tot een staatshervorming te komen die de solidariteit vrijwaart en die voor de werknemers werkbaar blijft. Om tot een sanering te komen die de sterkste schouders de zwaarste lasten laat dragen en de zwaksten te ontzien.  En om tot een vernieuwd sociaaleconomisch beleid te komen dat recht blijft doen aan de noden en verwachtingen van de werknemers en de niet-actieven.  

Pact herdacht

Met bij dit alles al onmiddellijk een zware dobber: de evaluatie van het Generatiepact van 2005.  Die was al een tijd voorzien voor 2011.  En is nu lopende, in de schoot van de Nationale Arbeidsraad.  Tegen oktober moet die zijn afgerond, waarna de regering aan zet is. 
Wat we daarbij absoluut moeten vermijden is dat het weeral eens een debat wordt over de oudere generaties alleen, over de brugpensioenen  in het bijzonder en over de inspanningen die de werknemers zich moeten getroosten. Dit keer moet vooral bekeken worden wat de werkgevers moeten en kunnen doen om werknemers in staat te stellen actief ouder te worden. En hoe we jongeren in staat stellen überhaupt een volwaardige carrière aan te vatten.

Prijzen aanpakken aan de bron

Bovenop dat debat voegt zich wellicht al snel een ander heikel thema: de hervorming van de index. Europa maant ons aan eerste stappen te zetten tot hervorming van de index. Wat nationaal gretig wordt aangegrepen om de indexkoppeling op de schop te nemen.  En vermoedelijk gaat de Nationale Bank van België ergens in september, met een rapport op eigen initiatief, nog wat olie op het vuur gooien.  Terwijl de kwestie van de prijsstijgingen voor ons in eerste instantie aan de bron moet worden aangepakt. Te beginnen met een verlichting van de gas- en elektriciteitsprijzen. Trouwens, de index heeft niet verhinderd dat we het vandaag  economisch bijzonder goed doen, zelfs in vergelijking met het vermeende Duitse Wirtschaftswunder.

Twee jaar voor het eengemaakte statuut

In juli heeft het Grondwettelijk Hof er nog een zeer mooie uitdaging aan toegevoegd: de harmonisering van de statuten voor arbeiders en bedienden. Het geeft overheid en sociale partners nog twee jaar respijt.  Maar in juli 2013 moet die klus eindelijk zijn geklaard.   Gezien die complexiteit van het dossier is het absoluut af te raden nu twee jaar te wachten om in gang te schieten. Het zal immers nog zeer veel beleidsvoorbereidend vergen, cijferwerk incluis. In elk geval is het ACV bijzonder blij dat het dossier van de eenmaking op die wijze opnieuw de wind in de zeilen krijgt. 

Over vele van deze uitdagingen en onze kijk daarop als ACV, zijn we doorheen de zomer in contact blijven staan met u, via de zomerblog van het ACV (waarvoor dank aan dewereldmorgen.be). Een blog met reacties en met duiding. Met nieuwe cijfers en feiten. Veel van dat materiaal blijft bijzonder actueel. We gaan er de komende weken en maanden nog regelmatig op kunnen terugvallen. En gaan het ook systematisch blijven aanvullen. Vanaf nu hernemen we echter onze communicatie via de gebruikelijke kanalen. U was een fijn publiek.

Luc Cortebeeck, voorzitter ACV
Claude Rolin, algemeen secretaris ACV