De doodstraf lijkt in de praktijk langzaam uit te sterven in de VS. De steun van de bevolking is in de afgelopen veertig jaar nooit zo laag geweest: 49 procent van de Amerikanen is voor de doodstraf voor mensen die veroordeeld zijn voor moord. In 1994 was dat nog 80 procent.

Te midden van die afnemende steun, houdt nog een handvol county’s (gerechtelijke en politiedistricten, in landelijke gebieden verzamelen ze meerdere gemeenten, in grote steden daarentegen zijn er meerdere counties per gemeente) vast aan de praktijk van de doodstraf.

In 2015 hebben nog slechts 33 county-rechtbanken van de in totaal 3143 county’s in de VS de doodstraf uitgesproken. 16 van die 33 legden 5 keer of vaker de doodstraf op tussen 2010 en 2015, staat in het rapport Too Broken to Fix, Part I en Too Broken to Fix, Part II  van het Fair Punishment Project van de Harvard School of Law.

Incompetente advocaten

“Het gaat in deze county’s in de meeste gevallen om overijverige aanklagers in combinatie met een ernstig tekortschietende verdediging”, zegt Rob Smith, directeur van het Fair Punishment Project. Vooral de county’s Pinellas (Florida), Jefferson (Alabama) en San Bernardino (Californië) worden genoemd.

Het rapport is het resultaat van een diepgaand onderzoek naar waar de doodstraf zich concentreert en om welke redenen. De onderzoekers richtten zichvooral op acht county’s in de staten Texas, Alabama, Florida en Californië. Ze lichtten alle zaken door die tussen 2010 en 2015 bij de hooggerechtshoven van die staten belandden, om te zoeken naar overeenkomsten.

In de county’s die vijf of meer mensen ter dood veroordeelden in deze periode, constateerden de auteurs van het rapport dat er sprake was van hardnekkige raciale vooroordelen, incompetente advocaten en “overijverige” aanklagers. De onderzoekers ontdekten ook dat bij meer dan de helft van de gedaagden die ter dood veroordeeld werden, sprake was van een significante mentale stoornis, zoals een extreem laag IQ of een ernstige geestesziekte. Drieënzeventig procent van de verdachten was gekleurd en 46 procent was zwart.

“Het is niet toevallig dat in veel van deze county’s nog steeds problemen bestaan op het gebied van raciale rechtvaardigheid en gelijkheid, en dat juist op deze plaatsen wordt vastgehouden aan de doodstraf”, zegt Smith. In Jefferson County in Alabama ligt de stad Birmingham, de plaats die het toneel was van enkele van de meest invloedrijke protesten van de burgerrechtenbeweging. Florida, de staat waar vier county’s liggen op de lijst van de onderzoekers, is de staat met het op twee na grootste aantal haatgroepen in het land, volgens het Southern Poverty Law Center, inclusief een actieve Ku Klux Klan en zwarte separatistische groepen.

Smith wijst erop dat gekleurde mensen routinematig uitgesloten worden van jury’s in deze jurisdicties, “wat verhindert dat gemeenschappen die het meest te maken hebben met geweld, inspraak hebben in bestuurszaken die hen aangaan.” Het ontbreken van zwarte juryleden in jury’s die zich moeten uitspreken over zwarte gedaagden, is een nationaal probleem en draagt direct bij tot raciale ongelijkheid bij de doodvonnissen waarover in het rapport gesproken wordt.

De staten Alabama en Florida onderscheiden zich ook op een andere manier op het gebied van jury’s: het zijn de enige twee staten in het land die een niet-unanieme jury-uitspraak accepteren bij criminele zaken. Vijf van de zestien county’s die het Fair Punishment Project bestudeerden, liggen in deze twee staten. Van de 71 zaken die in deze county’s bestudeerd werden, was in 89 procent van de gevallen sprake van een niet-unanieme veroordeling.

Tot augustus 2016 stond ook de staat Delaware niet-unanieme veroordelingen toe in doodstrafzaken. Op 2 augustus oordeelde het Hooggerechtshof an de staat echter dat dergelijke vonnissen ongrondwettelijk zijn.

“Een van de belangrijkste redenen waarom je zoveel doodvonnissen ziet in deze county’s, is omdat er geen unaniem oordeel van een dwarsdoorsnede van de bevolking nodig is”, zegt Smith. “Jury’s bespreken een zaak soms in minder dan een uur, omdat unanimiteit niet nodig is om te beslissen of iemand mag leven of moet sterven.”

Van de onderzochte staten, staat Florida aan de leiding . De county’s Duval, Miami-Dade, Hillsborough en Pinellas voeren de lijst aan. Sinds de staat in de jaren 1970 executies hervatte, werden 92 mensen gedood. Zesentwintig terd ood veroordeelden werden na lange beroepsprocedures vrijgesproken, meldt Mark Elliott, directeur van Floridians for Alternatives to the Death Penalty. “Niemand weet hoeveel onschuldige mensen op death row zitten of, God verhoede, al geëxecuteerd zijn”, zegt hij in een verklaring.

Bron:  A Handful of Counties Are Keeping the Death Penalty Alive