Rijke landen gebruiken de verspreiding van minderwaardige geneesmiddelen in arme landen als excuus om striktere intellectuele eigendomsrechten door te drukken. Dat betekent meer winst voor de farmaceutische industrie en minder toegang tot de nodige medicijnen voor arme mensen.

Het Oxfam-rapport Eye on the Ball benadrukt dat een betere reglementering van geneesmiddelen in arme landen, veel meer dan het afdwingen van intellectuele eigendomsrechten, de beste manier is om te zorgen dat geneesmiddelen veilig, kwalitatief en effectief zijn.

Tot 44% van malaria geneesmiddelen zijn minderwaardig

Meer dan twee miljard mensen hebben geen regelmatige toegang tot betaalbare en kwaliteitsvolle geneesmiddelen. Waarom niet? Volgens schattingen van de Wereldgezondheidsorganisatie beschikken 30% van de landen wereldwijd niet over een competente, reglementerende geneesmiddelendienst, zoals het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten in België.

Er bestaan geen sluitende statistieken over de verspreiding van minderwaardige en vervalste geneesmiddelen in ontwikkelingslanden. Maar toch tonen studies aan dat in sommige landen tot 44% van bepaalde medicijnen, zoals anti-malaria geneesmiddelen, benedenmaats zijn.

“In arme landen zijn vervalste geneesmiddelen of geneesmiddelen van slechte kwaliteit wijdverspreid. Deze kunnen niet alleen de gezondheid ernstige schade toebrengen, ze hebben soms zelfs de dood tot gevolg”, aldus Katrien Vervoort, beleidsmedewerkster sociale basisvoorzieningen bij Oxfam-Solidariteit.

Focus op een betere regulering, niet op namaak

Terwijl rijke landen zich bezorgd tonen over deze reële bedreiging voor de volksgezondheid, stellen zij acties voor die amper iets aan het probleem zullen doen. Zij geven dus voorrang aan hun commerciële belangen, ten koste van de volksgezondheid in arme landen.

Katrien Vervoort stelt: “De Europese Unie en de Verenigde Staten blijven zich haast uitsluitend toeleggen op de strijd tegen namaak, met name tegen geneesmiddelen die een criminele inbreuk vormen op het merkenrecht. Dit kleine onderdeel van het veel bredere probleem met minderwaardige en vervalste medicijnen, is toch een enorme zorg voor hun multinationale bedrijven.”

“De EU en de VS profiteren van dit reële probleem in de ontwikkelingslanden om voor de invoering van nieuwe intellectuele eigendomsregels te pleiten. Dat zal de winsten van de grote farmabedrijven zeker ten goede komen, ten koste van betaalbare geneesmiddelen voor de armen. Want acties tegen namaak bemoeilijken de productie van en de handel in goedkope generische medicijnen.”

Oxfam vraagt de rijke landen hun focus op de bescherming van intellectuele eigendom los te laten. In de plaats moeten zij de nodige financiële en technische steun verlenen aan arme landen zodat deze hun regulering van medicijnen kunnen verbeteren.

ACTA en IMPACT: twee schadelijke initiatieven

Het Oxfam-rapport Eye on the Ball verwijst eveneens naar enkele schadelijke initiatieven, zoals het Anti-Namaak Handelsakkoord (ACTA), de druk vanuit de industrie om de wetgeving over intellectuele eigendom in Kenia, Oeganda en Thailand aan te passen, en de lopende onderhandelingen over nieuwe maatregelen tegen namaak binnen de Wereldgezondheidsorganisatie via het zogenaamde IMPACT-initiatief.

Katrien Vervoort stelt: “Terwijl arme landen grote inspanningen leveren opdat hun bevolking toegang zou hebben tot goede en betaalbare geneesmiddelen, is het ronduit schandalig dat rijke landen en farmaceutische bedrijven ‘oplossingen’ opdringen die meer kwaad dan goed doen voor de patiënten en de volksgezondheid.”

“Het is cruciaal dat arme landen de druk van rijke landen negeren en zich concentreren op oplossingen die de kwaliteit en toegankelijkheid van geneesmiddelen veiligstellen. Terwijl ze zich blijven verzetten tegen pogingen om nieuwe intellectuele eigendomsrechten in te voeren, moeten ze ook zien te investeren én investeringen aantrekken voor de creatie van een competente overheidsdienst voor de regulering van geneesmiddelen.”

Meer weten:
– Rapport Eye on the Ball
– Informatieve nota over ACTA
–

EXTRA INFO:
– Substandaard geneesmiddelen zijn geneesmiddelen die niet aan de criteria of wetenschappelijke specificaties voldoen zoals gedefinieerd door de Wereldgezondheidsorganisatie. Zij kunnen zowel het verkeerde ingrediënt als een verkeerde dosering van een ingrediënt bevatten, of ze kunnen beschadiging opgelopen hebben tijdens de toelevering naar de verkooppunten, waardoor ze ondoeltreffend of zelfs gevaarlijk zijn.

– Vervalste geneesmiddelen zijn geneesmiddelen waarvan de identiteit, de herkomst of de voorgeschiedenis verkeerd voorgesteld worden. Deze producten kunnen vervalst zijn wat de samenstelling of de ingrediënten betreft. Of ze kunnen een verkeerd label hebben, wat betekent dat de informatie over het product inaccuraat is.

– Namaakgeneesmiddelen zijn producten die inbreuk plegen op het merkenrecht. Slechts een klein deel van de minderwaardige en vervalste geneesmiddelen in ontwikkelingslanden is namaak. Nieuwe maatregelen tegen namaak zullen dus maar weinig uithalen tegen het veel bredere gezondheidsprobleem met minderwaardige problemen.