Slavoj Žižek spreekt tot #occupywallstreet

Slavoj Žižeks #occupywallstreet Q&A

dinsdag 18 oktober 2011 17:02
Spread the love

Q: Hebt u enige suggestie hoe deze beweging verder kan evolueren na dit?

A: Dit is zulk een moeilijke vraag dat ik me wil beroepen op het Vijfde Amendement. Ik weiger te antwoorden omdat het antwoord me zou kunnen incrimineren. Het enige wat ik zeg, is – en het spijt me als dit enkele van jullie pijn zal doen – dat deze droom van een lokale, participatieve democratie niet het universele antwoord is. Kijk naar de ecologische problemen. Het is duidelijk dat er onvoorstelbare beslissingen op grote schaal zullen moeten worden genomen.

Waarschijnlijk moeten er miljoenen mensen worden verplaatst. Er komen nieuwe woestijnen op in Afrika op dit moment. Somalië, Ethiopië, enzovoort. Hoe zullen we dit bewerkstelligen? Ik denk dat het grote probleem momenteel is: hoe beslissingen op grote schaal implementeren zonder in de val te lopen van sterke staatsmacht. Het kan worden gedaan, maar wij, de linkerzijde, moeten ook enkele taboes laten vallen.

Discipline, knoeste arbeid, het uitvoeren van opdrachten betreffende dingen waarover we het eens zijn, kunnen positief zijn en belangrijk. Dit is niet louter een carnaval. Het moeilijke is het werk achteraf te doen.

Sta niet toe dat de vijand je agenda bepaalt. Dat wanneer zij zeggen “offers, werk” wij gewoon zouden zeggen “neen: vrijheid, plezier”. We moeten de vijands eigen gereedschap gebruiken. Denk aan familiewaarden. Vele linksliberalen reageren op hen die familiewaarden verdedigen met de kritiek op de familie als een conservatief instituut enz.

Maar moeten we niet zeggen: “De neoliberale economie heeft meer gedaan om familiewaarden te vernietigen dan alle mensen uit alternatieve culturen samen?”

Dus nogmaals, het is hetzelfde omtrent privé-eigendom. We moeten aan de mensen duidelijk maken dat we geen goed functionerend systeem hebben – hetwelk wij om een of andere irrationele reden trachten te vernietigen. Het systeem vernietigt zichzelf. Dus we zijn niet tegen democratie. We observeren hoe de democratie in haar huidige politieke vorm zichzelf gradueel ondermijnt.

En dat is een zeer moeilijke taak, maar er is hoop. Jullie hier zijn de hoop. Omdat, weet je, Herbert Marcuse, de oude linkse rot, zei iets zeer moois: “Vrijheid is een voorwaarde voor bevrijding.” Dat wil zeggen, om betrokken te zijn in de strijd voor vrijheid moet je je eerst ontdoen van de ketenen van de heersende ideologie.

Zag je de goede, marxistische Hollywood film, John Carpenters “They live“? Een man vindt een vreemde zonnebril. Hij zet hem op en ziet van alles de ware boodschap. Bijvoorbeeld, je hebt een reclame voor een vakantie op Hawaï. Je zet de zonnebril op en je leest: “wees dom, geniet, denk niet na.”

Dus telkens je wat leest in de officiële media, beeld jezelf dan in dat je deze zonnebril opzet.

Ik herinner me hoe ik recent een reclame zag om de verhongerende kinderen in Afrika te helpen. Het las: “Voor de prijs van enkele cappuccino’s kan je dit kinds leven redden.” Laten we die zonnebril opzetten. Wat je dan leest, is: “Voor de prijs van een paar cappuccino’s staan we je niet enkel toe om jezelf niet langer nog schuldig te voelen, maar je zelfs te voelen alsof je daadwerkelijk wat doet in de strijd tegen armoede zonder dat je zelf wat hoeft te doen.”

We moeten van deze pseudo-activiteiten af. Bijvoorbeeld, biologische voeding. Het is goed om het te kopen. Ik koop het. Maar vergeet niet wat het gevaar is. Is het niet zo dat velen van ons het kopen omdat het onszelf goed doet voelen? “Kijk ik doe wat om Moeder Aarde te helpen. Ik maak deel uit van een prachtig project van de mensheid.” Weet je, het is een makkelijke uitweg.

Liefdadigheid is voor mij niet het antwoord. Weet je, ik noemde Soros ooit, George Soros, die ik waardeer – als persoon is hij niet slecht – ik noemde hem een chocolade laxeermiddel. Je weet wel, je kunt laxeermiddelen kopen in de vorm van een reep chocolade. Maar meestal wordt chocolade geassocieerd met constipatie. Dus, eerst nemen ze miljarden van je af, en vervolgens geven ze je de helft terug, en zij zijn de grootste filantropen.

Uiteraard moeten we dit soort geld aannemen, maar waar we voor zouden moeten vechten is een maatschappij waar dergelijke liefdadigheid niet nodig is.

Ik weet dat ik je vraag niet beantwoord heb, misschien heb je volgende keer meer geluk.

Q: Amerikanen zijn sinds lang verdeeld door het tweepartijensysteem dat ons tegen elkaar uitspeelt over emotionele zaken zoals holebirechten, abortus. Dit is een verdeel-en-heersstrategie. Als we onze verschillen niet laten varen, blijven we met onze hoofden tegen elkaar aanlopen terwijl het corporatisme en het militair-industrieel complex onze democratie uitholt. Amerikanen moeten zich verenigen.

A: Ik ben het eens met wat deze dame zegt, maar ik verkies het op een strijdbaardere manier te verwoorden. De scheidingen die de dame opsomt – ik ben het met haar eens – zijn valse scheidingen. Deze valse scheidingen zijn er om te verbergen wat de echte kloven zijn en wie de echte vijanden zijn. We moeten nog meer […?] Dus laten we allemaal samenkomen, om de echte vijand te bestrijden.

Wanneer ik een land bezoek, ben ik niet geïnteresseerd in de cultuur. Dat is iets voor UNESCO en officiële vertegenwoordigers. Ik ben geïnteresseerd in hun strijd. Solidariteit is niet: “Oh, mijn god, we maken allemaal deel uit van dezelfde grote mensheid.” Solidariteit betekent dat we deel uitmaken van dezelfde strijd.

[Onderbreking voor een test van de ‘volksmicrofoon’: twee golven van echo’s worden gebruikt om het gezegde te versterken.]

Weet je, als ik de CIA zou zijn, zou ik iemand als jullie corrumperen om het [gezegde] te veranderen en het telkens [bij elke echo] op een iets andere manier te censureren.

Q: Ik had graag uw mening gehoord over een nieuwe vorm van regering die steunt op de structuur van Anonymous?

A: Laat me je iets verschrikkelijks vertellen. We doen alsof we zonder leider zijn. Maar als je goed kijkt, zie je dikwijls een zeer sterke hiërarchische structuur, en dat we zelfs niet willen toegeven dat het een hiërarchie is. Dus wat we nodig hebben, denk ik, is een nieuwe vorm van leider die op een manier toegeeft dat hij geen leider is.

Marx zei ooit iets prachtigs, hoewel foutief, over Abraham Lincoln. Marx zei: “Wat Amerika groot maakt, is dat in de Verenigde Staten zelfs een totaal doorsnee persoon als Lincoln een leider kan worden.” Dus zelfs een doorsnee persoon als Lincoln is in staat om grote historische daden te stellen. Misschien is dat de orde die we willen. De leider is niet anoniem, maar je hebt geen genie nodig om je leider te zijn. Iedereen kan het zijn.

En geloof het of niet, het kan worden verwezenlijkt. Experts zouden dit moeten weten, maar hen zou je nooit de macht mogen geven. De macht zou precies moeten gegeven worden aan de doorsnee mens. Als we dit principe verlaten, verlaten we de democratie.

Q: Ik heb veel fantastische gesprekken gevoerd tijdens dit gebeuren. Ik beschouw mezelf niet als radicaal. Ik geloof dat ik een bevoorrecht leven leid en een goede opleiding geniet. Mijn vraag raakt wat we al bediscussieerden. Hoe houden we deze gespreken thuis met betrekking tot antikapitalisme, marxisme, communisme en socialisme terwijl we steun willen verwerven van mensen die onze ideeën en overtuigingen delen, zonder hen meteen angst aan te jagen en af te schrikken? Hoe houden we deze conversatie? Met welke woorden?

A: We leven in droeve tijden voor hen die aan de macht zijn. Waar mensen niet langer bang zijn voor het communisme als een vijand. Maar ze worden in toenemende mate bang van wat er hier gebeurt. Wij maken de mensen niet bang.

Zijn er geen tekenen dat de mensen bang zijn? Dus, de keuze is vandaag niet: zijn mensen bang of niet? Ze zijn bang. Het probleem is: wie zal voor hen bepalen wat de betekenis van deze angst is?

[Onderbreking voor microfoontest.]

Ik heb wat met deze echo. Het functioneert een beetje als – herinner je je het schandaal met Janet Jackson enkele jaren terug? Haar borst werd een seconde vertoond en vervolgens nam jullie vrije televisie de Stalinistische procedure over van in alle live-uitzendingen anderhalve seconde vertraging. Soms heb ik het gevoel dat deze herhaling met echo’s op dezelfde wijze functioneert.

Q: Als iemand die veel verantwoordelijkheid op zich neemt, heb ik veel inspirerende toespraken gehoord, die van u is er daar een van. Wat ik zoek is een richtsnoer voor een constructieve strategie voor de beweging. En ik weet niet waar ik me daarvoor moet wenden. Ik weet niet hoe ik mensen, die gewend zijn om te functioneren in een systeem waar ze dikwijls verteld worden wat te doen, een bocht van 180 graden kan doen maken en verantwoordelijkheid laten opnemen om een revolutie te laten plaatsvinden. Dus mijn vraag is, waar zijn de strategen?

A: Ik denk dat dit een cruciale vraag is. Het enige dat ik je kan vertellen is dat wanneer je ze wilt overtuigen, je het op een immanente manier moet doen. Je moet hen tonen dat door wat ze doen, ze reeds hun eigen waarden ondermijnen. Zelfs hoe ze, naïef, op lange termijn tegen hun eigen belangen werken.

Laat me je een voorbeeld geven. Twee jaar geleden, tijdens de eerste golf van Tea Parties, was ik hier in de Verenigde Staten in een hotel en keek naar de televisie, zappend tussen twee kanalen. PBS toonde een documentaire over Pete Seeger. En op Fox TV was er natuurlijk een verslag van een Tea Party in Texas, waar er een rechtse folkzanger was die een lied zong tegen Washington enz.

Wanneer ik de twee zangers vergeleek, verraste het me hoe op een abstract niveau het gelijkaardig was wat ze zongen. Omdat de man op de Tea Party in Texas ook aan het klagen was hoe de rijken in Wall Street en Washington de arme, werkende klasse uitbuiten.

Dit, denk ik, is de grootste ideologische triomf van hen die aan de macht zijn. Zij praktiseren een valse klassenstrijd. Vandaag is in de Verenigde Staten de manier om de belangen van de rijken te beschermen het klagen over hoe de staat de arme, werkende klasse uitbuit.

De tragedie is dus dat de meeste van de Tea Party-mensen aan onze kant zouden moeten staan. Dat is waar we aan moeten werken. Ze mogen dan dom zijn, maar kijk niet naar ze als de vijand.

Er is me net verteld dat we de sessie beëindigen.

Bronnen: Impose Magazine, YouTube.

Lees ook: Slavoj Žižek spreekt tot #occupywallstreet (DWM, 18/10/2011)

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!