Filmrecensie -

‘She Said’ van Maria Schrader: De onderzoeksjournalist als #MeToo thrillerheld

Net als ‘Spotlight’ en ‘The Post’ sluit ‘She Said’ aan bij de Hollywoodtraditie van journalistenfilms die op spannende wijze morele, historische verhalen vertellen. Maria Schrader tekent voor een efficiënte adaptatie van de bestseller uit 2019 waarin New York Times journalisten Jodi Kantor en Megan Twohey hun onderzoek naar het wangedrag van de machtige producent Harvey Weinstein reconstrueren. Resultaat is een drama waarin empathie en emoties primeren op sensatie.

maandag 21 november 2022 16:51
Spread the love

 

Time to write” zegt eindredacteur Dean Baquet (Andre Braugher) in She Said wanneer The New York Times journalisten Megan Twohey (Carey Mulligan) en Jodi Kantor (Zoe Kazan) in 2017 volgens hem voldoende getuigenissen en bewijsmateriaal verzameld hebben om een stuk te schrijven over het machtsmisbruik en het seksueel overschrijdend gedrag van Hollywood filmproducent Harvey Weinstein (die met Miramax o.m. Pulp Fiction, Scream, Shakespeare in Love, The Lord of the Rings, Gangs of New York, Chicago, Kill Bill, Fahrenheit 9/11 en Django Unchained produceerde).

She Said van Maria Schrader

Actie!

Deans startsein zorgt voor een serieuze adrenaline opstoot bij de twee onderzoeksjournalisten die zich vastgebeten hadden in wat door de heersende cultuur van zwijgen een hopeloze strijd leek. Die opwinding, gekoppeld aan een goed gevoel dat tegelijk ook een ode aan de Amerikaanse democratie is, maakt journalistenfilms-made-in-Hollywood traditioneel spannend en meeslepend. Referentiewerk bij uitstek is de wonderlijke jaren zeventig film All the President’s Men (1976) waar Alan J. Pakula via de Watergate-onthullingen van Washington Post journalisten Woodward en Bernstein een somber tijdsbeeld schetst.

Dat is verre van de enige Hollywoodfilm waarin de figuur van de (onderzoeks)journalist zorgt voor zowel de ontluistering als de bevestiging van de Amerikaanse Droom. De vierde macht en de nobele pitbull reporter staan centraal in films als pakweg Deadline USA (1952, Richard Brooks), The China Syndrome (1979, James Bridges), Absence of Malice (1981, Sydney Pollack), The Insider (1999, Michael Mann), Good Night, and Good Luck (2005, George Clooney), Zodiac (David Fincher), Frost/Nixon (2008, Ron Howard), The Company You Keep (2012, Robert Redford), Spotlight (2015, Tom McCarthy), The Post (2017, Steven Spielberg) en Bombshell (2019, Jay Roach).

All the President’s Men – Alan J. Pakula

#MeToo

Een valkuil voor She Said bij de adaptatie van het boek Zij zei was de verleiding om te vereenvoudig en enkel te focussen op de Weinstein affaire. Waardoor tegelijk de #MeToo beweging, die de Amerikaanse activiste Tarana Burke al in 2006 hielp op gang brengen, herleid wordt tot de stroomversnelling waar de publicatie van de onthullingen in 2017  voor zorgde. Regisseur Maria Schrader en scenarist Rebecca Lenkiewicz kijken nadrukkelijk verder dan de figuur van Harvey Weinstein en het onderzoek van Jodi Kantor en Megan Twohey om net als Kitty Green in The Assistant (2020) giftige werkomgevingen én de cultuur van  (schuldig) zwijgen te belichten.

She Said volgt de chronologie van het onderzoek. Van Rose McGowans verkrachtingsbeschuldiging over het bijeen puzzelen van getuigenissen m.b.t. geheimhoudingsovereenkomsten tot officiële ‘on the record’ getuigenissen die de publicatie van de New York Times artikelen mogelijk maakte. Ondanks ultieme intimidatiepogingen van Weinstein (wanneer hij met zijn advocaat de redactielokalen binnenwandelt). De makers werken met documentair realisme (werkomgeving, werkwijze) en voeren sleutelfiguren (Gwyneth Paltrow, Ashley Judd die zichzelf speelt) op maar gebruiken hun medium ook om emotioneel realisme te bereiken. De emoties van de slachtoffers primeren op het spectaculaire aspect van het onderzoek van de  journalisten (die worstelen met hun privéleven en pas na een tijd een hecht duo worden).

She Said van Maria Schrader

Weinstein geweerd

Die focus op het slachtoffer is niet evident in een genre dat heroïek bevat (de journalist als strijder tegen onrecht en voor de waarheid) en de aandacht van het onderwerp naar de thrillerheld dreigt te verleggen. She Said is wel degelijk een spannende thriller – met gevaar én ‘race tegen de klok’ elementen – maar door enkele radicale keuzes beletten de makers dat het een heldendicht of monsterfilm wordt. Een eerste keuze is Harvey Weinstein quasi buiten beeld te houden. We zien enkel zijn rug en horen sporadisch zijn stem aan de telefoon. Maar hij krijgt geen tribune, geen schurk of antiheld rol, en niet de kans de beeldvorming te sturen. Wat we zien is de impact van zijn gedrag op mensen.

Een tweede keuze was te verruimen en zowel naar meer situaties en naar het verleden te gaan. She Said sluit met de druk op de ‘publish’ knop maar opent in Ierland anno 1992 wanneer de jonge Laura Madden door toeval op een set en in de filmindustrie belandt. Even later zien we haar met betraand gezicht en verschrikt over straat lopen. Een desillusie en een trauma rijker. Ook andere flashbacks naar jongere versies van betrokkenen maken duidelijk wat de gevolgen voor de slachtoffers zijn. Tonen hoe ze getekend zijn door wat hen overkwam is overtuigender dan misbruik situaties ensceneren wordt hier bewezen. De getuigenissen van voormalige medewerkers als Rowena Chiu en Zelda Perkins maken indruk. Niet omwille van de sensationele onthullingen maar omwille van de gevoelens van schaamte, afkeer en angst die opborrelen.

She Said van Maria Schrader

Zwijgen is de regel

Wat She Said ook sterk maakt is de aandacht voor het collectieve geheugen die ontstaat door de getuigenissen en de onthullingen die Kantor en Twohey publiceren in de New York Times. Gevoelens van erkenning, herkenning en solidariteit zijn belangrijk voor slachtoffers maar ook voor een samenleving die wil afrekenen met grensoverschrijdend gedrag, machtsmisbruik en een toxische cultuur. Een maatschappij die empathie wil doen primeren op het genadeloze narcistische en individualistische liberalisme dat de grenzen van Weinsteins productiemaatschappij Miramax en de filmindustrie overstijgt.

Cruciaal daarbij is dat de cultuur van het zwijgen wordt gefileerd. She Said gaat over het zwijgen van slachtoffers maar vooral ook van Hollywood (de misdragingen van Weinstein waren een publiek geheim), van een juridisch systeem dat zwijgen afkoopt en van media die er voor terugschrikken om het zwijgen te doorbreken. “Het is lastig om vrouwen te vragen om te  praten” zucht Megan Twohey op een bepaald moment. Dat heeft veel te maken met de terreur van daders en de angst van slachtoffers maar ook met de verdedigingsmechanismen die vrouwen inschakelen. In moeten schakelen omdat het toxisch gedrag als normaal wordt beschouwd.

Jodi Kantor & Megan Twohey

“I will go on the record”

She Said is een film van dit tijdsgewricht. Visueel, qua toon en ritme. De noir sfeer en seventies rauwheid van All the President’s Men, een paranoïde puzzelfilm waar journalisten in duistere ondergrondse parkings breinbrekers krijgen aangereikt, ontbreekt en maakt plaats voor een wat springerige stijl en een zeker fetisjisme van technologie en beeldcultuur. Maar de motor van deze journalistenfilm is woede. De verbetenheid van Twohey en Kantor wordt gevoed door de pijn die ze voelen en de woede die ze delen. Niet toevallig baadt de cruciale cliché scène – Zelda Perkins die essentiële documenten overhandigd aan Jodi Kantor – in het licht maar zien we de woede onder het beheerste optreden van de ‘informant’. Door die tastbare intensiteit voelen we dat er wonden zijn geslagen. Dat stilzwijgen en inactiviteit deze kwetsuren ondraaglijk maakten. Dat er littekens blijven. Dat we moeten blijven luisteren naar vrouwen die niet langer zwijgen.

Zij zei, het boek.

 

 

SHE SAID van Maria Schrader. USA, 2022, 129′. Met Carey Mulligan, Zoe Kazan, Patricia Clarkson, Andre Braugher, Samantha Morton, Angela Yeoh, Jennifer Ehle, Ashley Judd. Scenario Rebecca Lenkiewicz naar Jodi Kantor en Megan Twohey. Muziek Nicolas Britell. Fotografie Natasha Braier. Montage Hansjörg Weißbrich. Distributie Universal. Release woensdag 23 november 2022.

She Said, de film.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!