Het thema van de culturele vooroordelen loopt als een rode draad door Laroui’s literaire oeuvre. In De kleine bedrieger legt hij de inburgeringsproblemen bloot van een Marokkaans jongetje, dat in de jaren zestig met een beurs aan de Franse school in Casablanca belandt.
Zoals in zijn vorige boek Poldermarokkanen is Laroui ook hier gefascineerd door taal. In Poldermarokkanen was dat de eigen mengtaal van de jonge allochtonen, in De kleine bedrieger is dat het Franse taalgebruik. Laroui toont aan dat een vertaling van een begrip niet alles dekt voor een jongetje dat opgroeide in een dorpje in het Atlasgebergte. Begrippen zijn immers cultureel gebonden.
Deze dimensie dreigt in de vertaalde ‘aanpassing’ of de culturele overzetting verloren te gaan. Dit geldt niet alleen voor taal, maar ook voor kunst.
De roman is op zijn sterkst in de passage hoe de jonge Mehdi een schilderij van Van Gogh ervaart en vanuit zijn eigen cultuur betekenis geeft. Tussen dergelijke anekdotes van het Franse leerproces van de jongen door, ontleedt Laroui ook hoe taal sociaal gebruikt wordt.
Mehdi’s klasgenoten komen immers uit betere sociale milieus. In dit ‘coming of age’-verhaal van een Marokkaanse jongen verweeft de auteur met mild sarcasme de paternalistische uitdrukkingen van de Franse lesgevers en hun culturele racisme tegenover de Arabische cultuur die als ‘primitief’ wordt ervaren.
Persoonlijk vond ik Laroui’s vorige verhalenbundel Poldermarokkanen sterker door zijn sociologische ontleding van de zoektocht van allochtonen naar een eigen identiteit. Laroui verkende hierin niet alleen de taalkundige aspecten van de mengtaal, maar peilde ook naar de invloed van allochtonen op de westerse mode en naar hun verschillende sociologische uitingen van eergevoel.
In De kleine bedrieger – een jaar bij de Fransen opteerde hij voor een eerder mild ontluikingsverhaal. Eigenlijk is deze roman het verhaal van de ontdekking van zijn persoonlijke liefde voor de Franse literatuur. In De kleine bedrieger leer je minder de migrant, maar veeleer de culturele wortels van de docent Laroui kennen.
Het boek is verkrijgbaar in onze shop
Originele titel: Une année chez les Français.
Nederlandse vertaling door Frans van Woerden.
Een uitgave van De Geus, 252 p.
