“Mijn vader is gestorven in de oorlog tussen Marokko en het Polisariofront in 1991 toen mijn moeder zwanger was van mij. Ik ben geboren in Al-Ajoen, heb er tien jaar gewoond en ben dan naar Rabat verhuisd met mijn moeder. Sindsdien ben ik al het contact met mijn familie verloren”, zegt Mohamed Al Biraoui.

Bovendien heeft hij een stiefbroer en stiefzus die hij nog nooit heeft gezien. Ze wonen in het vluchtelingenkamp van Tindouf in Algerije.

Machtsvacuüm

Om Al Biraoui zijn verhaal volledig te begrijpen, gaan we terug naar 1975. De Westelijke Sahara was tot dan toe een Spaanse kolonie. De Spaanse overheid trok zich dat jaar terug zonder te regelen wat er daarna met het gebied zou gebeuren.

Er ontstond een machtsvacuüm waar de toenmalige Marokkaanse koning Hassan II maar al te graag op inspeelde. Hij organiseerde een geweldloze operatie, de Groene Mars, waarbij meer dan honderdduizend mensen het gebied binnentrokken. Voor Hassan II was hiermee de kous af: de Westelijke Sahara behoorde voortaan toe aan Marokko.

Maar dat was zonder de oorspronkelijke bewoners gerekend. De Sahrawi’s probeerden al twee jaar hun onafhankelijkheid te claimen. Ze richtten daarbij een volksfront op, het Polisario, dat de steun kreeg van buurland Algerije.

Algerije besefte dat als de Westelijke Sahara onder Marokkaans bestuur zou komen te staan, het rivaliserende buurland alleen maar invloedrijker zou worden en enorm grote economische troeven in handen zou krijgen. Er zitten gigantische hoeveelheden fosfaat en waterreserves in de grond. De 1.500 km-lange Atlantische kustlijn biedt gunstige troeven vanwege haar visrijke wateren.

Schreeuw

De oorlog tussen Marokko en het Polisariofront, dat laatste actief bijgestaan door Algerije en Libië, heeft al verschillende doden en gewonden geëist. Officieel was er een staakt-het-vuren in 1991, maar af en toe zijn er nog altijd incidenten. Het zo lang beloofde referendum onder toezicht van de VN blijft echter uit.

Al Biraoui: “Waarom moet het zo lang duren? Al sinds 1975 is er geen oplossing. De Westelijke Sahara wordt constant achteruit geschoven op de internationale agenda omdat er dringender problemen zijn. De media berichten er niet over omdat het politiek gevoelig ligt. Heel veel mensen weten er gewoon niets over.”

“Ik ben maar een klein voorbeeld. Er zijn ergere verhalen te vinden. Vandaag wil ik eens mijn verhaal vertellen. Ik wil niet over het politieke aspect praten, dan begeef je je als Marokkaan op erg glad ijs. Ik ga niet zeggen dat ik achter Marokko sta, of achter het Polisario. Ik heb een humanitair doel voor ogen. Waar ik om geef zijn mijn mensen. Op een dag wil mijn mensen kunnen zien leven in één land. Het maakt niet uit welk.”

Op een gewone wereldkaart zie je duidelijk waar de Westelijke Sahara ligt, met een stippellijn afgescheiden van Marokko. Als de Marokkaanse grenswachters zo’n kaart vinden, wordt ze in beslag genomen. Je mag op geen enkele manier aangeven dat het gebied niet bij Marokko hoort.

Mensen die erin slagen het gebied te verlaten, worden ‘separatisten’ genoemd. Het is niet slim om in het openbaar te zeggen dat je afkeurt welk beleid Marokko er voert. De Westelijke Sahara is in Marokko een nationale kwestie. Dit gebied opgeven, zou immers een gigantisch gezichtsverlies betekenen. Hassan II heeft destijds het gebied ‘teruggebracht’ en werd daarvoor ‘hereniger van het vaderland’ genoemd. Ook de huidige koning Mohamed VI kan dit gebied niet laten verloren gaan voor Marokko.

Al-Qaeda

Ondanks kleine positieve ontwikkelingen blijft de situatie uitzichtloos voor de meeste inwoners. Ondertussen gaat Marokko ook door met het bouwen van nederzettingen om zo zijn aanspraak op het gebied beter te kunnen claimen. Al vele jaren zitten mensen in vluchtelingenkampen in Tindouf, aan de Algerijnse kant van de grens.

Daar waren ze veilig, dus vluchtten ze er naartoe. In de kampen maakt het Polisario de dienst uit. Het is niet bepaald een erg democratisch geleide organisatie. Het Polisario wordt soms ook wel genoemd als partner van Al-Qaeda in de Islamitische Maghreb (AQMI).

In het kamp van Tindouf verblijft Al Biraoui’s familie langs vaders kant al jaren. In extreme weersomstandigheden, met slechte levensvoorzieningen en amper in contact met de buitenwereld. Zijn grootvader is niet lang geleden overleden.

Al Biraoui: “Ik wil mijn familie in mijn leven hebben. De enige reden dat ik ze niet kan gaan bezoeken, is door het conflict. Op een dag kwam er een vrouw terug van het kamp en ze vertelde mijn moeder dat mijn grootmoeder had gevraagd ons nog een keer te zien voor ze stierf.”

Wat het diepst zit bij Al Biraoui is het feit dat hij zijn vader nooit heeft gekend. Hij heeft niet eens een foto van hem. “Ik gebruik mijn creativiteit om proberen voor te stellen hoe hij eruit zag. Mijn ogen lijken heel hard op die van mijn moeder, maar ik denk dat ik mijn vaders haar heb.”

Geen oplossing

Tot hij sterft, zal Al Biraoui mensen blijven vragen om zijn verhaal te doen. Hij wil vooral jonge mensen aanzetten om dit probleem te zien, want weinigen zijn ervan op de hoogte.

“In Marokko wordt er wel over gepraat natuurlijk, maar altijd over één kant van de situatie. Volgens de Marokkanen is er natuurlijk een oplossing. Maar er is ook een oplossing aan de andere kant mogelijk. Maar geen oplossing voor iedereen.”

Voor het eerst laat Al Biraoui zijn schreeuw horen in de media. “Please, kun jij mij helpen? Kun je deze boodschap verspreiden? Wij willen gewoon in één land kunnen wonen, liefst zo snel mogelijk.”

Dit interview is gemaakt in het kader van het journalistieke trainingsprogramma Beyond Your World en Thomas More Mechelen – opleiding Journalistiek. Beyond Your World wordt financieel mede mogelijk gemaakt door de Europese Commissie.