Een nieuw schooljaar, nieuwe regels. In Antwerpen moet 10% van de  kinderen die de nieuwe taalproef hebben afgelegd,  de 3^de kleuterklas overdoen omdat ze niet geslaagd zijn. Sinds dit schooljaar is een nieuwe regel in voege waarbij kinderen pas naar het 1^ste leerjaar mogen als ze voldoende aanwezig waren in de 3^de kleuterklas (minstens 220 halve dagen) of als ze slagen voor een taalproef die moet aantonen dat ze het Nederlands voldoende machtig zijn. Dat wil zeggen dat 90% van de Antwerpse kleuters die niet voldoende aanwezig waren in de kleuterklas toch slaagt voor de taalproef. Goede resultaten dus. Maar hoe komt het dan dat vandaag 1 op 2 van de anderstalige jongeren of jongeren met een vreemde nationaliteit geen getuigschrift haalt in het middelbaar onderwijs? Gek toch?

 Het doel van deze nieuwe toelatingsvoorwaarde voor het eerste leerjaar is zeer nobel: ze moet ouders aanzetten om hun kinderen zo vroeg en regelmatig mogelijk naar de kleuterklas te sturen. Vooral de kleuters uit maatschappelijk kwetsbare gezinnen en kleuters die thuis een andere taal spreken dan het Nederlands, hebben baat bij een vroege schoolstart. Het laat hen toe om voldoende Nederlands te kennen en de juiste schoolvaardigheden onder te knie te hebben om een vlotte start te nemen in het eerste leerjaar. Iedereen is het er over eens dat  schooltaalvaardigheid een belangrijke sleutel is voor verder schoolsucces. Bovendien ontwikkel je op school van jongs af aan je talenten.

Alleen luidt de vraag hier: heiligt het doel wel de middelen? Deze nieuwe regelgeving doet in ieder geval enkele wenkbrauwen fronsen. Garandeert een aanwezigheid van 220 halve dagen voldoende taalvaardigheid? Stimuleert deze taalproef niet eerder het zittenblijven of zal de lat zo laag liggen dat bijna alle kleuters slagen? Wat gebeurt er met de kinderen die niet slagen in de proef? Krijgen zij een aangepast taalprogramma in het jaar dat ze moeten zittenblijven? Wat gebeurt er als de school of ouders het resultaat van de taalproef betwisten? Volgt er dan een herexamen? De Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) heeft de taak gekregen om de proeven af te nemen. Zij vrezen een aanzienlijke extra werklast (sommige centra zullen weinig vragen ontvangen, anderen zullen misschien overstelpt worden) bovenop hun reguliere takenpakket en een terugkeer naar de oude PMS-tijd, waar de nadruk meer lag op sanctioneren dan ondersteunen en begeleiden. Intussen melden ze dat het tot op vandaag bijzonder stil is gebleven rond de taalproeven. Blijkbaar zijn er nog niet veel proeven uitgevoerd.  Dat komt wellicht omdat de ouders zelf contact moeten opnemen met het CLB als hun kind niet lang genoeg naar de kleuterschool ging. De CLB’s vrezen dat veel ouders de invoering van de nieuwe taaltest zijn vergeten.

Naast het plaatsen van deze kanttekeningen, moeten we onszelf de vraag stellen waarom we het probleem van de kleuterparticipatie op zo’n complexe manier willen oplossen en of de oplossing zo effectief is. Kunnen we of moeten we niet verder gaan dan enkel het sensibiliseren van de ouders? Waarom zouden we hen niet verplichten om dat te doen? Ik pleit ervoor om de schoolplicht te laten gelden vanaf een leeftijd van 3 jaar om zo álle kleuters te laten deelnemen aan het kleuteronderwijs. Kinderen uit kansarme gezinnen lopen al van bij het begin van hun schoolloopbaan een onoverbrugbare achterstand op. Een vroege start van de schoolcarrière is voor hen noodzakelijk. Waarom laten we de schoolplicht niet ingaan op 3 jaar in plaats van op 6 jaar zoals momenteel het geval is. Op die manier garanderen we dat alle kinderen met dezelfde kansen starten en hoeven we niet uit te leggen aan een 5-jarige waarom hij of zij een eerste buis heeft gehaald in de kleuterklas en moest zittenblijven.