“Scholen, studenten en medewerkers delen niet toevallig in de klappen tijdens conflicten, maar zijn al te vaak het doelwit van een moedwillige aanval”, zegt Diya Nijhowne, directeur van de Global Coalition to Protect Education from Attack.”Ze worden gebombardeerd, in brand gestoken, bedreigd en ontvoerd, precies omdat ze onderwijs bieden. Het zijn ‘zachte’, makkelijke doelwitten.”

Tussen 2009 en 2012 vielen volgens het rapport in dertien landen onder de categoriiën gevaarlijk of zeer gevaarlijk. In zes landen waren minstens 1000 aanvallen op scholen of vielen er 1000 slachteroffers door aanvallen op of het gebruik van scholen voor militaire doeleinden; Het gaat om Colombia, Syrië, Soedan (wordt als één gebied gezien), Somalië, Afghanistan en Pakistan.

In de categorië ‘gevaarlijk'(minstens 500 geweldplegingen tegen scholen of slachtoffers ten gevolge van geweld) bevinden zich Irak, Jemen, Israël/Palestina, Libië, Ivoorkust, de Democratische Republiek Congo en Mexico. In totaal zijn er 30 landen waar onderwijs lijdt in hoge mate lijdt onder gewapende conflicten. Dat gaat van aanvallen op scholen tot de inname van gebowuen voor militair gebruik.

Meisjesonderwijs

Achter het geweld kunnen zowel gewapende groepen als officiële legereenheden zitten. Dat kan bijvoorbeeld uit wraak zijn tegen een gemeenschap waarvan gedacht wordt dat ze de tegenstander steunt. Om de zwakke controle door de overheid aan te tonen, of omdat gewapende groepen ze als uitvalsbasis gebruiken.

In sommige gevallen is ook echt om het onderwijs te doen, bijvoorbeeld omdat meisjes er school lopen.  Sektarisch geweld wordt ook vaak op scholen uitgevochten. In maart van vorig jaar stak een groep boeddhistische nationalisten in Myanmar bijvoorbeeld een moslimschool in brand. Studenten werden geslagen, in brand gestoken en onthoofd. In totaal kwamen 32 studenten en 4 leerkrachten om.

Het hoogst aantal slachtoffers vielen er in Jemen, daar kwamen in 2011 alleen al 73 studenten om het leven en liepen 139 verwondingen op.

Honderden doden

“In de voorbije vijf jaar zijn honderden studenten, leerkrachten en academici gedood bij aanvallen op onderwijsinstellingen, en raakten nog vele anderen gewond”, zegt Nijhowne. “Daarnaast konden vele honderdduizenden jongeren niet langer studeren doordat hun school of universiteit moedwillig werd beschadigd of vernield.”

In Syrië werden/worden meer dan duizend scholen gebruikt als gevangenis of martelkamer. Ook in Nigeria vinden regelmatig aanvallen op scholen plaats. De islamistische groepering Boko Haram voert er een ideologische strijd. “Leerkrachten die Westers onderwijs geven? We zullen ze doden”, liet leider Abubakar Shekau vorig jaar weten na een aanval waarbij meer dan twintig leerlingen omkwamen.

Het rapport lijst ook aanvallen tegen universiteiten op, die vaak minder aandacht krijgen dan het geweld tegen scholen. In de meeste gevallen gaat het om een poging om de groei van een oppositiebeweging in te dijken, politieke protesten de kop in te drukken of kritisch denken tegen te gaan. Zo werden in Irak de voorbije jaren 26 academici vermoord.

Het rapport concludeert in de paragraaf “response and prevention tactics” dat er op een betere manier informatie moet worden verzameld en aanvallen vaak nog niet worden gemeld. De beveiliging van scholen moet ook verbeteren.

Volgens Diya Nijhowne kan een reactie van de gemeenschap, hoewel dat een gevaarlijke onderneming is, ook een postief effect hebben. “Er zijn voorbeelden waar scholen met de strijdende partijen afspraken maken over veiligheidszones, bijvoorbeeld in Nepal of in delen van de Centraal Afrikaanse Republiek.”

De Coalitie, waar onder meer Human Rights Watch, Unesco en Unicef in verenigd zijn, pleit voor een brede ondersteuning van de zogenaamde “Lucens Guidelines”, richtlijnen op basis van de universele rechten van de mens en internationaal recht die scholen uitroepen tot een veilige zone tijdens gewapende conflicten.