400.000 jaar geleden leefde in Europa Homo heidelbergensis, opvolger van Homo erectus en in Europa voorloper van de neanderthaler.

lateraal zicht op Aroeira 3, schedel van een Homo heidelbergensis

In de Gruta da Aroeira (de grot van Aroeira, Portugal) werden recent vrij complete resten van een schedel gevonden, Aroeira 3. Andere schedels, Aroeira 1 en Aroeira 2 waren ver van compleet. De ouderdom werd met verschillende methodes onderzocht en geschat op 390.000 à 436.000 jaar. Belangrijk was dat er ook stenen werktuigen, vuistbijlen, gevonden werden die met de Acheuleaanse techniek gemaakt werden. Dat is voor Europa vrij vroeg. Men gebruikte vooral kwarts maar ook vuursteen.

Men vond in samenhang met de schedel en de werktuigen verbrande botten. Vanaf ca. 500.000 jaar geleden nam het gebruik van vuur toe, waarschijnlijk omdat men het beter kon bewaren en/of omdat men vuur kon maken.

Vindplaatsen in Europa die ongeveer even oud zijn als deze van Aeoeira

De schedel vertoont gelijkenissen met schedels die ongeveer even oud zijn en gevonden werden in Sima de los Huesos, Atapuerca (ES), in Bilzingsleben, Steinheim (beide DU), en Petralona (GR) maar ook met veel jongere Neanderthalschedels. De verschillen met schedels als Arago 21 (FR) en Ceprano (IT) zijn groter. Deze schedels lijken sterk op die van Afrikaanse schedels in Kabwe en Bodo. Indien dit waar zou zijn zij getuigen van een recentere migratie afkomstig uit Afrika.

De herseninhoud van Aroeira 3 wordt geschat op meer dan 1100 cm³ wat vrij groot is voor deze periode.

Dr. Marc Vermeersch                  marc.vermeersch@gmail.com

De evolutie van de vroegste mensen in Europa (maar ook in Afrika en Azië) wordt uitgebreid besproken in:
Marc Vermeersch, geschiedenis van de mens. Boek 1, van Pan tot Homo sapiens.