Op de 12de plaats van alle voorstellen uit Gent op het VRT-verkiezingsprogramma vraagt een andere Gentenaar dat er nood is aan meer toiletten voor vrouwen op de Gentse Feesten. Het voorstel van Plasactie Gent behoort al weken tot het populairste voorstel uit Gent. Wie nog niet heeft gestemd, kan dat doen via de website van de 'De Vragende Partij' via www.redactie.be.
Opinie, Nieuws, Politiek, Lokaal, Gentse Feesten, Gent, Plasactie Gent, Sanitaire ongelijkheid, LijstLijst -

Sanitair seksisme nog altijd van kracht

Na de politiek beladen 'Oosterweelverbinding' in Antwerpen, trekt het voorstel van 'Plasactie Gent' op de website van het VRT-verkiezingsprogramma 'De Vragende Partij', de meeste stemmen in Vlaanderen. Zou dat resultaat de Gentse politici eindelijk doen inzien dat vrouwen het beu zijn om te betalen voor eenzelfde behoefte, waarvoor mannen niet hoeven te betalen?

dinsdag 28 augustus 2012 15:33
Spread the love

Op de website van ‘De Vragende Partij’, is het voorstel van ‘Plasactie Gent’ met 335 lokale stemmen, het meest populair voorstel bij Gentenaars. In totaal haalt het voorstel voor het invoeren van het inruilsysteem, ‘1 beker is 1 gratis plasbeurt’, op de Gentse Feesten, 544 stemmen. Twee dagen geleden werd dit voorstel naar alle Gentse lijsttrekkers opgestuurd. De 10 meest gesteunde voorstellen maken eind september namelijk kans om een belofte/antwoord van de lijsttrekkers te krijgen.

Het is tijd om de sanitaire ongelijkheid fundamenteel aan te pakken en (nogmaals) op de politieke agenda te plaatsen.

Om het probleem van het tekort aan gratis toiletten en wildplassen op de Gentse Feesten voor altijd op te lossen en bij een nog grotere groep aan te kaarten, heeft de actiegroep haar voorstel ook bij de nieuwe politieke Gentse partij LijstLijst ingediend.

LijstLijst is geen gewone politieke partij in de traditionele zin van het woord. Deze partij biedt een instrument aan via internet, waarmee alle Gentenaars voorstellen kunnen indienen en er anderen voor kunnen warm maken. De voorstellen met de meeste stemmen worden telkens meegenomen naar de gemeenteraad. Op deze manier wil ‘LijstLijst’ niet enkel voorstellen en problemen waarvan Gentenaars echt wakker liggen, dichter bij de burger brengen, maar ook het politiek democratisch gebeuren.

‘Plasactie Gent’ is een actiegroep die al jaren pleit voor een gelijk aantal toiletten voor vrouwen en mannen, -ook gratis en proper- en voor sociale rechtvaardigheid ten opzichte van de toiletbediende. Deze hardwerkende mensen worden vaak als schijnzelfstandige, in nepstatuten of in het zwart, te werk gesteld en moeten vaak veel uren per dag (soms zonder pauze) werken. Hun werk wordt daarbij ook zelden gewaardeerd.

Na acht jaar actie voeren pakt ‘Plasactie Gent’ uit met nieuwe cijfers om enerzijds het succes van het inruilsysteem aan te tonen en anderzijds een tipje van de sluier op te lichten rond de winstmarges van de privé-firma SOGEFICO. Deze firma heeft al tien jaar lang het monopolie op de concessie van toiletwagens op de Gentse Feesten.

Gentse Feesten: een decennium lang de sanitaire ongelijkheid blijven handhaven

Lang voor het ontstaan van ‘Plasactie Gent’, was Groen! in Gent de enige partij die zich tot nu toe het sanitair lot van de Gentenaars aantrok, vooral de sanitaire ongelijkheid tussen vrouwen en mannen en zij wees ook op het gebrek aan visie. In de zitting van 2001, toen het gemeenteraadslid van Groen!, Filip Watteeuw, de ‘ex-feesten-burgemeester’ en de huidige burgemeester Daniël Termont met de sanitaire ongelijkheid confronteerde, antwoordde Termont: “Van niveau gesproken”; en hij zei verder dat deze sanitaire ongelijkheid verantwoord was omdat ‘mannen inderdaad helemaal niet gedisciplineerd zijn en overal publieke plaatsen gebruiken als urinoirs’ en omdat toiletten meer onderhoud nodig hebben; als zelfs de horeca toiletgeld aanrekent, waarom zou de stad dan de toiletten gratis aanbieden.

In 2005 verzamelde de actiegroep op de Gentse Feesten bijna 10.000 handtekeningen voor meer en gratis sanitair; 55 procent van de petitie-ondertekenaars waren Gentenaars. Deze handtekeningen werden aan de voormalige burgemeester Frank Beke en zijn college van schepenen overhandigd.

De opvolger van ex-schepen Daniël Termont, de huidige uittredende schepen van cultuur, toerisme en feesten, Lieven Decaluwé, (Pro Gent) beloofde meer gratis sanitair te voorzien voor vrouwen, kinderen en mensen met een handicap. Tijdens de Gentse Feesten steeg het aantal gratis toiletten voor vrouwen, tussen 2007 en 2012, van nul naar 30 gratis toiletpotten, dit terwijl er nog steeds 200 gratis urinoirs voor mannen worden voorzien.

Schepen Decaluwé blijft echter voet bij stuk houden dat het ongelijk aantal gratis toiletten voor vrouwen en mannen geen discriminatie is omdat mannen nu eenmaal meer wildplassen dan vrouwen. De stad waarschuwt met haar anti-wildplascampagnes zowel vrouwen als mannen voor de gevolgen van hun daden. Hiermee erkent de stad echter dat wildplassen ook een vrouwenzaak is. Van de 805 ‘Gemeentelijke Administratieve Sancties’ of GAS-boetes die op de Gentse Feesten 2012 werden uitgedeeld, waren er 556 voor het wildplassen. Eén op de tien wildplassers is daarbij een vrouw. Hoe legt men uit dat voor wildplassen mannen en vrouwen gelijk beboet worden maar dat ze niet kunnen beschikken over evenveel gratis toiletten: van een dubbele standaard gesproken.

De vrouwelijke vervuilers moeten betalen, de mannen niet

Vorig jaar steeg de prijs van een toiletbeurt van 40 naar 50 cent. Naar aanleiding van deze prijsstijging daagde ‘Plasactie Gent’, twee dagen voor de Gentse Feesten 2011, de stad, via een kortgeding, voor de rechter wegens de discriminatie van vrouwen. De actiegroep wilde hiermee de erkenning dat het om een grove discriminatie gaat om voor mannen tien keer meer gratis urinoirs te voorzien dan voor vrouwen. Ze vroeg via de rechter om de sanitaire discriminatie op het festivalterrein tijdens de Gentse Feesten te stoppen door binnen de 24 uur na de betekening van het vonnis, de stad te bevelen evenveel gratis toiletten aan vrouwen aan te bieden, zoniet om een dwangsom van 500 euro per uur te betalen.

Een veroordeling wegens discriminatie zou niet alleen een zware opdoffer zijn voor de reputatie van de stad, die zichzelf als progressief en als voorvechter voor gelijke kansen voorstelt, maar het zou vooral een financiële ramp zijn. De actiegroep kreeg echter ongelijk; de uitspraak van de rechter was fenomenaal: in plaats van de discriminatie op te heffen bestendigde de rechter de discriminatie.Hij gaf toe dat er een feitelijk verschil is in het aantal gratis toiletten voor mannen en vrouwen, maar oordeelde als volgt:

“Het plaatsen van urinoirs gebeurt om de openbare overlast van het wildplassen te voorkomen en de zindelijkheid van de openbare plaatsen te vrijwaren. Het is nu éénmaal een gegeven dat wildplassen een probleem is dat hoofdzakelijk veroorzaakt wordt door mannen, wiens anatomie het wildplassen makkelijker maakt dan voor vrouwen. Dat daarbij meer faciliteiten zijn voor mannen dan voor vrouwen zorgt inderdaad voor een ongelijke behandeling, maar die is in het licht van het bovenstaande gegeven verantwoord. Dat daar in bepaalde gevallen een vergoeding voor gevraagd wordt, is niet abnormaal en valt ook te verantwoorden vanuit de hogere kostprijs zowel wat betreft infrastructuur als wat betreft onderhoud. Ook in deze kan het principe gelden: de vervuiler betaalt. Intussen stelt de rechtbank echter geen daad van discriminatie vast en is de vordering ongegrond.”

Naar aanleiding van de vrijspraak van de stad Gent publiceerden de jurist Jogchum Vrielink en de professor Stefan Sottiaux van de faculteit rechten van KULeuven,  in de Juristenkrant het artikel ‘Discriminatoire urinoirs: ‘potty parity’ in België’. In dit artikel analyseerden ze de uitspraak van de rechter van eerste aanleg en argumenteerden ze waarom het juridisch discriminerend is om gratis urinoirs aan te bieden terwijl vrouwen betalend moeten plassen.

Net als ‘Plasactie Gent’ vinden de twee juristen dat de hoge kostprijs om een gelijk aantal toiletten voor vrouwen te voorzien, een zwak argument is. Volgens hen zijn toiletten een dankbaar onderwerp in het discriminatierecht. Ze laten toe om enkele basisconcepten, zoals de verschillen tussen formele en materiële gelijkheid of die tussen directe en indirecte discriminatie, via een concreet praktijkvoorbeeld, uit te leggen. Geslacht behoort samen met ras tot de meest ‘verdachte’ criteria, waardoor een rechter zich steeds bijzonder streng moet opstellen (in het voordeel van de benadeelde). Bovendien blijkt uit de Europese rechtspraak dat louter budgettaire overwegingen onvoldoende zijn om een direct onderscheid, op grond van geslacht (zoals hier), te verantwoorden.

Hoge kosten gelijk verdelen onder mannen en vrouwen; het succes van de ‘plasbeker’

Omdat mannen en vrouwen voor drank en eetwaren evenveel betalen, kan een deel van deze inkomsten gebruikt worden om gratis sanitair te voorzien voor vrouwen en mannen. De hoofddoelstelling van ‘één beker is gratis plasbeurt’, ligt in het aanzetten van de horeca om in de prijs van hun drankjes ook steeds een toiletbezoek te voorzien.

In tegenstelling tot de horecazaken bieden eetkramen en dranktenten op de Gentse Feesten zelf geen toilet aan voor hun klanten en laten hen aan hun lot over. ‘Plasactie Gent’ dringt al jaren aan bij de stad om iedereen die eten en drinken aanbiedt, te verplichten om een deel van hun inkomen via verkoop van drank en eten, in gratis sanitair te investeren. Dit principe past ook binnen de logica van ‘Consumenten geen wc-centen’.

Bovendien vangt men met het invoeren van het inruilsysteem, twee vliegen in één klap: zowel wildplassen als afval behoren tot de twee grootste problemen. De stad kan ook de wildplasboetes in een aparte pot steken die dan exclusief besteed worden aan meer gratis toiletten op de Gentse Feesten. Dat is trouwens een eerlijker en transparanter systeem. Blijft het Gents bestuur uit electoraal belang deze voorstellen negeren of is er iets anders aan de hand?

In maart 2012 lanceerde de stad Gent een nieuwe aanbesteding voor het uitbaten van de toiletten op de Gentse Feesten. Verschillende kandidaten boden zich aan maar opnieuw haalde het schimmige bedrijf, SOGEFICO, dat al meer dan 10 jaar tegen voordelige voorwaarden de toiletten op de Gentse Feesten uitbaat, de toiletbuit binnen.

De firma kreeg 12.100 euro van de stad om haar toiletprijzen te laten zakken van 50 naar 35 cent per toiletbeurt. SOGEFICO hoefde dit jaar ook niet meer urinoirs te huren en deze gratis aan te bieden: de stad gaf hier zelf 7900 euro aan uit. De voorbije jaren verrekende SOGEFICO immers de huurprijs van gratis urinoirs via de betaaltoiletten, zodat de vrouwen niet alleen voor hun eigen plas maar ook voor deze van mannen betaalden!

Tegen deze billijke vergoeding van 12.100 euro van de stad moest firma SOGEFICO ook één gratis toiletwagen, exclusief voor vrouwen, voorzien in de Bibliotheekstraat, juist op de plaats waar ‘Plasactie Gent’ elk jaar actie voert. De ‘Plasactie Gent’ greep deze buitengewone kans aan om het systeem van ‘1 beker is 1 gratis plasbeurt’ in de praktijk uit te testen en riep alle vrouwen op om VRIJWILLIG lege bekers in te ruilen voor hun gratis plasbeurt.

Ondanks de kleinschaligheid van de campagne en het gebrek aan medewerking van de stad, gaven de toiletbezoekers op vrijwillige basis in totaal 3193 lege bekers aan ‘Plasactie Gent’. Dat is goed voor 18 kg afval dat niet op de grond terecht kwam.

Ook mannen en vrouwen die het gratis toilet niet gebruikten, brachten lege bekers mee om de actie te ondersteunen. Dat is opmerkelijk en het toont aan dat mensen bereid zijn om in ruil voor een gratis plasbeurt, de straten proper te houden. Indien iedereen, die zijn/haar drank in bekers aanbiedt, bij elk toiletbezoek dit inruilsysteem toepast, dan zal een belangrijk deel van het afval tijdens de Gentse Feesten van de straat blijven. Op deze Gentse Feesten verzamelde IVAGO liefst maar 456 ton afval!

Meten is weten: wat is de reële prijs van een plasbeurt

Indien alle toiletwagens op de Gentse Feesten gratis zouden zijn, dan zou dat de stad 80.000 euro (excl. BTW) kosten. Dit jaar investeerde de stad één vijfde van dat bedrag in een halfslachtige oplossing. Getuigt dat van een verstandige en een verantwoorde omgang met de hard verdiende centen van de belastingbetaler en/of van duurzaam investeren?

De firma SOGEFICO die tot vorig jaar ongeveer 2700 euro aan de stad betaalde om 16 toiletwagens tegen 50 cent per beurt aan te bieden en 50 gratis plaszuilen (elk plaszuil telt vier urinoir) te voorzien, kreeg dit jaar veel geld toegestopt, maar kon haar tarieven maar met 15 cent laten zakken!

‘Plasactie Gent’ dringt al jaren bij de stad Gent aan om na te gaan wat de effectieve kostprijs van een plasbeurt is. Bij het uitblijven van een reactie vanwege de stad, zocht de actiegroep dit jaar uit hoeveel de concessiehouder SOGEFICO tijdens de tiendaagse Gentse Feesten op één toiletwagen zou verdienen.

‘Plasactie Gent’ heeft gedurende 43,5 uren, gedurende negen dagen Gentse Feesten, 4917 toiletbezoekers geteld die de gratis toiletwagen in de Bibliotheekstraat bezochten. Bij elk tellingvenster (tijdsinterval waarbinnen men het aantal toiletbezoekers telde) werden via een watermeter, geplaatst tussen de watervoorziening van de stad en de toiletwagen, de meterstanden opgenomen. Door het waterverbruik te koppelen aan het aantal bezoekers, maakte ‘Plasactie Gent’ een goede schatting van het totaal aantal bezoekers dat de gratis toiletwagen, tien dagen lang, gedurende minstens 12 uur per dag, bezocht.

Ruw gerekend: als 4917 toiletbezoekers 30,29 m³ water gebruikten, dan komt een watermeterstand van 85,62 m³ op 10 dagen Gentse Feesten overeen met 13.899 bezoekers.

Indien alle bezoekers 35 cent zouden betaald hebben, dan verdiende de concessiehouder SOGEFICO op die ene toiletwagen 4864,65 euro, waarvan 35 procent naar het toiletpersoneel zou gaan. Dat betekent dat men voor één toiletwagen niet minder dan 3161,97 euro opstrijkt op 10 dagen tijd. Rekening houdend met het feit dat men 16 toiletwagens op de Gentse Feesten plaatst, 12.100 euro van de stad ontvangt maar 23.080 euro (incl. BTW) uitgeeft voor de verzekering en het huren van de toiletwagens bij een andere firma, haalt SOGEFICO uit 16 toiletwagens op 10 dagen Gentse Feesten, na aftrek van personeelskosten, iets meer dan 39.600 euro.

Overheid en privé verdienen aan het toilet-tekort

Vandaag de dag kampen nog veel steden en gemeenten in ons land met een toilet-tekort door het gebrek aan een goed doordacht en democratisch sanitair beleid. Waarom zijn de rijke ‘geciviliseerde’ landen op het sanitair vlak zo onderontwikkeld? Omdat met ouderwetse toiletten veel geld te verdienen valt, menen we.

Bovendien: hoe verklaart men de prijsstijging van een toiletbeurt, van 10 Belgische frank (bijna 5 cent) naar 50 cent, in de laatste 12 jaar? Géén enkele dienstverlening heeft in diezelfde periode een prijsstijging van 1000 procent gekend.

Een goed bestuur moet zijn burgers tegen de hebzucht van de ‘markten’ beschermen. Maar in werkelijkheid verdedigen de overheden de belangen van de concessiehouders, door aan hun verantwoordelijkheid te verzaken om het tekort aan publieke toiletten op te lossen. Als kers op de taart treden ze repressief op tegen wildplassen en delen daar boetes voor uit.

De kustgemeente Blankenberge, die noch hondentoiletten noch urinoirs aanbiedt, inde op een jaar tijd meer dan dertig duizend euro’s voor wildplasboetes en hondenpoep. De stad Gent haalde bijna hetzelfde bedrag uit de wildplasboetes tijdens de voorbij Gentse Feesten. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat de overheden het tekort aan publieke toiletten misbruiken om een soort verkapte belastingen te innen.

Niet alles is te koop

Zoals de Amerikaanse hoogleraar in de politieke wetenschappen aan de Harvard University, Michael J. Sandel, in zijn boek ‘Niet alles is te koop’, schrijft, leven we in een marktsamenleving waar alles te koop is. Maar in zo’n  markt-georiënteerde maatschappij vervaagt de moraal en wordt er niet meer grondig gedebatteerd over wat gewenst of ongewenst is in een democratische samenleving.

Inderdaad, toen ‘Plasactie Gent’ aan de uittredende schepen, Lieven Decaluwé, vroeg aan welke tarieven de firma SOGEFICO haar toiletten dit jaar zal aanbieden, antwoordde hij: “Ik kan dat niet beantwoorden; hij is de enige kandidaat. Het tarief van een plasbeurt hangt af van de markt. We kunnen enkel lagere tarieven aanbieden als we een andere kandidaat hebben die een scherper tarief aanbiedt.”

Een goed en gratis sanitair is een mensenrecht en daarom moet een goed bestuur vermijden dat privé-firma’s deze primaire menselijke behoefte uitbuiten.

Oproep

Wie voor het voorstel van ‘1 beker is 1 gratis toiletbeurt’ is, maar ook bovenstaand fundamenteel debat over gelijke rechten en over ‘vermarkting’ van primaire behoeften op de agenda van het komende stadsbestuur wil plaatsen, kan via de website van LijstLijst én ‘De Vragende Partij’ van de VRT 1, nog steeds voor het voorstel stemmen. Enkel daardoor kan iedereen er voor zorgen dat mannen en vrouwen op de volgende Gentse Feesten kunnen rekenen op een gelijkwaardige behandeling.

Wie nog niet heeft gestemd op het voorstel van ‘Plasactie Gent,’ kan dat doen via de website van ‘De Vragende Partij’ via www.redactie.be.

Om dat voorstel RECHTSTREEKS op de agenda van de nieuwe gemeenteraad te plaatsen, is het echter nodig om ook via www.lijstlijst.be op dit voorstel te stemmen. De verkozenen van LijstLijst zullen de meest gesteunde voorstellen rechtstreek op de politieke agenda plaatsen.

Baharak Bashar

Van Baharak Bashar verscheen eind november bij EPO ‘Djenghis, democratie en vrouwen; een Iraanse van Gent naar Caïro’.

take down
the paywall
steun ons nu!