Naar aanleiding van de oplopende spanningen in Oost-Oekraïne besliste de Europese Unie, net als de Verenigde Staten, economische sancties op te leggen aan Rusland. Rusland antwoordt met een verbod op de invoer van landbouwproducten uit de VS, EU en Australië.
‘Politiek geïnspireerd’
Ondertussen reageerde de Europese Unie door te zeggen dat het de “politiek gemotiveerde” beslissingen van Rusland “betreurt”.
“Politiek gemotiveerde beslissing”, het is een interessant
woordgebruik van de EU. Is de beslissing van de EU om economische
sancties te treffen tegen Rusland dan niet politiek geïnspireerd? Is die
beslissing misschien ‘ecologisch geïnspireerd’? ‘Vredelievend
geïnspireerd’? ‘Sociaal geïnspireerd’? Iets anders? Het is duidelijk dat
elke beslissing tot het treffen van economische sancties een politiek motief kent. De EU wil hiermee haar afkeuring laten blijken over het Russische beleid ten opzichte van Oost-Oekraïne.
Selectieve verontwaardiging
Overheden reageren slechts wanneer het in hun kraam past. Dit leidt
tot een situatie van selectieve verontwaardiging. Het wapen van de
economische sancties werd bovengehaald ter vergelding van de Russische
politiek in het Oosten van Oekraïne.
Wanneer Russisch president Poetin zich mengt in de
situatie in Oost-Oekraïne spreken politici en media in het westen
systematisch van ‘inmenging’, ‘destabilisatie’, ‘escalatie van geweld’
of zelfs van ‘agressie’.
De Europese Unie heeft het recht om hierover een mening te vormen. Oekraïne ligt immers in de Europese periferie. Maar de selectieve verontwaardiging over het Russisch beleid is frappant.
Agressie in Irak
Waar bleven de economische sancties van de Europese Unie tegen de Verenigde Staten toen dit land Irak
aanviel in 2003? Was deze oorlog, met ruim een miljoen doden tot
gevolg, minder ernstig dan de pogingen van Poetin om zijn invloed in de
voormalige communistische landen veilig te stellen?
De Verenigde Staten pleegden in Irak een daad van agressie. Dit wordt door het internationaal recht beschouwt als de hoogste internationale misdaad, omdat deze ‘anders dan andere oorlogsmisdaden in zichzelf draagt alle gecumuleerde misdaden die eruit voortvloeien’.
Agressie was de misdaad waarvoor tijdens de processen van Neuremberg in 1946 meerdere nazi’s werden opgeknoopt.
Zou het opportuun geweest zijn om de invoer van producten uit de
Verenigde Staten te verbieden? Of was het eerder van belang geweest om
de daders (in de eerste plaats Bush en Blair) voor een internationaal
strafhof te brengen?
Inmenging in Latijns-Amerika
Wie de geschiedenis kent, weet dat de Verenigde Staten een traditie
kennen van inmenging over de hele planeet, en meer specifiek in het
westelijk halfrond. Dit ging zelden – lees: nooit – om vredelievende
inmenging, maar wel om militaire strategie, geopolitiek en economische
belangen.
We halen enkele voorbeelden aan van inmenging (eufemistisch uitgedrukt) door de Verenigde Staten in Latijns-Amerika
om economische of politieke belangen veilig te stellen, meestal met het
oog op winstmaximalisatie van grote transnationale ondernemingen.
In 1954 sponsorde de CIA een militaire staatsgreep in Guatemala,
die zou leiden tot de langste burgeroorlog die het westelijk halfrond
ooit gekend heeft. In de loop van ongeveer drie decennia vielen hierbij
honderdduizenden doden.
Tijdens het presidentschap van J.F. Kennedy werd systematisch staatsterrorisme georganiseerd om het bewind van Fidel Castro in Cuba te ondermijnen. Politieke moorden en sabotageacties waren slechts twee elementen van ‘Operation Mongoose’ aan het begin van de jaren 60.
In 1964 werd de linkse president João Goulart in Brazilië
van de macht verdreven met steun van de Amerikaanse CIA, uit vrees dat
zijn beleid de economische belangen van Amerikaanse multinationals zou
benadelen.
Op 11 september 1973 (bij de Chilenen bekend als ‘the first 9/11’) pleegden militairen een staatsgreep in Chili
en werd de democratisch verkozen president Salvador Allende vermoord in
zijn presidentieel paleis. Generaal Pinochet kwam aan de macht, met
expliciete miltaire en economische steun vanuit de Verenigde Staten, en
zorgde voor een terreurbewind dat tot 1990 zou duren.
De jaren 80 werden gekenmerkt door het staatsterrorisme dat president Ronald Reagan losliet op Nicaragua.
Het valt nog te betwijfelen of dit kleine land ooit deze ‘inmenging’
van de VS te boven zal komen. In dezelfde periode zaaiden doodseskaders
in El Salvador terreur met Amerikaanse steun, met tienduizenden verdwijningen en moorden als resultaat.
In de late jaren 90 was de VS druk bezig om de regering van Colombia
van militaire steun te voorzien, zogenaamd om drugshandelaars in de
regio aan banden te leggen. Interessant hierbij is dat het niveau van
Amerikaanse militaire steun omgekeerd evenredig is met het respect voor
de mensenrechten in het land. Mensenrechtenschendingen door militaire en
paramilitaire groepen en chemische oorlogsvoering tierden welig in
Colombia, met de steun van de Verenigde Staten.
Dit is slechts een beknopte selectie van de VS-interventies in Latijns-Amerika sinds de Tweede Wereldoorlog. Sinds de jaren 90 en vooral sinds de eeuwwisseling verschoven de VS hun aandacht naar het Midden-Oosten,
niet in het minst om de overweldigende olierijkdommen in de regio, en
het Verre Oosten. De belangen die momenteel gediend worden zijn niet
anders dan die van vijftig jaar interventie in Latijns-Amerika.
Hypocriet
De definitie van een hypocriet is ‘iemand die beweert bepaalde waarden te verdedigen, maar zich zelf niet aan deze waarden houdt’ (a
person who claims or pretends to have certain beliefs about what is
right but who behaves in a way that disagrees with those beliefs).
Het treffen van economische sancties van de Verenigde Staten, en bij
uitbreiding Europa, tegen Rusland omwille van diens inmenging in
Oost-Oekraïne past perfect binnen deze definitie. Mooie woorden over
democratie, zelfbeschikking en respect voor de mensenrechten zijn
uitsluitend gericht op ‘de anderen’, niet op onszelf.
Op dezelfde manier geldt morele verontwaardiging enkel wanneer ‘zij’ de misdaden begaan en in geen geval wanneer ‘wij’ er zelf schuldig aan zijn.
