In zijn toespraak voor het Amerikaanse Congres afgelopen dinsdag ging president Trump in op een van zijn paradepaardjes tijdens de campagne: de aanpak van illegale immigratie. Hij sprak, zoals vele malen eerder tijdens zijn campagne, over het intensiever verdedigen van de zuidelijke grens en beloofde binnenkort met de bouw van een “great, great wall” te beginnen.

Bovendien had hij een aantal gasten meegenomen die familie hebben verloren door toedoen van een illegale immigrant. Jamiel Shaw, vader van een jongen van 17 die werd doodgeschoten door een gang-lid dat illegaal in de VS verbleef. En Susan Oliver en Jessica Davis, de weduwes van twee politieagenten die in Sacramento (Californië) hun man verloren door toedoen van een illegale immigrant die al twee keer gedeporteerd was.

Het moge duidelijk zijn: Trump wil zoveel mogelijk illegale immigranten deporteren. Daarom gaat hij de strijd aan met zogenaamde sanctuary cities, steden die niet meewerken met de federale overheid aan deportatie van illegale immigranten.

Minder criminaliteit

Steden als Los Angeles en San Francisco, waar grote groepen illegale immigranten uit voornamelijk Centraal-Amerika wonen, hebben staand beleid dat ze geen informatie over haar inwoners leveren aan de federale immigratiedienst.

De redenering is als volgt: illegale immigranten wonen vaak in armere wijken waar meer criminaliteit plaatsvindt. Als de illegale immigrant niet naar de politie stapt om aangifte te doen of als getuige te dienen van een criminele daad omdat hij bang is uitgezet te worden, leidt dat tot meer criminaliteit. De boodschap is daarom: er wordt nooit gevraagd naar de verblijfsstatus van mensen die in aanraking komen met de politie. Hetzelfde geldt voor scholen: in sanctuary cities vragen scholen nooit naar de verblijfsstatus van een leerling, in de overtuiging dat elk kind recht heeft op onderwijs. Een illegale status staat dus nergens vermeld bij de autoriteiten.

Stabiel sinds 2009

Dat maakt het lastig te weten hoeveel illegale immigranten zich er in bepaalde steden of zelfs in de hele Verenigde Staten gevestigd hebben. Het Pew Research Center schatte in 2014 dat er 11,2 miljoen illegale immigranten in het land waren – ongeveer hetzelfde aantal als in 2009 – ofwel 3,5 procent van de totale bevolking. De helft van hen waren Mexicanen, maar het aandeel Mexicanen onder de illegale immigranten neemt al sinds 2009 af. Van de illegale immigranten woont 59 procent in zes staten: Californië, Texas, Florida, New York, New Jersey en Illinois.

In al deze staten zijn in meer of mindere mate sanctuary-steden te vinden. Californië, New York en Illinois staan bekend als staten waar vrijwel alle steden sanctuary zijn (net als Oregon en Washington, aan de westkust), maar ook Jersey City (New Jersey) en Austin, Dallas en Houston (Texas) staan zo bekend. In Californië werd in januari 2017 een wet geïntroduceerd om de hele staat sanctuary te verklaren. In totaal zijn er rond de 400 sanctuary-steden.

Federaal geld

Trump tekende eind januari een decreet waarmee hij federaal geld wil onthouden van steden en staten die als ‘sanctuary‘ te boek staan. “Sanctuary rechtsgebieden in het hele land overtreden expres de federale wet in de hoop vreemdelingen te beschermen van verwijdering uit de Verenigde Staten. Deze rechtsgebieden hebben onmetelijke schade berokkend aan het Amerikaanse volk en aan de kern van onze Republiek”, staat in dat decreet.

Dat is onjuist, blijkt volgens recent onderzoek van de Universiteit van Californië in San Diego. In steden die het sanctuary-beleid voeren, worden 35,5 minder criminele daden per 10.000 inwoners begaan dan in steden die het beleid niet voeren. Ook is er minder werkloosheid en minder armoede in de sanctuary-steden, schrijft de auteur van de studie.

Rechtszaak

Vele steden gaven direct aan niet akkoord te gaan met het decreet en San Francisco spande zelfs een rechtszaak aan tegen de federale regering. “Ik neem deze stap niet lichtelijk”, zei de openbare aanklager van de stad, Dennis Herrera, tijdens een persconferentie. “Maar het is een noodzakelijke stap om de mensen in deze stad, staat en dit land te beschermen tegen een president die zijn bevoegdheden schromelijk overtreedt en wiens woorden en daden weinig respect tonen voor de grondwet.”

San Francisco ontvangt jaarlijks zo’n 1,2 miljard dollar direct of indirect (via de staat Californië) aan federale gelden – een achtste van de totale begroting. Dat geldt wordt onder meer gebruikt voor daklozenopvang, openbaar vervoer en voorzieningen voor mensen met (zeer) lage inkomens (waaronder voedselbanken).

Californië betaalt meer dan het krijgt

San Francisco’s claim wordt gesterkt door het feit dat de staat Californië als rijkste staat van het land meer aan de federale overheid betaalt in belastingen dan het ontvangt aan fondsen. Dertien procent van de federale belastinginkomsten komt van Californië, maar de staat krijgt slechts 11 procent van het federale budget. En dat is inclusief uitgaven voor ziektekostenverzekeringen voor 65-plussers en werkloosheidsuitkeringen, die direct aan de burger betaald worden (dus niet via de staat lopen). Hetzelfde geldt voor New York, New Jersey en Illinois, andere staten waar veel illegale immigranten wonen en waar veel steden sanctuary-beleid ingevoerd hebben.

Sinds de aankondiging van president Trump dat hij federaal geld zal onthouden van sanctuaries, is voor zover bekend slechts één stad overstag gegaan: Miami maakte half februari bekend het sanctuary-beleid in te trekken uit angst federale gelden te verliezen.