De gewelddadige dood van de Franse leraar Samuel Paty nu een jaar geleden heeft geleid tot een eindeloze reeks hommages in allerlei vormen: straten en pleinen werden naar hem genoemd, en ook scholen en schoollokalen, en in heel Frankrijk werd en wordt hij gehuldigd. Hij wordt voorgesteld als een held en heilig verklaard, onttrokken aan elk kritisch onderzoek van zijn gedrag. Het ideologische misbruik waarvan hij het voorwerp is, blijkt gekoppeld aan de aftakeling van de klassieke Franse laïcité, die vervangen werd door een neo-laïcité die het omgekeerde doet van de klassieke. Die was immers gericht op het vreedzaam samenleven, het vivre-ensemble, en had het respect voor de religieuze overtuigingen van de burgers als een basisprincipe, dat trouwens opgenomen is in de Franse grondwet. De neo-laïciteit vind dat principe niet belangrijk meer en oordeelt met name dat de islam daar niet onder valt, integendeel. De nieuwe laïciteit is juist een strijdmiddel tegen islamisme en islam in het algemeen. Dan wordt het beledigen van moslims een vanzelfsprekendheid.
Over de doden niets dan goeds? Samuel Paty verdient het allereerst bevrijd te worden uit de ideologische mumificering die men hem heeft laten ondergaan. Hij is niet de held die men van hem gemaakt heeft, maar het slachtoffer van de islamofobie die in Frankrijk heerst en die een verbijsterend niveau van verruwing van de zeden gecreëerd heeft. Met als gevolg een afkeer en een walging voor Frankrijk in de islamitische wereld die moeilijk nog te herstellen zijn. Bekijken we eens de feiten, maar zonder de ideologische bril van de overheid.
Welk doel had Samuel Paty voor ogen toen hij karikaturen van de Profeet aan zijn leerlingen toonde? Had hij een duidelijk pedagogisch project, met punten van informatie en van vorming die hij wilde bereiken? Hij toonde een obscene karikatuur van de Profeet, denigrerend in de hoogste graad, terwijl hij toch duidelijk wist dat de prent schokkend was. Hij deed dat snel en zonder uitleg of verhelderend commentaar of kritiek. Waar is dat goed voor? Je bereikt daarmee geen enkele educatieve doelstelling, tenzij het inzicht dat dergelijke karikaturen bestaan en dat het blijkbaar mogelijk is ze aan leerlingen te tonen, ook aan islamitische leerlingen. Moet die laatste groep leren zichzelf en hun godsdienst belachelijk te laten maken? Dat is in elk geval een te verwachten effect. Maar wat een islamofobe en beledigende pedagogiek! En verder: wat een pedagogische leegte!
Maar het ging om de vrijheid van expressie die moest worden uitgelegd!!! Oh ja? Een van de voornaamste aspecten van deze vrijheid die je moet leren, is dat ze begrensd is. Maar het was niet Samuel Paty die dat aan zijn leerlingen duidelijk maakte, maar de Minister van Onderwijs, Blanquer, tijdens de officiële huldiging van de overleden leraar in de scholen. Een praktische en crue les: alle leerlingen die ook maar het minste gebrek aan instemming lieten zien met het gedrag van Paty of met de interpretatie die de overheid daaraan gaf, werden geregistreerd en kregen een reprimande of een straf. Een terreur die stevig contrasteerde met het idee van de totale vrijheid van meningsuiting die blijkbaar in de lessen van Paty heerste, de foutieve gedachte dat je alles vrij kan zeggen of communiceren zonder enige beperking.
Het Charter van de Laïciteit in de scholen
Leed Samuel Paty aan een bijzondere sociale en pedagogische blindheid? Nee, zijn blindheid is evident, maar ze was niet speciaal. De directrice van de school weigerde hem te berispen voor zijn problematisch gedrag, dat zij blijkbaar acceptabel vond. Dat is bevreemdend, want het Charter van de Laïciteit dat in alle Franse scholen hangt, zegt duidelijk over de Republiek, met een verwijzing naar de grondwet, “Zij respecteert alle geloofsovertuigingen.” Het is niet te begrijpen hoe het simpelweg tonen van een obscene karikatuur van de Profeet in overeenstemming kan zijn met dat respect voor de religies. Maar de directrice zag geen probleem.
Het Charter van de Laïciteit voor de scholen was een initiatief van het Observatoire de la laïcité, een onafhankelijke overheidsinstelling die afgeschaft werd in de nasleep van de gebeurtenissen rond Paty. Hier zien we hoe de klassieke laïciteit, die verdedigd werd door het Observatoire, niet meer begrepen en niet meer gerespecteerd werd. En hoe een neo-laïciteit, die een pervertering is van de klassieke, de norm aan het worden is in Frankrijk. Volgens de redenering: de klassieke laïciteit werd ontwikkeld met het oog op de Katholieke Kerk, en toegepast op de andere godsdiensten zoals het protestantisme en het jodendom, maar de islam is iets totaal anders en hoort niet op dezelfde manier te worden benaderd. De nieuwe “laïcité” is niet meer gericht op respect voor alle geloofsovertuigingen, maar is uitgesproken en agressief anti-islamitisch. In deze context kon het volkomen legitieme protest van de vader van een leerlinge tegen de beledigingen van de islam in de lessen van Paty weggewuifd worden, en zelfs na de dood van de leraar omgebogen worden tot een verwerpelijke daad die bijdroeg tot de aanslag op de leraar.
Men heeft zelfs een oorzakelijk verband geconstrueerd tussen de protestactie van de vader van de leerlinge en van zijn medestander, de activist Sefrioui, volgens de logica: “als zij geen protestactie georganiseerd hadden tegen het gedrag van Paty, zou er geen moord gebeurd zijn.” Maar op dezelfde manier kan je zeggen: als de directrice normaal gereageerd had, Paty terechtgewezen had en zich verontschuldigd had bij de klagende vader, zou er geen protest, geen publiciteit en geen aanslag geweest zijn. Dat zij daartoe niet in staat was, wijst op de alles doordringende kracht van de islamofobie in Frankrijk. Net als het feit dat na de aanslag de obscene cartoon over de Profeet ook nog in het publiek geprojecteerd werd. De verregaande afstomping en verruwing van de zeden die hieruit blijkt, wordt zelfs niet of nauwelijks bekriseerd.
Was het onderwijsgedrag van Paty een ontsporing? Uiteraard, maar dat verdient nuance. Hij was maar een onderdeel van de ontsporing van Frankrijk, van de publieke opinie zowel als van de staat en zijn onderwijs. Allicht was hij zich er niet van bewust dat zijn gedrag inging tegen het Charter van de Laïciteit en zelfs tegen de grondwet. Als leraar in staatsdienst viel hij nochtans onder de verplichting tot neutraliteit en tot respect voor de levensbeschouwingen. Maar net zoals zijn directrice voelde hij dat blijkbaar niet aan. Dat was van allebei geen persoonlijke afwijking, maar gewoon het meelopen met de heersende trend, met een beschamend gebrek aan kritische zin.
De Franse staat propageert een ideologie die ingaat tegen de grondwet
Bekijken we als voorbeeld van de heersende mentaliteit even de organisatie DCL, wat staat voor “Dessinez, Créez, Liberté”. Ze werd opgericht door Charlie Hebdo en SOS Racisme kort na de aanslagen van 2015, en wil de jeugd initiëren in de cartoon, “zonder taboe of demagogie, en zonder intellectuele bangelijkheid”. De organisatie produceert lesmateriaal in de vorm van fiches, die de leerkrachten kunnen gebruiken bij de lesvoorbereiding. Een daarvan gaat over de obscene cartoon van de Profeet, en die was op tijd klaar voor de hommage aan Samuel Paty op 2 november 2020. De fiche publiceert nog maar eens de cartoon, maar bevat geen kritische benadering. De maakster ervan mag zonder enige tegenspraak of duiding verklaren: “ik, ik heb mijn werk gedaan als cartooniste door te reageren op de actualiteit door een blad papier en een potlood te nemen. Samuel Paty heeft zijn werk gedaan door de vrijheid van geweten en van meningsuiting te onderwijzen.” Wat een simplisme! Wat een gebrek aan niveau! Wat een gemis aan kritische zin!
De onrealistische stelling van de totale, ongelimiteerde vrijheid van meningsuiting die DCL propageert is een ideologie waar de Franse staat achter staat. Die heeft forse subsidies aan de organisatie verleend. Voor een van haar initiatieven kreeg zij zelfs tien keer zoveel geld als de Liga voor de Mensenrechten ontving. (30.000 euro tegenover 3000). DCL mag op zijn website ook de logo’s van de République française, van het Ministerie van Cultuur, van het Ministerie van Onderwijs, van de Regering enz. tonen.
De Franse staat die zo de waangedachte van de ongelimiteerde vrijheid van expressie helpt verspreiden – als het gaat om het besmeuren van de islam en het beledigen van moslims – past zelf ongegeneerd censuur toe: eliminatie van een persartikel dat de politieke top niet bevalt, bestraffing van leerlingen die het wagen niet akkoord te gaan met de opgedrongen verering van Samuel Paty, bestraffing door de wet van wie geen respect betoont voor de nationale vlag of de Marseillaise. Die in het oog springende contradicties worden zelfs niet waargenomen, wat wijst op een grondige verzieking van Frankrijk. De ziekte heeft een naam: islamofobie.
Samengevat: wat Samuel Paty in zijn lessen deed had geen pedagogische verantwoording en was een overtreding van het basisprincipe van de Republiek en van haar onderwijs, namelijk het respect voor de levensbeschouwingen. Zijn gedrag is dan ook onaanvaardbaar. Even onaanvaardbaar zijn de hommages voor hem. Samuel Paty verdient ons medelijden en ons medegevoel voor zijn executie, maar niet onze goedkeuring van zijn ondoordachte en ontspoorde pedagogie. Hij is niet de held van de vrije meningsuiting, maar een slachtoffer van de islamofobe verdwazing van de Franse staat. Met wat kritische zin daartegenover had hij zijn dwaze gedrag vermeden en zou hij nu nog in leven zijn.
https://dessinezcreezliberte.com/fiches-decryptage/religioncaricaturedemahomet/
