“Hij heeft de verwachtingen niet ingelost, ik zie groeiende ontgoocheling, druppel voor druppel raakt de emmer vol”, zegt Omar Serrano, sociaal onderzoeker van de Centraal-Amerikaanse Universiteit José Simeón Cañas.
Funes had er een lange carrière als journalist opzitten toen hij in 2009 de verkiezingen won met 52 procent van de stemmen en zo de eerste linkse president van het land werd. Hij was de kandidaat van het FMLN, de guerrillagroep, ten tijde van de burgeroorlog, die zich na de vredesakkoorden van 1992 tot politieke partij had omgevormd.
Van bij het begin was duidelijk dat het huwelijk tussen Funes en het FMLN zuiver electoraal geïnspireerd was. Het FMLN was al drie keer verslagen door de rechtse Arena-partij en wilde een kandidaat die een ruimer publiek aansprak.
Lijn van Hugo Chávez
De magere basis voor het huwelijk werd meteen duidelijk. Zodra Funes president werd, koos het FMLN voor de harde lijn, in navolging van het socialisme dat de Venezolaanse president Hugo Chávez voorstaat. Funes zelf hield vast aan het neoliberale economische model van zijn Arena-voorgangers, waaraan hij sociale programma’s toevoegde, zoals de verdeling van boeken en uniformen aan scholieren.
Een peiling die het Instituto Universitario de Opinión Pública vorige maand uitvoerde, toont dat meer dan de helft van de Salvadoranen geen fundamentele veranderingen ziet in het beleid van Funes.
De president zocht toenadering tot de bedrijfswereld. De afstand tot de sociale organisaties die hem in zijn campagne gesteund hadden, werd steeds groter. Het kwam hem op felle kritiek van links te staan. Van rechts kreeg hij applaus, vooral omdat rechts Chávez als een bedreiging voor de regio ervaart.
Telefoonbedrijven
Funes en het FMLN kwamen onder meer in conflict rond een wetsvoorstel van het FMLN over de afschaffing van het forfaitbedrag van 6,50 euro die elke telefoonabonnee maandelijks moet betalen. Funes weigerde dat voorstel goed te keuren omdat het de buitenlandse investeerders zou wegjagen. De maandelijkse som levert de telefoonmaatschappijen 84 miljoen euro op. Die komt vooral CTE Telecom ten goede, een consortium van de Mexicaanse magnaat Carlos Slim, die het land bezocht tijdens de verkiezingscampagne om over investeringen te praten en toen zijn steun voor Funes uitsprak.
“Dat conflict waarin hij de telefoonbedrijven steunde, was een van de eerste tekenen die aangaven welke richting het zou uitgaan”, zegt Serrano.
Conflict over tabaksverbod
De meest recente aanvaring deed zich op 18 juli voor. De president stelde toen zijn veto tegen de Wet op de Tabakscontrole, die op 23 juni door het parlement was goedgekeurd. De wet beperkt het roken in openbare plaatsen en wordt daarom sterk aangevallen door multinationals zoals British American Tobacco. Volgens Funes bevatte de wet te veel verbodsbepalingen, ging hij in tegen de individuele vrijheden en bracht hij schade toe aan de tabakssector.
Het parlement slaagde er op 21 juli in het veto op te heffen, dankzij de stemmen van het FMLN en Arena, twee aartsrivalen die voor de gelegenheid een verbond sloten.
“Voor de president primeren de belangen van de multinationals op die van de meerderheid”, zegt Margarita Posada, directeur van de Asociación de Promotores Comunales Salvadoreños, een ngo die zich met gezondheidszorg bezighoudt. Ze erkent wel dat de regering sociale verbeteringen nastreeft. Via een ambitieuze hervorming van de gezondheidszorg zullen bijvoorbeeld meer artsen en verpleegkundigen naar de meest afgelegen dorpen worden gestuurd.
Funes’ regering pompte al 320 miljoen euro in sociale projecten, dit jaar zal dat zelfs tot 560 miljoen stijgen.
Geen utopieën
Toch aanvaardt de president dat hij niet aan de verwachtingen van zijn kiezers beantwoordt. “Ik ben mij ervan bewust dat de mensen ontgoocheld raken. Ik heb nooit in utopieën geloofd, ik wist dat ik verwijderd zou raken van de historische wensen van de bevolking”, zei hij deze maand in een gesprek met de Mexicaanse krant La Jornada. “Maar ondanks alles is El Salvador veranderd.”
Hij stelde ook dat de confrontaties met het FMLN zijn mandaat verzwakt hebben. “Ik heb niet gedaan wat ik van bij het begin had moeten doen. Ik had tot een sociaal pact moeten komen vanaf de eerste dag. Maar ik heb het niet gedaan omdat ik dan in aanvaring zou gekomen zijn met het FMLN.”
