De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

‘s Werelds beste lopers

‘s Werelds beste lopers

woensdag 10 oktober 2012 00:30
Spread the love

Niet de Oost-Afrikanen, maar de Tarahumara, een inheems volk dat in de Sierra Madre in Chihuahua, Mexico woont, verdienen die titel het meest van al. Er zijn gevallen genoteerd waarbij een individu meer dan 320 kilometer (!) aan een stuk heeft doorgelopen. Anderen zeggen dat ze gemakkelijk twee, drie dagen non-stop kunnen lopen. Dat kan tellen. De internationale aandacht die deze inheemse Mexicanen kregen om hun geheim te ontrafelen, hoeft niet te verbazen.

Barranca del Cobre

De Tarahumara behoren tot de Uto-Azteekse familie, die subgroepen heeft van de Verenigde Staten tot Midden-Mexico. Hun taal en cultuur is verwant aan die van de Apaches. Tegenwoordig leven er nog maar 50.000 Tarahumara verspreid over de Barranca del Cobre. Die telt verschillende canyons waarvan enkele langer, dieper en groter zijn dan de Grand Canyon. Het terrein is ruw en nooit volledig in kaart gebracht. De aarde biedt beperkte landbouwmogelijkheden, daarom leven sommige Tarahumara nog steeds semi-nomadisch in hutten of grotachtige woonsten.

Rond 1600 kwamen de Tarahumara voor het eerst in contact met Spaanse missionarissen. De  Rarámuri, zoals ze zichzelf noemen, trokken verschillende keren ten strijde tegen de missionarissen en waren verscheidene malen het slachtoffer van raids om als slaven in de mijnbouw te gaan werken. Eén groep nam het Christelijke geloof op, anderen bleven hun eigen cosmovisie trouw. Hun religieuze wereld bestaat tegenwoordig uit God de zon, zijn vrouw de maan en de duivel, vader van alle niet-indianen. Mede omwille van hun loopcapaciteiten zien zij zich als superieur aan andere volkeren. Tot niet-christelijke gebruiken behoort het consumeren van peyote, een hallucinogene cactus.

Zij met de lichte voeten

Tijdens een meeting na de regionale Spelen in Mexico in 1926 werden er buiten het programma de 100 kilometer gelopen. De Tarahumara, die in vergeten dorpjes in een van de uithoeken van het land woonden, waren ook uitgenodigd. Dit gebeuren kreeg bijzonder veel aandacht in verschillende (Latijns-)Amerikaanse kranten. Negen uur en 37 minuten na het startschot kwamen Tomas Zafiro en Leonicio San Miguel het joelende nationale stadion binnenlopen. Een jaar later herhaalden Zafiro en José Torres deze prestatie in Austin, Texas. In 1928 werden enkele Tarahumara uit andere dorpen uitgenodigd op een marathon. Echter, ze waren niet geïnformeerd over de afstand en liepen een matige tijd. Bij aankomst zeiden ze: “te kort!”.

De jaren die volgden werden deze prestaties vergeten en namen de Tarahumara slechts sporadisch deel aan loopwedstrijden. De Tarahumara werden in 1992 uitgenodigd op een ultramarathon van 100 mijl in Leadville, Colorado. De deelname was enigszins omstreden, zeker omdat de organisator een figuur met een reputatie was binnen de ultramarathonwereld. In 1992 liep geen enkele Tarahumara de race uit, omdat ze het parcours niet kenden en omdat ze hun hoofdlampen naar boven lieten schijnen, net zoals de fakkels die ze gewoonlijk gebruikten. Ook hadden ze geen voldoende voedsel bij de bevoorradingsstations weten te bekomen, gezien het voor Tarahumara het onbeleefd is voedsel te nemen, het moet steeds aangeboden worden.

In 1993 besteedde organisator Fischer meer tijd in het uitleggen van het parcours, uitrusting en Amerikaanse loopgewoontes. Tarahumara lopers eindigden eerste, tweede en vijfde. De winnaar, de 55 jaar oude Victoriano, lokte veel verbazing uit bij de hypergetrainde, door dokters, kinesisten en psychologen op de voet gevolgde atleten. Leadville werd in 1994 weer door een Tarahumara gewonnen, de 25-jarige Juan Herrera liet een recordtijd van 17 uur en 40 minuten optekenen – pas in 2005 door een Amerikaan verbroken. Herrera versloeg er de legendarische Ann Trason. In de late jaren 1990 verwierf Cirildo Chacarito enige faam door de Nike-ultramarathon in Californië te winnen.

De Rarámuri, ‘zij met de lichte voeten‘, lopen blootsvoets of op zelfgemaakte huarache-sandalen, drinken maisbier en kauwen chia zaden. De Tarahumara warmen nooit op (en doen al zeker niet aan cooling-down). Omdat het terrein zo meedogenloos is, vormen de voeten het beste transport-, communicatie- en overlevingsmiddel. Boodschappen en nieuws worden nog steeds tussen dorpen doorgegeven door lopers. Omwille van hun loopcapaciteiten weren de Tarahumara lange tijd onvatbaar voor de Spaanse pogingen om hun grondgebied te infiltreren. Om te jagen, lopen de Tarahumara achter herten aan tot die uitgeput neervallen. Bij hen telt uithoudingsvermogen meer dan snelheid. De Tarahumara hanteren een specifieke looptechniek, ze zetten eerst de bal van de voet neer en slechts zeer licht hun hiel. Hierdoor wordt de impact van het lopen veel beter geabsorbeerd, waardoor er dus significant minder kans op blessures ontstaat. 

Naast communicatie, transport en overleving lopen de Tarahumara voor hun plezier. Ze hebben twee spelen: rarajipari en dowerami. Bij rarajipari schoppen de mannen een klein houten balletje vooruit in twee teams van drie tot tien man over een afstand tot tweehonderd kilometer. Elk team heeft een eigen sjamaan die het parcours zegent voor een gunstige uitslag. Gezien de teams meestal uit twee verschillende dorpen komen, hangt er veel prestige aan vast. Vals spelen en gokken zijn schering en inslag. Het spel druipt van het bijgeloof, spelers durven op te geven uit angst maar niet uit vermoeidheid. De deelnemers roken en drinken maisbier voor de wedstrijd. De vrouwen spelen dowerami, een spel met hoepels dat minder competitief lijkt.

Tesguino

Het lopen heeft een culturele betekenis voor de Tarahumara. Hun loopcapaciteiten zijn een bron van grote trots en goede lopers krijgen een speciale status bij de Tarahumara. Lopen is niet alleen een spel voor hen, het is ook een economische activiteit, brengt sociale cohesie en is een manier om agressie te kanaliseren. Het lopen van de Tarahumara ontnemen zou het einde van hun bestaan betekenen.

Het traditionele Tarahumara dieet bestaat voornamelijk uit complexe koolhydraten en weinig vlees. Bonen, paprika’s, chia en pinole (een soort van maisbloem) behoren tot hun dagelijks voedsel, al is dit de laatste decennia aan het veranderen. Door hun radicale eetgewoontes hebben de Tarahumara weinig last van hoge bloeddruk en passen zij zich sneller aan de hoogte aan. Tijdens de oogsttijd drinken zij ongelooflijke hoeveelheden maisbier, ook voor het lopen gieten zij zich vol. Wetenschappers hebben een soort van ‘overhydratatie’ vastgesteld, die hen in staat stelt om de verbrande calorieën (tot 30.000!) te compenseren.

De Tarahumara trachten een aantal gebruiken in stand te houden, al staan die onder druk. Tijdens de tesguinado, wanneer verschillende mensen zich verenigen om een arbeid te doen, drinken ze gigantische hoeveelheden tesguino, maisbier. Antropologen stellen dat 90% van alle misdrijven in dronken staat gebeuren (gevechten, overspel, soms zelfs moord). De daders zullen zelden gestraft worden, omdat hun daad aan de tesguino wordt toegeschreven. Het wassen van kleren is een jaarlijkse ceremonie, de Tarahumara zijn zelfs naar inheemse gewoonten niet bepaald proper. Wanneer een vrouw voelt dat zij gaat bevallen, trekt ze alleen de wildernis in om zelf de baby ter wereld te brengen. Het jammerlijke gevolg is de hoge geboortesterfte. Als de Tarahumara weinig van de moderne, consumistische, Mexicaanse maatschappij willen weten, zien zij delen als een erg nobel gebaar. De levensverwachting licht tegenwoordig rond de 45 jaar.

Ontbossing en drugshandel

De laatste jaren gebruiken de Tarahumara de ultramarathons om de aandacht te vestigen op de problemen waar hun gemeenschappen mee worstelen, voornamelijk mijnbouw, ontbossing en drugshandel. De nieuwe wegen verscherpen dit probleem voor de Tarahumara, alsook de lening die de Wereldbank aan Mexico gaf om te investeren in houtkap en ‘forest management’. Tijdens conflicten, met houtkappers bijvoorbeeld, lijken de Tarahumara eerder voor terugtrekking, vermijding of passief verzet te kiezen. De droogtes en koude hebben de laatste jaren oogsten doen mislukken, het voedseltekort is nijpend.

La Barranca del cobre is ook een drugproducerende regio geworden, drugbaronnen hebben verschillende Tarahumara gedwongen om marihuana en opium te telen. Uit de regio alleen al worden er naar schatting 300 miljoen kilo marihuana naar de Verenigde Staten geëxporteerd. Als de Tarahumara dienst weigeren aan de drugssmokkelaars, worden ze eenvoudigweg vermoord. Resultaat: gemiddeld 4 moorden per week in de regio. De grootschalige sproeicampagnes van de Mexicaanse overheid vervuilen het water dat de Tarahumara gebruiken.

In de Copper Canyon worden jaarlijks ultramarathons gehouden, die zo goed als steeds door Tarahumara worden gewonnen. De prijs voor de winnaars: mais.

take down
the paywall
steun ons nu!