Intrekken vergunning wegens “misbruik van persvrijheid”

Volgens de Russische mediawaakhond heeft de nieuwswebsite “misbruik gemaakt van de persvrijheid”. Niet alleen trok men de vergunning van Rosbalt in: tevens ontving de hoofdredacteur twee boetes van 230 euro elk. De nieuwsorganisatie kan de beslissing van de mediawaakhond nog aanvechten bij de hoogste Russische rechtbank.

Rosbalt is opgericht in 2001, heeft kantoren in Moskou en Sint Petersburg en werkt met een vaste redactie van zestig man. De nieuwsorganisatie richt zich met name op politieke en economische thema’s en komt geregeld met exclusieve verhalen.

Hoewel het intrekken van haar vergunning betekent dat Rosbalt zal moeten afzien van bepaalde activiteiten, hoeft dit volgens de advocaat van de organisatie niet per se te betekenen dat de website uit de lucht moet.

Website had scheldwoorden gecensureerd met bliepjes

De door de mediawaakhond bekritiseerde video’s toonden de gebeurtenissen na een incident op de weg en een muzikaal optreden van de band Pussy Riot. In de Pussy Riot-video, getiteld Like in a Red Prison, bekritiseren de bandleden de afhankelijkheid van het regime-Putin van olie en gas. “Homofobe klootzak, verdwijn uit de geschiedenis!”, zingt de band.

Opmerkelijk is dat de website de scheldwoorden gecensureerd had met pieptonen. Dit terwijl de Russische mediawaakhond tijdens de rechtszaak verwees naar de ongecensureerde video’s. Ook zou Rosbalt de video’s, gemakkelijk vindbaar op Youtube, vrijwel direct na het ontvangen van de aanklacht van haar website hebben verwijderd.

De redactieleden van Rosbalt begrijpen dan ook niet dat andere nieuwsorganisaties in vergelijkbare zaken er met een waarschuwing vanaf kwamen. Hoewel Rosbalt onafhankelijke journalistiek bedrijft, is het zeker niet het meest kritische medium van Rusland.

Onafhankelijkheid en vijandige overname mogelijke aanleidingen

De sluiting van Rosbalt is ook opmerkelijk omdat het medium een goede relatie heeft met de Russische handhavings- en veiligheidsdiensten. Rosbalt-baas Natalia Cherkesova is dan ook getrouwd met een voormalig generaal, Viktor Cherkesov.

Cherkesov begon – net als Putin – zijn carrière bij de geheime dienst van de Sovjet-Unie. Sinds het aantreden van Putin als president kreeg hij verschillende hooggeplaatste functies toebedeeld, maar viel dan in 2007 uit de gratie van het Kremlin wegens het openbaar maken van een conflict tussen de Russische veiligheidsdiensten.

Er doen dan ook verschillende geruchten de ronde over de echte aanleiding van de harde aanpak van Rosbalt. Zo stelt de advocaat van de organisatie dat de onafhankelijke houding van het medium een dreiging vormt voor de regering, terwijl anderen weer beweren dat iemand met connecties in het Kremlin de organisatie wil overnemen.

Geen duidelijkheid over verboden scheldwoorden

Met de wijziging van de Russische mediawet in april is het gebruik van scheldwoorden in de media strafbaar gemaakt. Voorstanders van de wet in de Doema gaven aan dat dit nodig was om kinderen te beschermen.

De maximale boetes die men door het overtreden van de wet kan oplopen, bedragen 75 euro voor individuen en 4800 euro voor organisaties. De wet maakt het ook mogelijk om het medium waarmee de overtreding is begaan te confisqueren.

Aangezien de wet zelf geen lijst van verboden woorden omvat, is het voor journalisten onduidelijk wanneer ze in strijd met de wet tegen vloeken handelen. Tevens een van de voornaamste redenen waarom het wetsvoorstel aanvankelijk een negatieve beoordeling kreeg van de Russische regering. De Doema besloot echter om deze bezwaren in de wind te slaan en keurde de wet alsnog goed. 

Pavel Gusev, hoofd van de Moskouse Unie van Journalisten, verwacht dat de uitspraak inzake Rosbalt “negatieve effecten zal hebben op het hele medialandschap en de vrijheid van meningsuiting in Rusland”.

Inmiddels heeft ook de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa haar zorgen geuit over de intrekking van de vergunning van Rosbalt. Vertegenwoordiger Dunja Mijatovi? spreekt van een “zorgwekkend signaal met betrekking tot de persvrijheid en het pluralisme binnen de Russische federatie”.

Het verzoek van Mijatovi? aan de Russische media-waakhond om de Rosbalt-zaak te herzien leidde echter tot niets.