Ik beken. Ik had tot een goed jaar geleden nog
nooit van Russell Brand gehoord. Nu ja, een beetje, vaagweg wist ik dat hij een stand-up
comedian was, met een neiging voor grove provocaties en een
tumultueus huwelijk met een of andere ster.
Op zich geen probleem dat een prille
zestiger als ik niet echt meer voeling heeft met de sterren van
vandaag. Zo gaat dat nu eenmaal als je idolen Rory Gallagher
(wie zegt u?), Jimi Hendrix, Neil Young en Joni Mitchell heten, allemaal personen die of
heel dood of heel oud zijn.
Russell Brand verscheen pas op mijn radar
toen een interview van hem met topjournalist van de BBC Jeremy Paxman
een hype werd op het internet. Brand is een hyperkinetische
prater die tussen al de ongein wel wat te vertellen heeft, al is het allemaal nogal
chaotisch en soms wel erg vrijblijvend.
The Trews
Op YouTube ontdekte ik zijn recente
nieuwsprogramma dat met een wat raar klinkend neologisme The Trews heet
(samenvoeging van truth en news). Op zijn eigen komische
manier praat Brand er over een breed scala aan politieke thema’s,
gaande van bedelaars op straat tot de opwarming van het klimaat.
Met
zijn ratelend Brits arbeidersaccent – dat niet geveinsd is, Russell komt uit
een arm arbeidersgezin – is hij niet altijd even verstaanbaar, maar wel to the point en hilarisch. Politiek nieuws kan blijkbaar ook
grappig gebracht worden. Tussendoor maakt hij op een zeer gevatte manier brandhout van de
‘objectieve BBC’ en andere Angelsaksische media.
Sinds enige tijd
is nu zijn boek Revolution uit. Wat er in staat, is niet echt wat je
van de titel zou verwachten. De commentaren in de Britse mainstream waren echter zo
denigrerend en gelijkgestemde kopies van elkaar – een schaamteloze karaktermoord, dat ik de stap alsnog zette en het boek kocht.
Russell Brand schrijft inderdaad niet wat je van een
boek met een dergelijke titel zou verwachten. Dit is even warrig en chaotisch als zijn stand-up optredens. In deze
tijden waarin oppervlakkigheid van het nieuws de norm is geworden, is
dit boek echter een verfrissing. Hij brengt jonge mensen in contact
met ideeën en personen die ze anders ‘links’ zouden laten liggen,
wegens nooit over gehoord in de media of ‘niet hip’.
Wie jonge
mensen een en ander weet te vertellen over de Spaanse Revolutie,
Homage to Catalonia van George Orwell, Manufacturing Consent van Noam
Chomsky (die hij uitgebreid citeert en becommentarieert op zijn eigen
typische manier), wie hen zaken als inkomensongelijkheid en
klimaatopwarming bijbrengt, wie hen uitlegt wat Thatcher en Ronald
Reagan hebben aangericht, die aantoont dat Che Guevara veel meer is ‘dan een kerel die vaagweg op Russell Brand lijkt’, die jonge mensen introduceert tot het anarchisme (de ideologie, niet de karikatuur die er van gemaakt wordt) en dat allemaal doet zonder dat je ooit de indruk hebt
naar een lezing te luisteren of een droge analyse te lezen, zo iemand
verdient geprezen te worden.
Voor de iets ouderen onder ons is dit
niet altijd aangename literatuur. Russell Brand springt voortdurend van
de hak op de tak, mijmeringen over luchtvervuiling wisselen af met
commentaar op zijn eigen strijd met drugs en alcohol, over zijn
hyperkinetische zelf en zijn angst om terug arm te worden zoals in
zijn jeugd…
Hij is soms genant openlijk over die
innerlijke strijd. Gaat hij met deze politieke mijmeringen doorgaan?
Zal dit zijn toegang tot de media als excentriekeling niet afsnijden
en daarmee zijn voornaamste bron van inkomsten? Wordt dit een korte
bevlieging of iets dat zijn leven definitief zal veranderen en
eventueel zelfs zijn carrière – de oorzaak van zijn beroemdheid –
ondermijnen? Hij is er nog niet uit.
Na het lezen van zijn boek ben ik wat
gaan surfen. Brand blijkt een talent te hebben om heikele thema’s aan
bod te laten komen in ogenschijnlijk oppervlakkige shows. Zo is er
een grandioos fragment in een of andere Amerikaanse praatshow uit
2005, waarin hij heel hilarisch doet over een reis die hij met de
auto had gedaan door de Midwest.
Tot zijn ‘teleurstelling’ stelde hij
vast dat de mensen in een boerendorpje in the middle of nowhere niet op de zwarten zaten te kappen, maar zaten
te leuteren over die rare filosoof Noam Chomsky “die wil dat iedereen
hetzelfde denkt als hij”. Tussendoor rammelt hij wel de essentie af van wat
in Chomsky’s boek Manufacturing Consent over de media wordt gezegd.
De presentator doet vrolijk mee en heeft niet door dat Brand het hele verhaal uit zijn duim heeft gezogen en in feite een politieke boodschap afdreunt.
In de VS en Groot-Brittannië is Revolution een bestseller, tot grote woede van deftige commentatoren in de
Guardian en consoorten, die er zich over ergeren dat hij de term
‘Revolution‘ gekaapt heeft.
Dit is leesvoer voor een jong publiek
dat alleen Russell Brand (de mediafiguur en standup-comedian) kent, maar onbewust aanvoelt dat dit meer is dan leeg entertainment. Als
slechts tien procent van de jonge lezers van Revolution hierna wat verder gaan
kijken in al de dingen die Brand vermeldt, dan is dat een prestatie
die onze lof verdient.
De opbrengst van zijn boek gaat naar een project om herstellende drugsverslaafden aan een baan te helpen.
Russell
Brand on Revolution, Fighting Inequality, Addiction, Militarized
Policing & Noam Chomsky
