De covid-pandemie heeft wereldwijd 6,5 miljoen mensenlevens gekost. Geen enkele aardbeving, droogte of orkaan heeft ooit meer levens geëist.

Reden genoeg om de successen en problemen in de strijd tegen de pandemie de afgelopen drie jaar onder de loep te nemen, stelt de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen (IFRC). Uit twee omvangrijke rapporten over de pandemie blijkt dat de wereld “gevaarlijk onvoorbereid is op toekomstige uitbraken.”

Gezakt

Het Internationale Rode Kruis verwijst naar de Global Health Security Index 2021, die 195 landen scores geeft op zes categorieën van paraatheid, waaronder detectie, reactie en maatschappelijke normen. Daaruit blijkt dat geen enkel land een score boven de 80 haalt. Erger nog: de wereld haalt een gemiddelde score van 38,9 procent, precies hetzelfde als de vorige beoordeling in 2019. De pandemie heeft dus nauwelijks iets veranderd.

“De pandemie moet een alarmsignaal zijn en de wereldgemeenschap doen nadenken over hoe ze zich voorbereid op de volgende gezondheidscrisis”, zegt Jagan Chapagain, IFRC-secretaris-generaal. “De volgende pandemie kan elk moment beginnen; als de ervaring van covid-19 ons niet sneller doet voorbereiden, wat dan wel?”

Vertrouwen

Toch zijn er belangrijke lessen te trekken, zegt het Rode Kruis, en niet enkel op vlak van gezondheidszorg zelf. Een van de belangrijkste elementen uit de analyses is het belang van vertrouwen: als mensen communicatie rond volksgezondheid vertrouwen, zijn ze sneller geneigd om zich te houden aan maatregelen die hen bijvoorbeeld scheiden van hun familieleden.

Dat bleek nog meer bij de vaccinaties: het was maar mogelijk om miljoenen mensen in een recordtijd te vaccineren als de bevolking overtuigd is dat de vaccins veilig en effectief zijn. Het is essentieel om dat vertrouwen te herstellen voor de volgende crisis zich aandient, zegt het rapport.

Daarnaast benadrukt het Rode Kruis de rol van ongelijkheid als motor van de pandemie. Slechte hygiëne, overbevolking, ondervoeding of slechte toegang tot gezondheidszorg en sociale diensten vormden de ideale omstandigheden voor de ziekte om zich te verspreiden. En de pandemie heeft op haar beurt de ongelijkheid nog vergroot. De wereld moet die ongelijkheid aanpakken, voor de volgende crisis toeslaat, zegt het rapport.

“Het zijn drie zware jaren geweest”, zegt Chapagain. “Maar we publiceren dit onderzoek en deze raadgevingen als een teken van hoop: de wereldgemeenschap kan lessen trekken en deze tragedie gebruiken om beter voorbereid te zijn op crises in de toekomst.”