Raf,

stevig artikel hier in deWereldMorgen, “De stock américain wordt een stock humain“.

Jij schrijft dit in Brazilië, ik ook, ik wou al lang bloggen vanuit die inspirerende smeltkroes en jij bent de trigger om dat vandaag te doen.

Ik ben geen journalist, mijn gedachten zijn niet onderbouwd zoals de uwe en ik ben al anderhalf jaar rond – hou u vast – ‘voetbal’ aan het werken.? Dat is helemaal iets anders dan TNC’s, ja, maar ook weer niet, voor mij kadert het allemaal zo mooi in die groei-economie, waar ook de sport gerecupereerd werd door marketeers die niet wakker liggen van grondstoffen problematiek of mensenrechten.

Lang vòòr de ‘rodeduivelsgekte’ zag ik hier in Brazilië een rode loper uitrollen voor die Wereldbeker Voetbal van de Fifa, Copa do Mundo heet dat hier, of kortweg Copa. Brazilianen zijn zot van voetbal en de goednieuws-show op de alom tegenwoordige commerciële zender, probeerde hen nog zotter te maken. De Copa is goed nieuws voor Brazilië, de tewerkstelling zou spectaculair groeien, het land zou zich ‘wereldwijd’ van zijn ‘beste kant’ laten zien, de economie zou er een ‘mega positieve boost’ van krijgen, toeristen zouden ‘massaal veel’ geld komen spenderen, kortom iedereen zou er beter van worden.

Lang vòòr hier de protesten van juni 2013 uitbraken hoorde ik op straat, in Recife, één van de 12 steden waar de Fifa zijn voetbaltornooi gaat organiseren, een ander verhaal. Neen, het grootste stadion (60.000 plaatsen) van de stad, zou niet gerenoveerd worden. Ontgoocheling bij de favela bewoners naast het stadion. Weg hun hoop op betere infrastructuur. Odebrecht, een van de grote project ontwikkelaars, zou een nieuwe Arena bouwen, 20 kilometer buiten de stad in het rurale São Lourenço da Mata. Het natuurgebied daar kreeg administratief een stempel als stedelijke uitbreidingszone. In het centrum van Recife, al dagelijks verlamd door urenlange files, kwamen bulldozers, kranen en vrachtwagens de verkeerschaos kompleet verzieken. Tezelfdertijd liepen op de televisie mooie 3D animaties van het vlotte verkeer van de 7 vernieuwde wegen naar de nieuwe voetbalarena. De designers hadden meteen ook alle vuil van de reële straten weg getekend, met als gevolg dat het contrast met de echte stad nog groter werd en de gewone mensen het meteen afdeden als, “jaja, we kennen die cinema”.

En inderdaad, al vlug doken de geruchten op van mensen die op een schandalige manier uit hun huizen werden gezet, linkse kranten openbaarden de immense bedragen van het overheidsgeld dat naar het mega event van de Fifa ging, terwijl de tekorten bleven aangroeien in onderwijs, gezondheidszorg en openbaar vervoer. Een kleine vonk, 20 cent verhoging van een busticket, deed in juni de boel ontploffen. Brazilië kwam in het nieuws met zijn megabetogingen … Voetbal, het ideale glijmiddel voor allerlei ongewenste penetraties, is zijn glij-factor aan het verliezen. Vandaag, nu 2014 nadert, is de Fifa, samen met de regering en de hele politiek de kop van jut. De betogingen gaan door en de Fifa mort. Blatter dreigde, in een slip of the tongue, zijn Wereldbeker niet te laten doorgaan als hij geen garanties zou krijgen voor zijn sponsors – Coca Cola, Adidas, Mc Donnald, Budweiser …  Garanties? Welke garanties kan presidente Dilma geven? Moet ze naast de alomtegenwoordige politie het leger inzetten? De betogers gevangen zetten? Terug naar het tijdperk van de dictatuur,?

Neen toch! Maar wat moet Dilma doen? Hoe moet ze de mensen overtuigen om niet boos te worden als ze hun graantje niet mogen meepikken tijdens de Copa? Het is namelijk bij wet verboden om traditionele plaatselijke producten te verkopen in de nabije omgeving van de FIfa voetbalarena’s! In en rond de arena’s mogen enkel de producten van de Fifa-sponsors verkocht worden. Hoe moet Dilma de onderbetaalde leerkrachten uitleggen dat er wel geld is voor de Copa maar niet voor hun meer dan verantwoorde looneis? En al die mensen die voor de Copa uit hun huizen worden gezet moeten die burgerzin tonen en blij zijn dat ze daardoor de goede zaak helpen?

Raf, jij bent kleine landbouwers aan het zoeken die door de mijnbouwers onder druk gezet worden, ik heb de mensen geïnterviewd die voor de Copa uit hun huis worden gezet, schandalig! Zelfs in de veronderstelling dat al die arena’s een goede zaak zouden zijn blijft de manier waarop arme mensen behandeld worden schandalig. Ze krijgen een papier voorgeschoteld met een belachelijk bedrag voor hun eigendom, wie dat niet aanvaardt en vrijwillig vertrekt zal, met dwang, op straat worden gezet. Leuke keuze mogelijkheid. De aangeboden bedagen zijn veel te laag om ergens anders een vergelijkbaar huis te kopen. Wie zich akkoord verklaart moet wel eerst vertrekken en nadien zal hij het geld krijgen, tenminste van zodra al zijn papieren door het logge bureaucratische systeem zijn goedgekeurd. Na uw ervaring in Rio, kunt ge u best voorstellen hoe moeilijk dat gaat. De meeste mensen leven al een jaar tot anderhalf jaar in de onzekerheid, en worden voortdurend van het kastje naar de muur gestuurd. 

En dan gaat het nog over de gelukkigen die papieren hebben om te bewijzen dat het huis en de grond hun eigendom zijn. In het woud van São Lourenço da Mata leefden heel wat families die die papieren niet hadden, al dertig tot veertig jaar verbouwden ze daar, met kleine voetafdruk, hun groenten en fruit. De Fifa kwam naar Brazilië en plots moesten ze weg, ze kregen wat geld en er werd hun een appartement beloofd in het kader van het sociaal programma ‘Minha Casa, Minha Vida’. Van die belofte kwam echter niets. Vandaag zit een aantal in schamele barakjes verderop aan de rivier, hun geld is op want ze zijn de grond kwijt waarmee ze voor hun inkomen en eten zorgden, anderen logeren al twee jaar bij familie. Niemand kijkt nog naar hen om want ze zijn niet georganiseerd en niet voldoende geschoold om wat hun beloofd werd op legale manier op te eisen.

Zullen we, nu de Braziliaanse regering niet bereid is om een eerlijke vergoeding te betalen voor wie uit zijn huis wordt gezet en Fifa wel zal zeggen, zoals in Zuid-Afrika en Quatar, dat alle mistoestanden niet hun verantwoordelijkheid zijn, een bijdrage vragen aan de rode voetbalmeute en al die notoire Belgen, Filip, Elio, Jean-Luc … die zo graag pronken met het succes van het Belgische voetbalteam? Zullen we een fifaschande-taks heffen en foldertjes drukken met foto’s en verhalen van de uitgezette families als verplichte lectuur voor al wie voor de Copa naar Brazilië vliegt? Zullen we een klein procentje vragen van die onwezenlijke salarissen van onze voetbalsterren?

Ik zie het niet gebeuren.

Maar, wie zich slecht voelt bij deze onmacht moet weten dat hij wel de macht heeft om zelf geen producten meer te kopen van de Fifa-sponsors – let op, Coca Cola heeft veel producten, Adidas is dat merk met die drie streepjes, Mc Donald is die snelle hap … Als we dan nog onze koopboycot delen op Face Book, Twitter en het hele zwik van sociale media kan het misschien echt iets uithalen. Consuminderen is alvast grondstoffen sparen.