De zogeheten pacificatie van de favela’s begon toen elite-eenheden van de militaire politie de wijken binnentrokken. In 2008 namen Pacificerende Politie-eenheden (UPP’s) de controle over en werd in gezondheidszorg, onderwijs, sport en lokale economie geïnvesteerd.
Niet betrokken
Daarbij werden enkele successen opgetekend. Maar de inwoners zijn niet betrokken bij dit pacificatieproces, zegt sociaal assistente Eliana Sousa Silva, oprichter van de organisaties Observatorium voor Favela’s en Netwerken in Maré.
Bijna dertig jaar woont Sousa Silva al in Maré, met zestien favela’s en bijna 130.000 inwoners het grootste favelacomplex van Rio. Ze publiceerde daarover het boek Testemunhos da Maré (Getuigenissen over Maré).
De UPP’s hebben een positieve kant, zegt ze in een gesprek met IPS: “men probeert in te grijpen in de context van gewapende groepen, men probeert de groepen te ontwapenen”. Maar dat alleen volstaat niet. “Er kan pas vooruitgang worden geboekt als de inwoners zien dat de overheid, via de politie, hun recht op veiligheid komt garanderen en niet hen als slachtoffer behandelt. De inwoners moeten deel uitmaken van het pacificatieproces, ze moeten opnieuw het initiatief nemen”.
Oorlogslogica
Omdat het niet duidelijk is hoe het nu verder moet, heerst veel onzekerheid bij de mensen, zegt ze. “De politie heeft haar houding niet veranderd. Men verwacht nog meer geweld”.
De overheid moet veiligheid in de favela’s als een recht zien, net zoals gezondheidszorg en onderwijs een recht zijn: “de inwoners hebben geen notie van hun recht op veiligheid. Men moet vanuit dat idee van een recht vertrekken om het overheidsbeleid uit te werken. Het politieoptreden in de favela’s vertrekt vanuit een oorlogslogica”.
Voor haar boek praatte Sousa Silva met bewoners, politieagenten en bendeleden. “Tussen deze drie hoofdrolspelers heerst een leegte, een gebrek aan dialoog. De veiligheidsagenten zijn sterk bevooroordeeld, ze hebben een verwrongen kijk op de favelabewoners, ze doen alsof de hele gemeenschap zich met illegale zaken bezighoudt”.
