Sven Augusteyns is
stedenbouwkundige van opleiding en werkt bij het Antwerpse
studiebureau Stramien, één van de drijvende krachten achter
Ringland. Wanneer
we Sven vragen naar het het geheim achter het succes van Ringland,
antwoordt hij wat weifelend. De blitzkrieg die Ringland de afgelopen
maanden voerde, blijkt geen werk van korte adem geweest te
zijn:

“Weinig mensen weten dat we eigenlijk al twee jaar bestaan. Twee
jaar geleden hebben we in Bibliotheek Permeke reeds een publiek
moment georganiseerd om te pleiten voor de overkapping van de ring.
Zowel burgers, pers als beleidsmensen waren toen aanwezig. Maar we
hadden weinig media-exposure. Welgeteld één artikel in de Gazet
van Antwerpen. Toen heetten we ook nog niet Ringland. ‘Uit de ban van
de ring’ was de naam (lacht).”

“Het idee voor een
overkapping is er dus al een tijdje. Maar na dat eerste persmoment
leek het een stille dood te sterven. Voor ons was dat een goeie
leerschool. We beseften dat er erg veel potentieel in ons voorstel
zat, maar het werd een zoektocht om dat potentieel eruit te halen.”

“Uiteindelijk hebben we
in februari, kort na het Valentijnsakkoord, beslist om de
campagne opnieuw op gang te trekken. Dat ging met de nodige twijfels
gepaard. We wisten echt niet hoe het ging lopen. Maar toen we onze
Facebookpagina opstartten, zagen we meteen dat de teller van fans
begon te lopen, zelfs zonder dat we echt communiceerden. Dat was toch een
teken aan de wand.”

“Ik denk dat we bij de
tweede lancering in februari van dit jaar gewoon ons momentum hadden. Dat
had natuurlijk alles te maken met het milieu-effectenrapport. Veel
mensen zaten te wachten op dat rapport. Toen bleek dat de beslissing
gunstig uitdraaide voor de Oosterweelverbinding, voelden velen
zich machteloos en ontgoocheld. Ringland was de boei die voorbijkwam.”

“We boden een verhaal van hoop op een moment dat een enorme
teleurstelling heerste.
Dat is denk ik één van de voornaamste redenen voor ons plotse
succes.
Ook de media-aandacht
die we kregen, was een grote katalysator voor ons succes. Vrijwel
iedere boodschap die we brachten, werd meteen opgepikt. Dat
scheelt heel wat. Bij dezen, dank aan de media (lacht).”

Jullie zijn
natuurlijk lang niet de enige spelers in het protest tegen
Oosterweel. Hoe is jullie relatie met andere actiegroepen, zoals
Ademloos en stRraten-generaal?

“Voor
we Ringland lanceerden, hebben we uiteraard veel samengezeten met
Ademloos en stRaten-generaal. We hebben hetzelfde doel voor ogen:
een betere mobiliteit en leefbaarheid voor de stad en haar bewoners. Maar we zijn er altijd
van uitgegaan dat we een ander verhaal moesten brengen dan de reeds
bestaande actiegroepen.”

“Ons verhaal is er één van hoop en
samenwerking. We willen mensen laten kennismaken met een heel
concreet en haalbaar plan. We zijn niet tegen iets, maar voor iets:
voor een nieuw stuk land boven op de ring. We hebben dat ook
doorgesproken met de bestaande actiegroepen en hebben daardoor een erg goede verstandhouding. Zo delen we informatie met elkaar en
overleggen we op regelmatige basis.”

Budget
overschreden

Wat me opviel ten
opzichte van de andere actiegroepen: Ringland lijkt veel meer op een
familiebedrijf. De spil in heel het verhaal is de familie Vermeulen.

“Het idee dat Ringland een soort familie-initiatief is, is vooral een
perceptie die door de pers werd gecreëerd. Omdat men een goed
verhaal wou hebben. Maar laat me duidelijk zijn: Ringland is veel
meer dan een familie-initiatief. Ikzelf behoor bijvoorbeeld niet tot
de familie Vermeulen (lacht). Ringland is de
gezamelijke inspanning van een hele grote groep mensen.”

“Maar ere wie
ere toekomt, het is Peter Vermeulen, de vennoot van Stramien, die met
het idee voor Ringland is gekomen. Hij heeft de mensen binnen
studiebureau
Stramien gemotiveerd om hun schouders onder Ringland te zetten.
Daarnaast heeft hij zijn eigen familie gemotiveerd. Op een
familiefeest heeft hij het idee gelanceerd en gevraagd wie wou
meedoen.”

“Die twee teams –
Stramien en de familie Vermeulen – zijn samengekomen. We vormen een groep van meer dan tien mensen die reeds sinds de start bouwen
aan Ringland. Er is een oudere garde die zich bezighoudt met het
administratieve, zoals de uitbouw van de vzw, en er is een jongere
garde die meer met de creatieve ideeën komt aandraven.”

“Ringland is begonnen
rond de studiegroep. Dat was de basis. Daarna is er een
communicatietak bijgekomen. Dat communicatiewerk moest heel
professioneel gebeuren omdat de lat erg hoog gelegd werd. We moesten
echt bewijzen dat we er stonden. Het zorgde ervoor dat we op den duur
fulltime met Ringland bezig waren en niet meer aan ons reguliere
werk toekwamen.”

Dus Ringland draait
op vrijwilligers?

“Wel, de medewerkers aan het studieteam zijn mensen die verbonden zijn
met studiebureau
Stramien. Zij worden dus betaald. In dat studiewerk kruipt dan ook
erg veel tijd. Binnen Stramien hebben
we altijd een budget dat we vrijhouden voor een bepaald doel dat als
relevant of maatschappelijk nuttig wordt aanzien, zonder dat het
meteen commercieel interessant is. Het is van dat budget dat Ringland
gedeeltelijk gebruikmaakt. Maar ondertussen is dat budget al
meermaals overschreden (lacht).”

“Daarnaast hebben we
gelukkig nog inkomsten uit onze campagnes: de vierkante meters
van Ringland die we verkochten, de T-shirts en de festiviteiten, die
hebben ons ook toch wat opgeleverd. Daar zijn we ontzettend dankbaar
voor. Want bijvoorbeeld de communicatie is evengoed een dagelijkse taak.
Daar moet iemand voor aangesteld worden die ook betaald wordt.”

Doodknuffelen

Had je verwacht dat
het initiatief zoveel politieke weerklank ging krijgen tijdens de
campagne??

“Oosterweel was natuurlijk al een erg politiek dossier. Maar door er
een nieuw element aan toe te voegen, hebben we het opnieuw op de
politieke agenda geplaatst. We vermoedden wel dat er een groot
draagvlak voor onze plannen zou zijn, maar het was moeilijk om op
voorhand in te schatten hoe groot dat precies zou zijn. Nu, we zijn
heel blij dat de politiek zoveel aandacht voor ons heeft, want we
hebben de politiek absoluut nodig in dit dossier.”

Alle politici lijken
voor Ringland te zijn. Zelfs Rudi Thomaes van BAM is fan. Waar ligt
het breekpunt dan?

“Wat wij naar voor schuiven, is een visie: een leefbare stad met een
goede mobiliteit. Daar kan je inderdaad moeilijk tegen zijn. Het
Oosterweel-project dat nu voorligt, vertrekt echter niet van die
leefbare stad. De Oosterweelknoop bijvoorbeeld of het Hollands
complex laten duidelijk zien dat er nog steeds enkel vanuit een
autogerichte oplossing wordt gedacht en niet aan de verbetering van
de leefbaarheid voor de stad. Terwijl die wel hand in hand zouden
moeten gaan.”

“Het is ondertussen
bewezen dat de bevolking van Antwerpen Oosterweel gewoon geen goed
plan vindt. Het enige argument voor de Oosterweelverbinding op dit
moment is: de spade moet in de grond. Daar
hebben ze volledig gelijk in, er moet iets gedaan worden aan het
fileleed, maar dat kan niet het enige argument zijn.
Zeker voor een project dat bijna
vier miljard euro kost.”

“Voor Ringland zijn er ieder geval een pak
meer argumenten aan te brengen. We hopen dat politici en
beleidsmakers die boodschap oppikken en serieus nemen. Het mag geen
packagedeal worden.
Wij willen eerst en
vooral een overkapping zien en een Scheldekruising veel verder van de
stad. Dat willen we naar voor schuiven als prioriteit. En we oefenen
druk uit op politici om de overkapping als prioriteit aan te nemen.”

Maar denk je niet dat
jullie je op termijn veel politieker zullen moeten manifesteren als
jullie dit willen bereiken? Met politieker bedoel ik: de confrontatie
aangaan met bepaalde politieke partijen?

“Dat
is inderdaad een heel belangrijke vraag. Een vraag waar wij ook dag
in dag uit mee worstelen. Ons startpunt was en is dat we in zekere
mate politiek maagdelijk willen blijven. We willen een verhaal van
hoop brengen dat mensen verenigt in plaats van verdeelt. Een verhaal
dat boven partijgrenzen heen kan uitstijgen.”

“In de praktijk is dat
natuurlijk niet zo gemakkelijk, omdat je vrij snel geframed wordt aan
de hand van partijpolitieke tegenstellingen. Ook in de toekomst zal
dit probleem zich blijven voordoen: als er politieke beslissingen
zullen genomen worden die niet stroken met ons verhaal, zullen we
daarop moeten reageren.”

“Maar het is de manier
waarop je reageert die bepaalt of het constructief en verenigend
werkt. Daarom denken we altijd heel goed na vooraleer we iets zeggen.
We hopen in ieder geval om voor iedere partij een goede partner te
zijn. We willen onze stijl vooral constructief houden. Dat zijn we
ook verplicht aan al de mensen die Ringland steunen.”

Ondubbelzinnig

“Een zekere politieke
neutraliteit is ook noodzakelijk voor de realisatie van Ringland
zelf. Als we een logische en goeddoordachte oplossing willen voor het
Antwerps mobiliteitsprobleem, dan moeten we met alle partijen rond
de tafel kunnen zitten.”

Maar baart het je
geen zorgen dat geen enkele politicus zich tégen Ringland
uitspreekt. Dan denk ik snel: hier klopt iets niet.??

“Het
grootste gevaar is dat we doodgeknuffeld worden. Dat de urgentie
wegvalt en dat we in de berm worden gereden. Of dat het
Oosterweeltraject wordt aangelegd en dat er uiteindelijk geen budget
meer blijkt te zijn voor de overkapping. We willen die urgentie
hooghouden door te pleiten voor de onmiddellijke overkapping van de
ring. Dat moet de prioriteit zijn. Nogmaals: de overkapping moet voor
de eventuele aanleg van de derde
Scheldekruising komen.
Als we die boodschap kunnen verspreid krijgen, zullen we ook de
urgentie kunnen hooghouden. We zullen geen blad voor de mond nemen.
Nu niet en in de toekomst zeker niet.”

Hoe is het contact met
de politiek tot hiertoe verlopen?

“Vanaf het begin hebben we gelobbyd. We hebben een redelijk grote
groep om ons heen die bestaat uit een evenemententeam, een
communicateam en een studieteam. In het studieteam zitten de mensen
die contact onderhouden met politici. We moeten natuurlijk afwachten
wat die gesprekken ons zullen opleveren.”

“Tijdens de verkiezingen
hebben we met heel wat politieke partijen samengezeten. Alle
politieke partijen zijn op de hoogte van onze plannen. Ze hebben ook
allemaal een ja- of nee-antwoord gegeven op ons memorandum. Zo
weten we wie voor ons stappenplan is.
Groen, PVDA+ en Open-VLD zijn ondubbelzinnig voorstander van
Ringland. Sp.a
is ook voorstander, maar bepleitte tijdens de campagne het
Oosterweel-traject.”

“Na de verkiezingen zijn
de kaarten geschud in het voordeel van N-VA en CD&V. Het wordt
uitkijken naar wat ze gaan doen in de nieuw te vormen Vlaamse
Regering. We staan nog steeds klaar voor een gesprek.
Want wat we weten, is dat
de overkapping een realistisch project is voor elke regering. Ook
CD&V en N-VA kunnen zich, als de wil er is, achter het concept
van Ringland scharen.”

Geen weg terug

Jullie hebben een
festival, massabijeenkomsten, infomomenten en consultaties met
politici gehad. Wat wordt jullie volgende stap?

“Deze zomer willen we ons
vooral concentreren op het uitbouwen van onze werking. Er zijn nu
heel veel mensen die in Ringland geloven, maar we moeten die mensen
ook het gevoel geven dat ze iets kunnen bijdragen aan de werking van
Ringland. Die stem geven aan onze sympathisanten is waar we ons deze
zomer willen op concentreren. Daartoe hebben we onder meer onze
site vernieuwd.”

“We hopen dat mensen zich zullen opgeven om
vrijwilliger te worden voor Ringland. Want onze acties vragen ook
steeds meer mankracht om georganiseerd te worden.
Niet enkel het aantal
vrijwilligers is belangrijk, ook de verzamelde expertise is van
cruciaal belang. Ringland verenigt een heel groot sociaal potentieel.
Dat sociaal potentieel moeten we zien te botvieren. We hopen nu onze
werking zodanig uit te bouwen dat we dat ook zullen kunnen doen.”

“De bedoeling is
eigenlijk dat Ringland een soort open platform wordt dat mensen
samenbrengt. Dat moet natuurlijk wel gecoördineerd worden. Dat
laatste vergt dan weer een goede werking en organisatie van de
kerngroep rond Ringland. Daar zijn we nu ook mee bezig.”

Een kritieken
die wel eens te beluisteren valt, is dat bewegingen als Ringland te blank zijn en
te veel gericht zijn op de middenklasse. Terwijl net de meest
gekleurde en kansarme groepen het dichtst bij de grote verkeersaders
leven. Denk maar aan Merksem, Luchtbal, Linkeroever, Hoboken of
Deurne. Deel je die kritiek?

“We
zijn ons van dat probleem bewust en proberen ook op een heel actieve
wijze om zoveel mogelijk mensen mee te krijgen. We doen inspanningen om
iedere actie zo breed mogelijk open te trekken, zodat niemand zich
uitgesloten weet. Bovendien is het
natuurlijk zo, dat we net door onze acties steeds meer mensen bereiken
die we anders niet kunnen bereiken. Maar het komt er ook op aan om
betere manieren te vinden teneinde specifieke doelgroepen te
bereiken. Ook daar willen we ons sterk op toeleggen in de toekomst.”

Sommigen beschouwen
actiegroepen als Ringland, Ademloos of stRaten-Generaal als een
belangrijke vorm van democratische vernieuwing. Het lijkt er
inderdaad op dat er een nieuw middenveld geschapen wordt dat
behoorlijk autonoom functioneert ten opzichte van bestaande politieke
en sociale krachten.

“Democratie
is meer dan alleen maar verkiezingen. Het gaat vooral om wat burgers
tussen twee verkiezingen in doen. Ik denk inderdaad dat initiatieven
als Ringland nieuwe, hedendaagse manieren zijn waarop mensen hun stem
kunnen uiten. Dat is mede mogelijk door de komst van sociale media en
de media tout court. Maar toch willen we vooral bescheiden blijven.
Er is nog een grote weg af te leggen. We weten ook nog niet waarnaar
dit alles ons zal leiden.

“Ik denk dat het in ieder
geval een erg boeiende oefening is voor zowel politici als burgers.
Wijlen Jean-Luc Dehaene zei ooit dat stedelingen de barometer zullen
worden van politieke innovaties. Ik denk dat we, door de actiegroepen
hier in Antwerpen, wel degelijk een innovatie zien. We zijn een
bepaalde richting ingeslaan en er is geen weg meer terug.”

“Maar het
blijft onduidelijk waarheen die weg ons zal leiden. Die beweging is
tot op de dag van vandaag groeiende.
De grote uitdaging is om
de hoop die we gecreëerd hebben ook effectief om te zetten in een
beleid. Pas dan zullen we zien of dit een nieuwe, effectieve vorm van
politiek en democratie is.”