Vervuiling, de bouw van dammen, landbouwafval en waterwerken hebben serieuze gevolgen voor de wereldwijde riviersystemen. “Tot onze verbazing bleek dat de rivieren op sommige plaatsen in de Verenigde Staten en Europa het ernstigst bedreigd worden”, zegt Peter McIntyre, medeauteur van het rapport en zoöloog aan de University of Wisconsin-Madison in de VS.

Dure waterwerken om de kwaliteit en hoeveelheid van drinkwater te beheersen, zorgen er in rijke landen voor dat de natuurlijke capaciteit van rivieren om water te beheersen en zuiveren afneemt, blijkt uit de studie. Jaarlijks worden honderden miljarden euro’s besteed aan technische systemen voor gewin op korte termijn, zegt medeauteur Charles Vörösmarty van de City University in New York.

Volgens hem is er een andere aanpak nodig. “We moeten samenwerken met de natuur. Als we dat doen, heeft de mensheid op lange termijn veel meer profijt van de rivieren.”

Bittere pil

Rivieren lopen het minste risico in dunbevolkte gebieden. De rivieren in de poolstreek en relatief ontoegankelijke gebieden zijn in de beste conditie, blijkt uit het onderzoek.

“In de geïndustrialiseerde wereld verpesten we ons oppervlaktewater. Vervolgens proberen we dat met miljarden dollars te repareren. In rijke landen kunnen we ons dat veroorloven, maar arme landen kunnen dat niet”, zegt Vörösmarty. In zijn studie is de bittere pil voor de rijke landen dat hun enorme investeringen in technische oplossingen in feite een vorm van mismanagement zijn.

Het beschermen van de stroomgebieden, bijvoorbeeld, kan de kosten van drinkwaterbehandeling reduceren, uiterwaarden beschermen tegen overstroming en de bestaanszekerheid op het platteland vergroten. In de jaren tachtig besloot de stad New York dat het goedkoper was om de drinkwaterbronnen – de bossen en moerassen van Catskill en Delaware – te beschermen, dan zes tot acht miljard dollar uit te geven aan waterzuivering. “De voordelen waren duidelijk en de stad spaarde miljarden dollars uit”, zegt Vörösmarty

Deze goed gedocumenteerde en succesvolle strategie wordt niet in veel steden gekopieerd. In China en India bijvoorbeeld, wordt technische expertise hooggewaardeerd en grote projecten worden vaak gezien als een zaak van nationale trots. De kosten van watermanagement zullen echter de pan uitrijzen als ontwikkelingslanden de benadering van rijke landen overnemen, zegt Vörösmarty.

Volgens McIntyre doen Latijs-Amerikaanse landen het beter dan westerse landen. “Dat komt voor een groot deel door plaatselijke brouwerijen die belang hebben bij schoon, natuurlijk water.”

JS