De crisis ?

De crisis heeft eerst zwaar thuisgehouden in  het
– vermogen
– en het inkomen (afhangend van dat vermogen)
van vele beleggers of huishoudens.

Vooral de armen, zieken, werklozen, kansarmen, kanslozen, afgedankten kregen mogelijks een zware deuk. Voor het overige blijkt al met al finaal een en ander toch nog wel mee te vallen.
Al zeggen gemiddelden niets over individuele leden van een populatie, als alle indicatoren in gemiddelde vooruit gaan, zegt het wel iets over de gehele populatie.

Spaargeld ?

De evolutie inzake spaargeld (zgn. reservegelden) tussen 2009 en enkele jaren terug is inderdaad relatief zwaar geweest :
– in West-Europa heeft anno 2009 één gezin op twaalf een spaartegoed van 50.000 € of meer (hier is geen rekening gehouden met onroerend goed tegoeden); in 2007 was dat nog één gezin op acht;
– in België heeft anno 2009 één gezin op vijf een spaartegoed van 50 000 € of meer: we zijn daarmee – jawel – de rijkste Europeanen voor alle landen die onderzocht zijn ; in 2007 was dat evenwel in Belgie één gezin op drie ; de Belg ging dus achteruit in absolute termen doch in Europa ging hij evenwel relatief vooruit;
– de Vlaming doet het nog beter: in Vlaanderen heeft één gezin op zes nu zelfs meer dan 75 000 €; dit is slechts één op twaalf in Wallonië ; het is ook slechts één op acht in Brussel.
Midden 2010 blijkt de Belg de crisis financiëel al te boven te zijn : de porfefeuiille sparen en beleggen van de Belg is midden en eind 2010 veel groter dan voor de crisis.

Private banking ?

De evolutie inzake private banking in België is eveneens, net als deze van de reservevorming bij het grote publiek, eerder positief, ook tijdens de crisis. Uit de volgende cijfers blijkt die eerder voor België, relatieve positieve trend:
– in het vierde kwartaal van 2008 vertoonde het totaal bedrag aan activa onder beheer een nulgroei ;
– dit lijkt zich verder te zetten in het eerste kwartaal van 2009 ;
– ‘Private banking huizen” in België zagen de netto-instroom van activa met liefst 7 procent stijgen; dit is minder dan de 10 procent van het jaar voordien, maar wel relevant meer dan elders in West-Europa, volgens specialisten ;
– in België is is 37 procent van de activa onder discretionair beheer of dus onder contractueel gemandateerd beheer van een vermogensbeheerder tegen vergoeding; in de rest van Europa is gemiddeld 40 procent lager want slechts 22 procent.

Netto financiëel vermogen ?

De evolutie inzake het netto financiëel vermogen van de Belgen is eerder terug geruststellend te noemen :
– na dalende jaren is het netto financiëel vemogen van de Belgen terug gestegen per juni 2009 tot 624 miljard € ; het was ooit wel 800 miljard € in 2006 ;
– ook de stijging van de hypothecaire kredieten zegt iets : op twee jaar tijd stijgt het uitstaand saldo op hypothecaire leningen van 143,7 mia € naar 168,2 mia € ; het zegt toch ook iets over de draagkracht van gezinnen om investeringen te dragen.
2010 was een zeer goed jaar in hypothecaire leningen.

Onroerend goed ?

De evolutie inzake onroerend goed was in het algemeen gesproken eerder positief :
– het onroerend vermogen van de Belgen daalde lichtjes, met name 1,5 % lager in 2009 dan in 2008,
– doch de waarde van het onroerend vermogen van de Belgen is wel hoger dan verwacht : de voorlopige cijfers voor 2008 wezen op een waarde van 901 miljard € doch de reële waarde volgens de BNB is finaal in 2008 83 miljard € hoger of dus 9,2 % hoger.
We komen er dus eigenlijk in 2008 beter uit dan we dachten en in 2009 beter dan we ooit hadden kunnen verwachten.
Ook 2010 is ok.

Gronden in reserve ?

De Vlaming alleen al heeft in Vlaanderen alleen al midden 2010 een reserve aan 410 857 nog onbenutte (dus niet-bebouwde) onroerende goederen of dus gronden in reserve :
– 347 069 gronden zijn in het bezit van particulieren, die er nog op moeten bouwen of het meestal gewoon in patrimonium houden ; dit is goed voor een oppervlakte van 49 117 hectare ;
– 63 788 gronden zijn in het bezit van vennootschappen ;
– 353 089 ervan zijn gelegen in gebieden die ingekleurd zijn als woonzone ; dit is ongeveer goed voor  844 023 huizen en appartementen ;
– 410 857 zijn gelegen ofwel in woongebied ofwel in resevewoongebied, goed vor in totaal 1 168 997 woningen en appartementen in totaal.
Het bezit is daarenboven geconcentreerd :
– slechts 6 % van de Belgen heeft een bouwgrond in bezit ;
– 12 % van de zelfstandigen heeft er een (of meer) ;
– 1 op de tien 55 tot 70 – jarigen heeft er ook een (of meer), ondanks zijn leeftijd.
Het gevolg ervan is een artificiële hogere grondprijs ; stedebouwkundigen waarschuwen voor een gevaarlijke scheeftrekking van de vastgoedmarkt ; de prijzen van gronden zijn, in hoofdzaak hierdoor, verdriedubbeld in tien jaar tijd ; vele jongeren kunnen door dit fenomeen niet meer aan een bouwgrond geraken aan een betaalbare prijs, tenzij ze hem … krijgen.

De Vlaamse huisvestingsmaatschappijen gaan zelf een rollend fonds van de Vlaamse overheid gebruiken om grond sneller te kunnen opkopen, want hij stijgt alleen nog maar in prijs. Grond wordt een schaars goed.

Verhuurd onroerend goed ?

De stand van zaken inzake “onroerend goed als bron van verhuurinkomen “ is ook nog altijd sterk :
– niet minder dan 11 % van de Belgen is eigenaar van verhuurd vastgoed ;
– het zijn vooral zelfstandigen die dat doen : 22 % van de Belgische zelfstandigen verhuurt vastgoed ; de uitleg is eenvoudig : het is soms aftrekbaar in het kader van hun activiteit,  het wordt aanzien als de appel voor de pensioendorst ; ook vrije beroepers doen dit overigens meer en meer ;
– de verhuur van onroerend goed verschuift daarenboven naar kwalitatieve doelgroepen : terwijl vroeger het “gezin” als verhuurtarget het belangrijkste was, verschuift de aandacht van het gezin (waar de huurders actueel vaak lagere inkomstensklassen of categorieën met vervangingsinkomsten zijn) naar de begoede oudere klasse (investeren in serviceflats is populair) en naar kinderen van de begoedere ouders (investeren in kwaliteitsstudentenkamers of – flats of studio’s of kleine appartementen in universitaire steden is in).

Tweede verblijven in België ?

De evolutie van tweede verblijven in België is enigszins anders doch mogelijks vertekend ;
– 7,7 % van de inwoners in België heeft een tweede verblijf voor recreatief verblijf anno 2008 ; dit is het derde jaar op rij dat het stijgt ; het spreekt vanzelf dat dit effect evenwel in grote mate afkomstig is van voor de kredietcrisis en deels van de import van gelden aangegeven onder de Eenmalige Bevrijdende Aangifte (EBA) Voorheffing ;
– in 2010 blijkt ook dat het vooral bepaalde bevolkingscategorieën zijn die er inspringen : 55-plussers (9 % van hen heeft een tweede verblijf), zelfstandigen (12 % van hen heeft een tweede verblijf) en gezinnen waar de kinderen het huis uit zijn en dus de gezinsbudgetten ontlast werden (9 % van hen heeft een tweede verblijf).

Tweede (of derde?) verblijven in het buitenland ?

De evolutie in tweede (of derde) verblijven in het buitenland is ook enkel gunstig :
– in 2009 gaven meer dan 48 000 belastingsplichtigen op dat ze een verblijf in het buitenland hadden ;
– volgens sommige bronnen zou het werkelijke cijfer evenwel zelfs 108 000 bedragen.

Eigen inbreng bij hypothecaire leningen ?
Ook de evolutie inzake eigen inbreng bij hypothecaire leningen die worden aangegaan blijft positief :
– het bedrag dat de Belg uit eigen zak betaalt in een aankoop of bouw van een woning is met 65 % gestegen op 5 jaar tijd : het bedrag was in 2005 59 647 € en in 2010 98 579  € ;
– het gemiddelde bedrag van een hypotheeklening steeg met gemiddeld 16 % in die periode tot 126 471 euro ;
– het gemiddelde huizenprijsbedrag steeg met 40 % tot gemiddeld 177 775 €.
En we blijven kopen .
Luxegoederen ?
De evolutie inzake luxegoederen blijft positief :
– de Belg reist meer in 2009 dan in 2008 : in 2009 gaf 64 % van de Belgen geld uit aan reizen, in 2008 lag dit beneden de 50 % ;
– in 2008 genoot slechts 15 % van de Belgen van culinaire delicatessen, in 2009 was dit opgelopen tot 43 % ;
– in 2010 beschikt 1 op de vijf Belgen reeds over een smartfone ; er zijn er dat jaar alleen al meer dan 1,2 miljoen van verkocht.

Verkoop van eigen investeringsgoederen ?

De evolutie inzake verkopen van (eigen) tweehandsgoederen is ook eerder positief dan negatief : de Belg verkoopt sinds de crisis meer zijn eigen goederen tweedehands en gooit ze minder weg  ; een positieve evolutie die hem ook nog eens geld opbrengt.
In 2010  bevestigen 24,3 % van de Belgen dat ze meer tweedehands verkopen na de crisis dan voor de kredietcrisis.

Beschikbaar inkomen ?

De evolutie van het beschikbaar inkomen is neutraal te noemen :
–  in 2008 liep het beszchikbaar inkomen immers quasi geen schade op : er werd slechts een daling vastgesteld van 0,30 % wat te verwaarlozen is ;
– in 2009 is het beschikbaar inkomen zelfs gestegen door de indexaties.

Lotto & Co ?

We blijven zelfs goed op de “Lotto” & Co spelen : met een omzet van 1,1 miljard was er maar 3 % omzetverlies voor de Lotto in 2010 tegenover 2009 ; dat is best behoorlijk ; suksesnummers en stijgers waren vooral Win For Life (+ 7,8 %) en de nieuwe internetversies (3% van het zakencijfer).

Het gokken loopt als een trein …. en ontspoort zelfs : het parket wil een grote gokgigant uit de UK/Malta voor de rechtbank wil vervolgen.

Giften ?

De evolutie inzake giften is neutraal te noemen maar ook hier is er dus geen negatieve evolutie.
De giften van de Belgen naar goede doelen
– liggen sinds de jaren negentig constant rond de 300 miljoen euro per jaar ;
– blijven preponderant pro rata hoger bij de minder begoede klassen dan bij de hogere begoede klassen ;
– blijven in elk geval o.i. ook en continu bescheiden : 12 000 000 000 BF / 10 000 000 inwoners is 1200 BF of ongeveer 30 € per Belg, ongeacht zijn leeftijd en ongeacht het jaar ;
– blijven grotendeels fiscaal niet aftrekbaar ; slechts 10 % van de giften wordt fiscaal ingebracht.

Pensioenspaargeld ?

Het pensioenspaargeld blijft hoog en blijft groeien, zij het veel trager :
– eind 2009 hadden 1,33 miljoen Belgische inwoners ingetekend op een van de 14 bestaande pensioenspaarfondsen ; in totaal was er daar 11,1 miljard € in belegd ; dit is een groei van 23,8 procent tegenover 2008 ;
– het gemiddelde is dus 8.400 € op een pensioenspaarrekening ;
– het gemiddeld rendement in 2009 was 18,2 procent, sinds 2008-2009 was dit ook nog altijd een gemiddeld jaarrendement van 2 procent ; tgo. de start in 1988 gaven ze een gemiddeld jaarrendement van 7,1 procent (voor en dus zonder het zgn. belastingvoordeel dat er ook aan verbonden is) ;
– eind 2010 blijkt dat de pensioenspaargelden van de Belg zelfs licht zijn toegenomen in stortingen in 2010 tgo. 2009, al bleef de fiscale limiet gelijk;
– de pensioenfondsen gaven in 2010 een mooi rendement van 7,8 % gemiddeld.

Pensioenen ?

De pensioenen evenwel in België blijven stabiel. De gemiddelde pensioenen bedragen
– 1 900 € voor een ambtenaar,
– 1 200 € voor een oud-werknemer,
– 870 € voor een oud-zelfstandige.
We gaan gemiddeld al op 60,6 jaar op pensioen.

Successieplanning ?

De Belg denkt zelfs al in belangrijke mate aan de voorbereiding voor en van zijn dood: 1 op de zes Belgen (of 16 %) bereidt zelf zijn dood voor ; we doen dat zelfs vrij gedetailleerd soms: dit percentage verdubbelde tussen  2008 en 2009 of …. dus tijdens de crisis.
Deze Belgen gaan soms vrij ver, zowel op materiële kwesties als immateriêle kwesties :
– 71 % van die Belgen doet dat via een verzekeringsplan of begrafenisplan ;
– 49 % van die Belgen koos zijn begrafenisplaats of kerkhof ;
– 46 % van die Belgen koos ook al de begrafenisondernemer ;
– 34 % van die Belgen heeft al beslist een religieuze cerenomie te laten doen ;
– 33 % van die Belgen heeft al beslist een niet-religieuze teraardebestelling te laten doen ;
– 26 % van die Belgen belist een of meerdere organen te schenken  ;
– 24 % van die Belgen maakt een testament op ;
– 18 % van die Belgen doet schenkingen van geld of materiële zaken ;
– 17 % van die Belgen koos reeds teksten en/of muziek ;
– 11 % ervan besliste zijn lichaam te schenken aan wetenschappelijk onderzoek.

Goede doelenfondsen ?

De Belgen doen ook – veel meer dan vroeger – aan  de creatie van specifieke goede doelenfondsen bij de Koning boudewijnstichting : deze zag zomaar eventjes op  twee jaar tijd het door haar beheerde fondsen voor een goed doel vermeerderen met 100 % tot 300 fondsen in 2010.

Aftrekken ?

Ook het aftrekken van aftrekbare posten voor fysische/natuurlijke personen blijft welig tieren na de kredietcrisis ; fiscale aftrekken zijn een goede indicatie van weelde : je moet het eerst kunnen aankopen of uitgeven (dus het geld hebben of kunnen lenen) én je moet inkomen genoeg hebben om het ervan te kunnen aftrekken. De aftrekken belopen 13,3 miljard euro in 2009  :
– 8,7 miljard euro voor hypothecaire kredieten ;
– 1,6 miljard euro voor pensioensparen ;
– 0,8 miljard euro voor levensverzekeringen ;
– 0,7 miljard euro voor onderhoudsuitkeringen ;
– 0,5 miljard euro voor energiebesparende maatregelen ;
– 0,5 miljard euro voor betalingen met dienstencheques ;
– 0,3 miljard euro voor kinderopvanguitgaven ;
– 0,1 miljard euro voor liefdadigheid en giften.

Van zwart naar wit, geeft meer kleur aan het leven ?

En, ondanks de crisis, komen we steeds meer met zwart geld boven : in 2010 was dat het geval voor
– 2263 Belgen (cijfer tot einde november),
– een bedrag van 669 miljoen euro, of dus 3 keer meer dan in 2009 en 8 keer meer dan in 2008.
De hoofdredenen hiervoor zitten evenwel in het steeds meer bedreigende buitenland : de wetgevende opheffingen van bankgeheimen, gestolen of op de straat uitgebrachte of aan fiscale diensten verkochte lijsten van klanten bij buitenlandse banken, ….. mensen voelen zich met hun zwart geld hoe langer hoe minder veilig.
De cijfers wijzen nog maar eens op een stevig vermogen… .

Verzekeringsbeleggen ?

Enkel voor verzekeringsuitgaven of verzekeringsbeleggingen is de tendens eerder licht dalend :
– voor schadeverzekeringen daalde de gemiddelde premie in 2009 met bijna 400 euro of ongeveer 14 % tgo. 2008 ;
– voor beleggings- of voorzorgsverzekeringen was de daling vooral te wijten aan de evolutie van de beurzen.

Conclusie ? Rijk, rijker, rijkst … ?

We kwamen er, gemiddeld en globaal, beter van af na dan voor en tijdens de crisis. We kloegen veel en morden wat, doch kwamen er weer eens goed van af.

Zoals gewoonlijk betalen degenen die niets hebben of weinig inkomen hebben het gelag. Panta menei, ouden rei (alles blijft, niets verandert)?

Bronnen en andere literatuur :

BELGA, Recordaantal aangiften voor zwart geld, in DETIJD, 15 12 2010, p. 9.
COPPENS, L., Vlamingen zijn rijkste Europeanen, in De Standaard online, 10 juli 2009, in Http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=NH2CG36F&ref=krantenkoppen.
Http://www.iddweb.eu/.
CRIOC, Le marché de la mort, CRIOC, 10 2010, 26 p. .
DECLERCQ, M., Boudewijstichting ziet aantal fondsen verdubbelen, in DeMorgen, 07 08 2010, p. 7.
DE ROO, M., Belgen spelen minder op de Lotto, in DE TIJD, 06 01 2011.
DE ROUCK, P;, Crisis maakt Belg voorzichtig, in Netto, 31 10 2009, p. 12.
Eigen research
Enquëte de iVox en septembre 2010 chez 1000 consommateurs Belges pour Troc.com.
EV., 410 bouwgronden onbenut  in Vlaanderen , in DeMorgen, 17 09 2010, p. 1.
FOD Financiën, website.
GALLOY, PH., La prime d’assurance totale du Belge est tombée à 2 500 euros, in L’ECHO, 03 – 05 07 2010, p. 14.
GALLOY, P., L’épargne-pension se redresse doucement, in L’ECHO, 07 01 2010, p. 15.
GROMMEN, S., Bijna 1 Belg op 5 heeft een Smartfone, in http://datanews.rnews.be/nl/ict/nieuws/nieuwsoverzicht/2010/11/22/bijna-1-belg-op-5-heeft-een-smartphone/article-1194874612800.htm?utm_source=Newsletter-22-11-2010&utm_medium=Email&utm_campaign=Newsletter-Trends-nl, 09:20.
LANNOO, J., Belg betaalt huis meer uit eigen zak, in DE TIJD, 03 09 2010, p. 5.
LC., Gemiddeld 8400 € op pensioenspaaarrekening, in www.standaard.be, 13 maart 2010.
MATHIEU, F., Hoe betaalt de Belg minder belastingen?, in Netto, 11 12 2010, p. 18.
MATHIEU, F., Belg heeft check-up nodig, in Netto, 31 10 2009, p. 5.
N.B., Les Belges font des dons pour 300 millions d’euro par an, in L’ECHO, 28 10 2010.
TIJD/Belga, DGS, Belgische private banking houdt stand, in De Standaard Online, 22 juli 2009,  in http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=DMF20090722_007.
VANBRUSSEL, E., 410 000 bouwgronden onbenut, in DeMorgen, 17 09 2010, p. 3.
VANDENBERGHE, F., van McKinsey, in TIJD/Belga, DGS, Belgische private banking houdt stand, in De Standaard Online, 22 juli 2009,  in http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=DMF20090722_007.
VERVENNE, W., DE WITTE, E., Belg vraagt massaal pensioenpot op, in DETIJD, 07 01 2011, p. 15.
VERVENNE, W., Vastgoed Belg meer waard dan verwacht, in DE TIJD, 03 12 2009, p. 17.
VERVENNE, W., Portefeuille van Belgen dikker dan voor de crisis, in DE TIJD, 22 07 2010, p. 1.
Vlaams Parlement, Studie, Ruimte voor wonen, voorgesteld in het Vlaams Parlement op 17 09 2010.
Www.immotheker.be
X., Un belge sur six prépare ses funérailles, in L’ECHO, 30 10 – 01 11 2010, p. 44.
X., Le rendement des fonds de pension belges a atteint 7,8 % en 2010, in L‘ECHO, 26 012011, p. 1.
X., Les Belges ont augmenté leurs versements en épargne-pension, in L’ECHO, 07 01 2010, p. 1.
X., Dubbel zoveel spaarders incasseren hun pensioenspaarpot, in DE TIJD, 07 01 2010, p. 1.
X., 7,7 % des Belges ont une seconde résidence, souvent situé en Belgique, in L’ECHO, 26 11 2009, p. 28.
X., Opnieuw meer Belgen met tweede verblijf, in DE TIJD, 26 11 2009, p. 5.
X., Vastgoed, een zaak van zelfstandigen, in Netto, 16 10 2010, p. 33.
X., 24,3 % des Belges, in L’ECHO, 28 10 2010, p. 4.
X., Les Belges continuent à camoufler au fisc leurs résidences sécondaires à l’étranger, in L’ECHO, 31 12 2010, p. 13.
X., Le patrimoine financier net des belges, in La Libre Belgique, 26 10 2009.