Revolutionair Egypte, een tussenstand
Midden-oosten, Egypte, Caïro, Arabische revolutie -

Revolutionair Egypte, een tussenstand

vrijdag 13 december 2013 19:50
Spread the love

In de Caïrese wijk Helmet el-Zaytoon heerste een geur van smeulende rubber. Brandende autobanden lichtten er de straten op terwijl stenen en soortgelijke projectielen over het hemeldek raasden. Tussen het stenengekletter heen weerklonken politieke leuzen die de voormalige president Morsi en Generaal Sisi afwisselend demoniseerden. De sfeer in Helmet el-Zaytoon was net als in andere wijken van de Egyptische hoofdstad Cairo gespannen wanneer afgelopen vrijdagavond  voor –en tegenstanders van het interim-regime bij demonstraties tot botsingen kwamen. Hoewel de omvang van de protestacties al bij al klein zou blijven was een opmars van geweld herkenbaar. De clashes en de frustraties die hierbij kwamen kijken zijn net als voorheen niet meer dan een uiting om wat er zich op het politieke toneel afspeelt. Ditmaal tekenen een aanhoudend onbehagen om de machtsgreep van het leger en frustraties om de recent ingevoerde anti-betogingswet -en grondwetsherziening de kantlijnen van het slagveld. In wat volgt een overzicht.

De ‘tweede revolutie’

Na een petitie van de jongerenbeweging Tamarud (nl: Rebel) kwam in april van afgelopenjaar een breed gedragen protestbeweging opgang. In de maanden voordien hadden het wanbeleid van de toenmalige president Morsi het ongenoegen van de modale Egyptenaar sterk aangewakkerd.  De apotheose van het burgerlijke verzet tegen de toenmalige president kwam er uiteindelijk op 3 juli. Die dag nam het leger onder het woelige gejuich van miljoenen Egyptenaren de macht van Morsi over. Een interim-regime werd ingesteld en in een vlaag van arrestaties verdween de voormalige president samen met aanverwante Moslimbroeders achter slot en grendel. De overgebleven aanhangers van het Moslimbroederschap waren ontzet en organiseerden zich op hun beurt in kleinere, doch krachtige protestbewegingen waarin ze de terugkeer van hun president eisten, en de militaire ‘coup’ veroordeelden. De golf van nieuwe protestbewegingen, ditmaal in het voordeel van het Moslimbroederschap, voedde opnieuw de verdeeldheid in het land en al gauw zou een nieuwe socio-politieke breuklijn zich institutionaliseren.

Langsheen deze breuklijn zette voor –en tegenstanders van het ingestelde interim-regime zich af. De protestacties sleepten aan, de revolutionaire sfeer werd grimmiger, en het politieke klimaat explosief. Wanneer vervolgens op 14 augustus verscheidene pro-Morsi betogingen hardhandig werden neergedrukt, en meer dan 20 koptische kerken en kloosters werden aangevallen kwam de situatie tot een ontploffing. Zeshonderddrieëntachtig doden, waarvan het leeuwendeel uit het kamp van de Moslimbroeders, verloren uiteindelijk die dag het leven. Om de rust in het land te herstellen stelde het regime diezelfde avond de noodwet en avondklok in. Op de avond van 14 augustus zou er zo plots een dodelijke stilte heersen over de straten van Caïro.

De Protestwet

Hoewel in navolging van 14 augustus de avondklok over het algemeen gerespecteerd werd, bleef een relatief klein protest tot op vandaag aanslepen. In het protest kon men twee bewegingen onderscheiden: het Moslimbroederschap, en de revolutionaire jongerenbewegingen. Terwijl het Broederschap nog steeds met dezelfde eisen op het toneel verscheen, waren nu ook jongerenbewegingen als ‘het Derde Plein’ of ‘Masrou3’ aanwezig. Deze laatste pleiten tot vandaag voor een Egypte zonder antidemocratische organisaties als het leger of het Moslimbroederschap. Met deze boodschap bevinden de jongerenbewegingen zich het dichtst bij de initiële revolutionaire gedachte, maar door de huidige populariteit van het leger (en haar oververhitte propagandamachine) lijken slechts weinigen interesse te hebben in hun boodschap.

Echter, met op 14 november het einde van de noodwet in zicht werkte het interim-regime aan een protestwet die betogers zou dwingen hun acties aan te melden. Hoewel dit laatste in vele democratische staten de norm is, en vele Egyptenaren met oog op herstel van de orde de wet met open arme ontvingen, wezen de betogers de wetsvorming af. De angst voor willekeurige arrestaties was bij de activisten immers groot.

Zoals aangekondigd liepen de noodwet en de avondklok op 14 november af, maar het zou slechts tien dagen duren vooraleer interim-president Adly Mansour zijn handtekening plaatste onder de omstreden Protestwet. Aanhangers van de jongerenbewegingen en de Moslimbroeders verzamelden zich opnieuw in afzonderlijke acties waarin ze de Protestwet aanklaagden. Daaropvolgende arrestaties en botsingen met de ordediensten leidde ook nu tot controversen. Vooral de arrestaties van de prominente activisten Alaa Abdel Fatah, Ahmed Maher en Ahmed Douma, als de veroordeling van 21 vrouwelijke pro-Moslimbetogers zette kwaad bloed op in de kampen van de betogers.

De grondwetsherziening

Hier zou het echter niet bij blijven. Op 3 december keurden 50 leden van een grondwettelijke constituante de amendering van het nieuw grondwettelijk ontwerp goed. Hoewel het eindresultaat een verbetering vormt op de Grondwet van 2012, bleven ook nu meerdere problematische artikels overeind. In het bijzonder leidde bepalingen met betrekking tot de rol van de islamitische sharia, en het gebruik van militaire rechtbanken tot onvrede bij de revolutionaire jeugd.

Morgen wacht het grondwettelijke ontwerp nog op de goedkeuring van interim-president Adly Mansour waarna in januari het ultieme vonnis volgt in een volksreferendum. Op heden wordt verwacht dat een meerderheid van het volk ‘ja’ zal stemmen. Allerhande sociale actoren uitte inmiddels hun steun voor het grondwettelijk ontwerp.  Van de salafistische Noorpartij tot de Koptische Kerk; van de vereniging voor vakbonden tot liberale partijen, één voor droegen de fracties hun leden op ‘ja’ te stemmen in het komende referendum.

Hoe de situatie in Egypte op langere termijn zal verlopen is wederom onzeker, maar met de beperkte positieve aandacht van het volk voor de revolutionairen, en de wijd gedragen steun voor Generaal Sisi als mogelijke presidentskandidaat lijkt een gedeeltelijke terugkeer naar een tijd van Mubarak -alle revolutionaire slogans ten spijt- weer aan de orde. 

take down
the paywall
steun ons nu!